Page Text
________________
૧૦૦૮
ભારતીય અસ્મિતા
મુછની બિમારી એને અવાર નવાર સતાવતી. નિમાઈએ પૂર્વના નિમાઈના જીવનની આ કટોકટીની પળે હતી. એ બેલતા દેશના પ્રવાસે જવાનું ઠરાવ્યું. જ્યાં ગયા ત્યાં એમને ભાવભીને નહિ. એમના વદન પર કરૂણા છપાઈ. કોઈ આંતરિક વિષાદ એમને સતકાર થયે. એકવાર એ શિષ્ય મંડળી વચ્ચે બેઠે હતો ત્યાં એક સતાવી રહ્યો હતો. એની મનેદશા પલટાયા કરતી આંસુ સરી વૃદ્ધ બ્રાહ્મણ આવી તેને ચરણે પડો. શમણાની પ્રેરણાથી તપન પડતાં. મિત્રો પણું સાન્તવન આપી શકતા નહિ, એમ એકદમ વૃંદામિશ્ર નિમાઈ પાસે આવ્યા હતા. નિમાઈને અવતારી પુરુષ માનતા. વન જવા નિણું"ય લીધે. શ્રી કૃષ્ણુ દર્શન વિના એમને ચેન પડે નિમાઈએ મિત્રને કલ્યાણ માગ દાખવી બનારસ જવા કહ્યું ભાપા તેમ ન હતું. આખરે નિમાઈ નવદીપ પાછા વળ્યા સૌ કોઈ ને વ્યાકરણના પ્રાધ્યાપક તરીકે નિમાઈ કામ કરતા છતાં એમના એમના સ્વાગત માટે ટોળે મળ્યાં. એમના પલટાયલા રવરૂપથી ધણુ ભકતો ઉભા થયા.
આશ્રય વિમૂઢ બન્યાં એમને ઉલ્લાસ ને તોફાન અદૃશ્ય થયાં
હતાં. એ ખૂબજ વિનમ્ર બની ગયા હતા એમના વદન ફરતું એક વર્ષના પર્યટન પછી નિમાઈ નવદિપ પાછા ફર્યા. ત્યારે તેજ વર્તુળ રચાયું. ખૂબજ આકર્ષક બન્યા. આ જીવનપલટાથી લક્ષ્મી સર્પદંશથી દેવલોક સિધાવી હતીએમની પાઠશાળા દિન એમની માતા ખુશ ન થઈનિમાઈ નિમા જ નહાતા રહ્યા. પ્રતિદિન પ્રગતિ કરી રહી હતી. નવદિપની એ એક સંસ્થા હતી. માતાને ખોટું લાગે એવું કોઈ કામ એ કરતા નહિ નેહાળ ને ઉપકારક હતાં શિક્ષક તરીકે નિમાઈ બિનહરિફ હતા.
છતાં માતાને જુદા લાગતા. રાત્રે લજજાભરી યુવાન પત્ની એમની
પાસે આવી. સંયમ જાળવી શકયા નહે. એમનાં નયનમાંથી નીર ત્યાં “વિશ્વછત’ કેશવ નદીના ભાવ્યા એમણે નિમાઈને પડકાર વહી રહ્યા, બિચારી વિષ્ણુ પ્રિયા ! એ બહાર દોડી, સાસુને બોલાવી ફેંક સાક્ષાત સરસ્વતી દેવી કેશવના છઘાય હતી. કોઈ એમને પડકાર લાવી, આખરે નિમઈએ પિતાના દિવા રવપ્નની વાત કરી. શ્રીકૃષ્ણના ઝીલવા તૈયાર ન હતું; એક સ્નામયી રાત્રીએ નિમાઈએ કેશવને સૌ દર્યનાં ગુણગાન કર્યા' એમના મિત્ર શ્રીમનને એ સામાન્ય ગંગા પ્રશસ્તિ' માટે આવાહન આપ્યું. કેશવે તુરત સો મનુષ્ય કરતાં ઉત્કૃષ્ટ કક્ષાના લાગ્યા.
શ્લોકો રચી કાઢયા. સૌ આશ્ચર્ય ચકિત થઈ ગયા પરંતુ નિમાઈ એ એક લોક વચ્ચેથી ઉપ. એની પાંચ ક્ષતિઓ બીજે દિવસે શુકલાંબરને ત્યાં નિમાઈના મિત્રો ને રિન્થ એક ! રજૂ કરી. કેશવને કાન પકડવો પડશે. એજ રાત્રીએ સરસ્વતીએ
માન્યા. નિનાઈ આવ્યા. એમની ગતિ અસ્થિર હતી. પગથિયાં ચઢતાં કેશવને શમાગું આવ્યું. પલટાયેલે ‘વિશ્વજીત’ કેશવ નિમાઈની જ “ હે કૃષ્ણ” બેલી મૂછવશ થઈ ગયા. બધા મૂછ વળાવામાં ક્ષમા માગી વિદાય . નિમાઈને સારા પ્રદેશમાં હં વાગી પડ્યા. એમ કરી બેલવા પ્રયાસ કર્યો. મેં' કૃષ્ણ ને જોયા પણ ગ શચિના હર્ષનો પાર નહોતો. નદીઓના શ્રીમંત પંડિત એ ભાગી ગયા.' એમને કોઈ પાછા લાવો’ એ વધુ બેલી શકયા સનાતન મિશ્રની પુત્રી વિનુપ્રિયા સાથે નિમાઈ ને બીજીવાર રાજસી નહિ. બધા એમને ઘેર લઈ આવ્યા, પરંતુ એમને શાંતિ વળી નહિ એમના ઠાઠથી પરણ .
