________________
વિશ્વએક્તા
(ડિસેમ્બર "૭૩માં પિડિચેરીમાં “વર્ડ યુનિયન કારી ફેરફાર અત્યંત ઝડપથી બની આવતા હોય. આપણે કેન્ફરન્સ”નું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ હાલ એવા જ એક સમયમાંથી પસાર થઈ રહ્યા છીએ સંમેલનના વિચારાર્થે “વિશ્વએકતા સિદ્ધાંત અને વ્યવજ્યારે ક્રાંતિકારી પરિવર્તનો ઝડપથી આકાર લઈ રહ્યાં હાર” એ વિષય રાખવામાં આવ્યો હતો. આ સંમેલનમાં હય, જ્યારે વિનાશ અને નવસર્જનનાં પરિબળોનું સહચર્ચાવિચારણા માટે આધાર પૂરો પાડી શકે એવો વિષય અસ્તિત્વ હોય અને અંતિમ મુકાબલા માટે સામસામે સંબંધી વિવિધ મુદ્દાઓને આવરી લેતે એક નિબંધ આવી ગયાં હોય. આજે નવા વિચારો અને આદર્શો. તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. એ નિબંધમાંથી સંચય નવાં દર્શન અને સત્ય માનવ મનમાં ઊભરાઈ રહ્યાં છે, કરીને કેટલીક ઉપયોગી સામગ્રી નીચે આપી છે. માનવ અને વિચારો તથા અભિપ્રાયો વચ્ચે આદર્શો અને સામાએકતા એ શ્રી અરવિંદ કર્મધારાનું પણ એક લક્ષ્ય છે. જિક ધારાધોરણે અને સંગઠન વચ્ચે એક અભૂતપૂર્વ અને માનવજાતિ સમક્ષ એના ઉજજવળ ભાવિ માટે સંઘર્ષે દેખા દીધી છે. એ સાથે મનુષ્યની માનસિક એક આદર્શ એટલું જ નહિ પણ વર્તમાન પરિસ્થિતિના ક્ષિતિજો વિસ્તરતી જાય છે, એની બુદ્ધિ વધુ તીક બની સંદર્ભમાં તે માનવજાતિએ હવે વિનાશમાંથી ઊગરવું રહી છે. આપણે એ નોંધવું જોઈએ કે આજે જગતની હશે તો એની એ એક અનિવાર્ય આવશ્યકતા છે. આ પરિસ્થિતિ અગાઉના કોઈપણ યુગ કરતાં તદ્દન જુદી છે કારણે આ એકતાનું સ્વરૂપ અને એની પ્રાપ્તિના ઉપાય એ અને આપણું આ જગત સંદેશ વ્યવહાર અને વાહન આપણા વિચાર અને વ્યવહારના મુખ્ય વિષય બની રહે વ્યવહારની આધુનિક શોધખોળો દ્વારા સંકોચાઈને અત્યંત છે. આ એકતા બહારથી લાદી શકાશે નહિ એની પણ નાનું બની ગયું છે. વિજ્ઞાન અને યંત્રશાસ્ત્રના પ્રભાવથી માનવજાતિને સ્પષ્ટ પ્રતીતિ મળી રહી છે. આ એકતાની પ્રાપ્તિ મનુષ્યના બાહ્ય જીવનનું સમગ્ર રૂપ જ બદલાઈ ગયું છે; માટે મનુષ્ય મનુષ્ય તરીકે પામવાનું રહેશે અને પોતાના અને હવેના બેત્રણ દાયકા દરમિયાન તો અહીં ઘણા અસ્તિત્વના હાર્દમાં રહેલા આ એકતાના રહસ્યને પામી મૂળગામી ફેરફારો બહુ ઝડપથી બની આવશે એમ લાગે લેવાનું રહેશે. આ દિશાના ચિંતનમાં નીચેની સામગ્રી છે. માણસે ચંદ્ર પર તો ઉતરાણ કરી દીધું છે, તે અવસહાયક બનશે એવી આશા છે.).
કાશયાત્રાનાં સ્વપ્ન જોતો થયો છે, અન્ય ગ્રહને પોતાનાં
સંસ્થાન બનાવી દેવાની મહત્ત્વાકાંક્ષા એની અ દર જન્મી પ્રાસ્તાવિક
છે. જગતના લગભગ તમામ દેશમાં જે ઊથલપાથલા થઈ આજે આપણે એક મહાન સંક્રાંતિકાળમાંથી પસાર છે તેણે માનવ સંબંધને માટે એક નવી ભૂમિકા રચી થઈ રહ્યા છીએ જ્યારે જગતની આખી જ પરિસ્થિતિ આપી છે, જ્યાં દેશ, ધર્મ અને જાતિના આધારે કરવામાં બહુ જ ઝડપથી બદલાઈ રહી હોય. એક તરફ આપણે આવતા ભેદોમાંથી મુક્તિ મળે અને નબળા વર્ગનું શોષણ આપણી પરિસ્થિતિને છિન્નભિન્ન બનતી તથા વિનાશક થતું અટકે. અગાઉ ક્યારેય જેની કલ્પના નહોતી કરી ૩૫ ધારણ કરતી જોઈએ છીએ, તે એ સાથે અહી શકાતી તેમ હવે તે એક સાધારણ માણસ પણ સંસ્કૃત નવીન સર્જન માટેની પ્રેરણા અને અભીપ્સા પણ જ્ઞાન અને સભ્યતાની પ્રક્રિયામાં તથા તેના દ્વારા પ્રાપ્ત લાભોમાં -તેમ જ કર્મના ઉન્નત શિખરો પર આરોહણ કરતી ભાગીદાર થવાની ઝંખના સેવત થયેલ છે. અને આપણે જોવામાં આવે છે. આપણે એ તો જાણી લેવું જોઈએ કે એ પણ જાણી લેવું જોઈએ કે પ્રત્યેક રાષ્ટ્રની પ્રવૃત્તિ તેમ આપણી આ પૃથ્વી નિરંતર નવાં રૂપ, અસ્તિત્વનાં નવાં જ કાંઈક અંશે પ્રત્યેક વ્યક્તિની પ્રવૃત્તિ પણ સામુદાયક તરો અને ચેતનાની નવીન અવસ્થાઓ વિકસાવતી રહી ભાગ્યના ઘડતર માટે મહત્ત્વ ધરાવે છે. છે. આ પ્રક્રિયા દરમિયાન અહીં એવા યુગે આવ્યા છે એમ લાગે છે કે માથસે એ હજી જેનું અધૂરું જયારે પરિવર્તનનું કાર્ય મંદ ગતિએ ચાલતું હોય, તે જ્ઞાન ધરાવે છે એવાં તેનાં જીવનનાં આંતરિક ક્ષેત્રોનું એવા અંગે પણ આવ્યા છે જ્યારે મૂળગામી અને કાંતિ- ખેડાણ હાથ પર લઈ લીધું છે. આ પગલું અવકાશ
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org