________________
પ૨૪
એશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અસ્મિતા ભાગ
મુસ્લીમોએ પિતાના પાટનગર તરીકે ઉત્તરમાં એક મુસ્લીમ ન હોતે. સંપૂર્ણ ધર્મ સર્વ ધર્મને સમન્વય હો વ્યુહાત્મક સ્થળ પસંદ કર્યું સંરક્ષક હિન્દુઓ સાથે આ સ્થળે જોઈએ એવું એના દિલને ઢસી ગયું અકબરના રાજ્યમાં તેઓ અનેક યુદ્ધો ખેલ્યા દિલ્હીની આસપાસના એ પ્રદેશમાં પહેલાં પરદેશીઓ પોચુંગી ભારત આવ્યા દરિયા માગે
સ્થાયી થયા ને ઈસવીસન ૧૨૦૦ના અરસામાં ભારતના મેટા આવી શાન્તિથી દરિયા કિનારે સ્થાયી થયા. અકબરે પિતાના ભાગ પર cર્ચસ્વ જમાવતા થયા.
તિનિધિઓ એકલા જેસ્યુઈટ ધર્મગુરૂઓને દિલ્હી આ વા પરંતુ ત્યાર પછી દિલ્હીના આ સુલતાનોને વધારે
આમંત્રણ આપ્યું પિતાને એમના ધર્મનું જ્ઞાન આપવા વિનંતી યુદ્ધખાર વધારે ભયંકર ને વધારે ધર્માન્જ અન્ય મુસ્લીમોએ
કરી પોતે ખ્રિસ્તી ધર્મ અંગીકાર કરવાને નહોતે છતાંય એને પરાજય આપ્યો. અસલની પેઠે તેઓ પણ ઉત્તરમાંથી જ
ખ્રિસ્તી ધર્મના સિદ્ધાંતને અભ્યાસ કરે હતે એવી જ આવ્યા. પરંતુ આ વખતે પ્રદેશ કે સંપત્તિ મેળવવાની તેમને
રીતે બ્રાહ્મણ ધર્મ, જૈન ધર્મ, બૌદ્ધ ધર્મ, પારસી ધર્મને ઝાઝી લાલસા નહોતી એમને તો અગાઉના આક્રમકોને દંડ
અન્ય ધર્મોના પ્રતિનિધિઓને પણ એણે આમંચ્યા બધા ધર્મને
3 વિધિઓ વિષે એને સંપૂર્ણ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું હતું. દેવાની ધૂન હતી. કારણ કે અગાઉના આક્રમકે એ સાચો ધર્મ વિસારી મૂકયો હતો. ઈસ્વીસન ૧૩૯૮માં ધમધ સૈનિકો
આમ બધા ધર્મોના ઊંડા અભ્યાસ પછી અકબરે ન સાથે વંટોળિયા પેઠે તૈમૂર ધસી આવ્યો સમરકંદ પાછા ફરતાં ધર્મ પ્રત્યે જેનું નામ હતું. “દીને ઈલાડી” જરા પણ પહેલાં એણે હિન્દુ મુસ્લીમ બન્નેની એકધારી કતલ કરી. જુલ્મ કર્યા વિના એને રે કર્યો પરંતુ એમાં એને ઝાઝી તૈમૂરના આ ઝંઝાવાતે અગાઉ સ્થપાયેલી મુસ્લીમ સત્તાને
સફલતા મળી નહિ. રાજકૃપા મેળવવા ઘણુ માણસેએ એ વિનાશ કર્યો પકંતુ એમનું સ્થાન ખાલી રહ્યું.