ગુરુ ગંગાદાસે એમને વર્ગ શરૂ કરવા સલાહ આપી. વર્ગ ખુલે. વિદ્યાર્થી
એ આવ્યા પરંતુ ‘હરિ’ બેલ સાંભળતાંજ એ મૂછવશ થઈ ગયા. એકવાર નિમાઈએ પોતાની ‘શાખની કસોટી કરી જોઈ.
મૂછમાં જ ઈશ્વર પ્રશસ્તિ કરી રહ્યા. શિષ્યો એક ચિરો સાંભળી દુકાને દુકાને ફરી માલની ઉધાર માગણી કરી પ્રત્યેક દુકાનદારે
રહ્યા. બીજે દિવસે પણ એવું જ બન્યું. આમ ઘણા દિવસ ચાલ્યું એણે માગી ચીજ આપી. અલબત્ત પાછળથી એમને નાણાં મળી
ઉપદેશ સરસ હતા પરંતુ શિષ્યોના અભ્યાસમાં કશીજ પ્રગતિ જ ગયાં.
થતી નહોતી. નિમાઈ ભ બની ગયા હતા ગુરુ રહ્યા નહોતા. એકવાર કુલ વેચનાર શ્રીધરે ટીકા કરી ‘પંડિત જરા ઠાવકા ‘હરિ' નું નામ સાંભળતાં જ એ મૂછવા થઈ જતા. આમ થાએ ?”
નિમાઈ પોતે ભક્તિ સરિતામાં સ્નાન કરી રહ્યા : અન્યને કરાવી પિતૃઓને પિંડ અર્પણ કરવાના બહાને નિમાઈ એ માતાની
રહ્યા. અનુજ્ઞા માગી. શક સંવત ૧૪૩૦ના ભાદ્રપદમાં એ ગયા જવા
આ છોકરાનું શું કરવું ? શચિ મુંઝાતી. એ ભાગ્યેજ બોલતા ! નિમાઈ ગ નાર બનવા લાગ્યા ઉત: ધણીવાર સ્થાન ને બોલતા ત્યારે માત્ર “ શ્રી કૃષ્ણ” ઉચ્ચારતા. ભક્ત શ્રીવાસે પણ મગ્ન પણ બની જતા. ગયા પહોંચી એમણે ધાર્મિક વિધિ પતાવી.
શચીને કહ્યું. “નિમાઈએ શ્રી કૃષ્ણ પ્રેમ પ્રાપ્ત કર્યો છે. એ અદભૂત વિખ્યાત વિષ્ણુમંદિરમાં શ્રી કૃષ્ણનાં પગલાંના દર્શનાર્થે ગયા.
4 ગયા. કાર્યો કરશે.' પરંતુ નિમાઈ સંન્યાસી થઈ જશે એ શચિને હજારો યાત્રિકે પવિત્ર ભકિતભાવથી અતિ વિનમ્ર દિશામાં વહેમ પડી છે. ભજન ગાઈ રહ્યા હતા. નિમાઈએ રોમાંચ અનુભવ્યાં નયનોમાં અથુ ઉભરાયાં. મૂછવશ થતાં ઈશ્વરપુરીએ એમને ઝીલી લીધા મિત્રો આગળ નિમાઈ પોતાના દિલની ભાવનાઓ છૂટથી જાગ્રત થતાં એમણે ઈશ્વરપુરીને ભકિતમાર્ગ દાખવવા પ્રાયના કરી. પ્રગટ કરતોભકતો ને પવિત્ર વ્યકિતઓ સમક્ષ એ વિનમ્ર બની રાધાકૃષ્ણના પ્રેમની ઝાંખી કરાવવા કહ્યું. ઈશ્વરપુરીને નિમાઈ ઈશ્વરનો જતો. એમને વંદન કર ને એમની સેવા કરતે. અવતાર લાગ્યા. ઈશ્વરનો અદેશ એમણે માથે ચઢાવ્યા. ઇશ્વરપુરીએ નિમાની નમ્રતા જોઈ સૌ કોઈ આશ્ચર્ય પામતા. પવિત્ર નિમાઈને દીક્ષા આપી.
વિષ્ણુએ નાદીયાના વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના વડા શ્રી અદ્વૈત આચાર્યને
ક્ષમા મારા પાર
સાથે નિમાઈ
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005144 |
| Book Title | Bharatiya Asmita Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service Bhavnagar |
| Publication Year | 1972 |
| Total Pages | 1228 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 104 MB |