________________
મૃતિ સંદર્ભ ગ્રંથ
૫૩૯
ગાળવાની ફુરસદ ન હોતી ચી ને એના ભાવમાં જ એ તેમને ને તેમના વિચારોના નાશ કરવાના મંચુ સરકારનાં ગૂંથાઈ ગયે હતે પોતે ધર્મ પ્રચારક બનવું કે ક્રાન્તિકારી ઈરાદાની માહિતી મળી. એમને. ચીનાઈ એલચી કચેરીમાં બનવું યા બનેને અંગીકાર કરે એને એ ગંભીર વિચાર બોલાવવામાં આવ્યા. કપટથી પકડી લેવામાં આવ્યા. કેરી કરી રહ્યો હતો. પરંતુ એ તબીબી કારકિદી અપનાવી રહ્યો બનાવ્યા ગમે તેમ કરી ચીન ધકેલી દેવામાં આવ્યા હોત ને હતે એના દેશ બંધુઓ માટે એક નકકર ઉપયોગી કામ કદાચ દર્દનાક મૃત્યુ પણ આવ્યું હતું. પરંતુ કેઈ દૈવી દાકતર બનવાનું હતું. એમની બિમારીઓ દૂર કરવાનું હતું શક્તિ પેઠે એમના મિત્ર ડોકટર કેન્ટલીક ઇગ્લેન્ડ આવી એટલે એકવીસ વર્ષની વયે એણે હોંગકોંગની ન્યુ એલીસ પહોંચ્યા. ને તેને સંદેશ પહોંચાડો આમ ત્રીજીવાર ડોકટર મેમોરીઅલ એટલામાં પગ મૂકો ડેકટર જેઈમ્સ કેન્ડલીકે કેટલીક સુનયાન સેનને સહાય કર્તા થઈ પડયા. ડોકટર કેટએને ચાલુ કરી હતી. કેટલિક પ્રતિ એને એકદમ આકર્ષણ લીક હવે સર જેઈમ્સ બન્યા. હતા બ્રીટનમાં ઘણું મહત્વ થઈ ગયું અને ગાઢ મિત્ર બની ગયા વર્ષો સુધી ગાઢ મિત્ર ધરાવતા થયા હતા એમણે ચીનાઈ એલચી ખાતાએ પોતાના તરીકે સાથે રહ્યા.
મિત્રને જેલવાસ આપ્યો છે તે પરત્વે ભારે ઉહાપોહ કર્યો. | સુન હોંશિયાર વિદ્યાર્થી હતા. પાંચ વમાં એ માન વિદેશ મંત્રી લેવું સેલીસબરી જેવાને વચમાં પડવા ફરજ સહિત સ્નાતક થઈ ગયો. હોસ્પીટલના પહેલા સ્નાતકમાંના પડી. પરાણે રોષે ભરાઈ ચીનાઈ એલચી ખાતાને પિતાના એ એક હતે. ડોકટર થઈ પહેલું પગલું એણે નોકરી કરીને શોધવાનું કર્યું. છતાં યુવાન સુનનાં મગજમાં કાન્તિ
થોડા જ દિવસ બાદ ચીનમાં ક્રાંન્તિને આરંભ થયો. કારી વિચારે તાંડવ મચાવી રહ્યા હતા. મચુંવંશને ઉથલાવી
સુન યાન સેને ક૯પી હતી એવી એ કાંન્તિ નહોતી, એને પાડવા કટિબધ્ધ એવી એક ટોળીમાં એ ભજે તે એક
તાકીદના માર્ગદર્શનની જરૂર હતી પરંતુ એક વાત સ્પષ્ટ પ્ર.ર સમવાદ સ્થાપવાનો એમનો ઈરાદે હતે એમને
થઈ કે ચીનમાં પરિસ્થિતિને પલટો ઇરછતે એક વર્ગ હસ્તિ માટે સુને લેખ લખવા માડયાં. ઉત્તેજક, પ્રોત્સાહક માગ.