ધર્મ અપનાવ્યું તે ખરો પરન્તુ ઘણુ થોડા એનું હાર્દ | મોગલે માટે યોગ્ય તો શેઠવાઈ ચૂકયો. સોળમી સમજ્યા. કે એમાં પૂરી શ્રદ્ધા ધરાવી અકબરને ન ધર્મ સદીના આરંભમાં મોગલે આવ્યા એમની રગોમાં સર જેવા ઝાઝું ટકો નહિં. પરન્તુ અકબર ઈતિહાસમ ધર્મ સંસ્થાએમના પૂર્વજોનું યુદ્ધખેર લેહી તરયું જ લેહી વહેતું પક ને ધર્મ સહિષ્ણુ તરીકે મુક મશહુર બની ગયો જીવનના હતું છતાં તેમણે પોતાના આક્રમણને કઈ નવીન : કેઈ આર મમાં એ ચુસ્ત મુસલમાન હતા પરંતુ હિન્દુ પ્રજાજને સોમ્ય સ્વરૂપ આપ્યું. એમને સરદાર હતે બાબર એણે માંથી એણે સાચા મિત્રો પ્રાપ્ત કર્યા યુદ્ધ વીર રજપૂતે એની દિલ્હીના સુલતાનને પદભ્રષ્ટ કર્યો. પિતાને ભારતના શહેનશાહ પડખે રહ્યા એમાંના ઘણુ એના સેનાધ્યક્ષ બન્યા એટલું જ તરીકે જાહેર કર્યો પરંતુ જરાક ગફલત થઈ ગઈ. એ સારે નહિં પરન્તુ વફાદારીથીને કુશળતા થી એ ની સેવા બજાવી એણે માણસ હતે. સારે સસલમાન હતે ખુલ્લા દિલનો એ આદમી ઘણી રજપૂત રાજકુમારીઓ જોડે લગ્ન કર્યા અન્ત પુરમાં પુને કાવ્યોનો શોખીન હતો. સંગીત પ્રેમી હતું અને પ્રવેશ કરતાં એમણે નામને જ મુસ્લીમ ધર્મ અંગીકાર કર્યો સેનાપતિ હોઈ એણે ભારત કબજે કર્યું પરન્તુ અણધાર્યું પરંતુ ઘણી ખરી તો હિન્દુ ધર્મ પાળતી જ રહી એ માટે એનું અવસાન થયું ને એના નિર્બલ મૂખને અફીણી પુત્ર એમને કશું જ સહન કર તું પડયું નહિ. હુમાયુને ટુંક સમયમાં જ સામ્રાજ્યને મોટો ભાગ ખાઈ નાખ્યો. ઘણા બંડ કરી સ્વતંત્ર, રાજવીઓ બની બેઠા હૂમાયુને
રજપુત સેનાધ્યક્ષોની રાહબરી નીચે અકબરે લશ્કરની દિલ્હી છોડી ભાગવું પડયું સિંધમાં એ દેશવટો ભેગવી રહ્યો
અર્વાચીન પદ્ધત્તિ દાખલ કરી લશ્કરને રાજાને વફાદાર બનાવ્યું હતો ત્યારે ઈસ્વીસન ૧૫૪૨માં એના પુત્ર અકબરનો જન્મ
ને રાજ્યની તિજોરીમાંથી જ એમને પગાર સીધે આપવા થયો પછી હુમાયુને લડીને દિલ્હી ફરી કબજે કર્યું ત્યાં એ
વ્યવસ્થા કરી. સૈન્યને સરદ રોને આશરે મૂકયું નહિ. કારણ સીડી પરથી લપસ્યો પોતાના રાજમહાલયના અભ્યાસ ખંડ
કે સરદાર લશ્કર નભાવવાનાં નાણાં બીજા કાર્યમાં વેડફી નાખે માંથી એ નીચે પટકાયે ને અવસાન પામે.
ને લશ્કરની ઉપેક્ષા કરે. ચૌદ વર્ષને અકબર ભારતને શહેનશાહ થયો. ત્યારે
પહેલા મુસ્લીમ આકમણ પછી ઇસ્લામની અસર હંમેશાં ઈગ્લેન્ડમાં મહારાણી એલીઝાબેથનું રાજ્ય હતું.
ઘેરી પડતી. મનુષ્યનાં માનસ ને હૈયાં દરથી ખિલાફત પ્રતિ
દેરાતાં હવે અકબરે પ્રજાનાં દિલ એ અસરમાંથી મુક્ત કરવા પ્રથમ તે રાજ્યકારભાર અકબરના વાલી બહેરામખાને પોતાના બનતા પ્રયાસ કર્યા પ્રજા એને ન ધર્મ અપનાવવા સંભાળે પરન્ત સામ્રાજ્યના જે વિભાગએ બંડ કર્યા હતાં ઈન્કાર કરે ને મસ્લીમ ધર્મ પાળવાને જ આગ્રહ રાખે તે તેના પતિ બહેરામ ખાન દાન બેસાડવા વધારે જમીને તેમનો ખલીક સામ્રાજ્ય છે જ હાવ ઘટે એ અકબરને અસહિતણ જણા એટલે એકજ વર્ષના ટૂંકા ગાળામાં શહેન આગ્રહ હતઃ દિલહીના ભારતના મુરલીમ માટે અકબર જ શાહે સામ્રાજ્યની ધૂરા પતે સંભાળી લીધી.
તેમનો ખલીફ હો. એનું લાંબુ પ્રસંગ પ્રચુર રાજ્ય ભારતીય ઇતિહાસમાં અગાઉના મુસ્લીમોએ જે જુસાથી મુસ્લીમ ધર્મ ભારે મહત્વનું નીવડયું એના પિતામહ જેવો એ ધર્માન્ત પ્રવર્તાવ્યો હતે એટલા જ સ્રાથી હવે અકબરે ધર્મ સમન્વ
તો ઈન્કાર કરીને સારા કર્યા પ્રજા એને નવો ધમાલા
અસહિષ્ણ જ છે અને દાન બેસાડવા વધારે
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org