ધરાવે છે. આ “લડવૈયાઓએ કાયદો હાથમાં લીધું હતું. દર્શક લખાણો એણે આપવા માંડ્યા. હવે ચીનમાં આ લખાણો
ને કુકલકસ કલાન પેઠે બધા જ પરદેશીઓને ચીનાઈ ખ્રિસ્તીનો પ્રચાર વધવા માંડે. મંચુ વંશને ઉથલાવી પાડવાની
એની કતલ કરવા માંડી હતી. તે વખતે રાજ્યની લગામ પ્રવૃત્તિ જોર પકડતી ગઈ એટલે એને પકડવા ઈનામ જાહેર
લુચ્ચી. ચકોર ને વિલાસી. વૃદ્ધ મહારાણી ઝુડસીના હાથમાં થાય એમાં શી નવાઈ ? પિતાના દેશનાં બિમારીની કાળજી
હતી. તેની સરદારી નીચે મચુઓ આ લડવૈયાઓને છુપી રીતે લેવી હોય તો એણે તબીબી પંથે જ કરવો જોઈએ કાં તે
પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા હતા. જ્યારે જાહેરમાં આ ગેરકાનૂની બ્રિટીશ પ્રદેશ હોંગકોંગમાં કે પોર્ટુગીઝ પ્રદેશ મકાઉમાં શિક્કા ઉછળ જેવી નજીવી બીના પણ મનુષ્યના જીવન
મે તે પરિણામ આવે ચીનની ઉંઘ હવે હરામ થઈ પર કેટલી ઘેરી અસર કરી જાય છે. ? એણે મકાઉ પસંદ
ગઈ હતી. અને ખ્રિસ્તીઓ વિરૂદ્ધની તમામ પ્રવૃત્તિ વખેડી કર્યું. ત્યાં તો પિચુગીઝ પદવી વિનાના બધા જ તબીબોને
કાઢી. એને થંભાવી દેવા પિતાનું બનતું બધું જ કરી છૂટ એ પ્રદેરામાં કરવા પર પ્રતિબંધ મૂકો. આમ સુનની તબીબી કારકિદીને અણધાર્યો અન્ન આવ્યું. એ ક્ષણથી
પરંતુ તેનું મુખ્ય કાર્ય તે એક મજબૂત ક્રાન્તિકારીદળ ઉભું
કરવાનું હતું. તક મળે ચીનનું સુકાન હસ્તગત કરવાનું ડેકટર સુનયાન સેને ચીનના લોકો માટે નૂતન યુગ પ્રગટા
હતું. એમણે પિતાને ચિનાઈ કાન્તિદળ'ની સ્થાપના કરી વવા પાતાના ત...મ શકિત વાપરવા નિરધાર કર્યો
નાખી હતી. યુરપને જાપાનમાં તેની શાળાઓ પણ ખેલી પાસે નાણું મળે નહીં. માથા માટે ઈનાન ફરે છતાં દીધી હતી. તેમની દ્વારા એમણે એક મોટું ભંડોળ પણ ઉભું અન્ય દેશમાં પ્રવાસ કર્યા વિના છૂટકે નહીં ચીનમાં ક્રાન્તિનું કરી દીધું હતું. સુનના લખાણોને પ્રચાર કરવામાં પ્રથમ તે મહત્ત્વ સમજાવાનું ને ફાળે ઉઘરાવવાને
આ નાણા વપરાતા અમેરીકામાં તાલીમ પામેલ એક શ્રીમંત એ હોલુલુ ગયા એને હેતુ સફળ થયો. અણધાર્યા
ચીનાઇ ટેકેદાર ચાલી સુગ એ સઘળું સાહિત્ય પ્રગટ કરતે.
આમ તે સુગની પેઢી ધાર્મિક સાહિત્યનાં પ્રચાર માટે જાણીતી એમના જૂના મિત્ર ડોકટર કેન્ટલીક મળી ગયા. નૂતન ચીન માટેના પિતાના પ્રેત્સાહક નવા વિચારોમાં લોકોમાં રસ પેદા
હતી જ, પરંતુ સાચી રીતે તે સુનનાં સ્ફોટક લખાણે જ કરે હોય તે ડોકટર સેને ઈંગ્લેન્ડ જવું જ જોઈએ.
પ્રગટ કરવામાં પોતાનો મોટો સમય ગાળતી. અમેરીકા થઈ લંડન જવા એમણે ; સફર ખેડી. વર્ષો પછી સુન યાન સેને પિતાની પરિણીત પત્નીને ડોકટર કેલીકની ભવિષ્ય વાણી સાચી પડી. ડોટર સેનની તલાક આપીને ચાલી સુંગની ત્રણ સુંદર ને શ્રેષ્ઠ કેળવણી મહાત્વાકાંક્ષા ફળી. એમને નાણું ને નૈતિક અનુમાન મળ્યા. પામેલી ત્રણ દીકરીઓમાંની એક ચીંગ લીગ સાથે લગ્ન કરી પરંતુ લંડનનાં ઘેરા વાતાવરણમાં જ ડોકટર સુન યાન સેનને લીધા. શેષ જીવનમાં અને જેમને પ્રેરણું આપવાનું કાર્ય એ
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org