________________
સ્મૃતિગ્રંથ
મહાસભામાંથી દૂર કરવામાં આવ્યા. છતાં બંગાળ પ્રાંતિય રાષ્ટ્રીય અલમૌરામાં “ હ૫ કલબ' નામની સંસ્થા ભારતમાંથી બ્રિટીશ મહાસભા સમિતિના અધ્યક્ષ તરીકે તો રાષ્ટ્રીય મહાસભાના હકુમત નાબુદ કરવાની એની નેમ. શ્રી ગોવિંદ વલ્લભ પંત એના વિરોધ છતાં ચાલુ જ રહ્યા તેથી બંગાળ પ્રાંતિય રાષ્ટ્રીય સભ્ય થયા ઈસ્વીસન ૧૯૦૬. વારાસણીમાં અખિલ ભારતીય * મહાસભા સમિતિ બરતરફ કરવામાં આવી સુભાષ રાષ્ટ્રીય રાષ્ટ્રીય મહાસભાનું અધિવેશન મળ્યું. ત્યારે એ સ્વયંસેવક દળમાં મહાસભાના ચાર આના સભ્ય પણ મટી ગયા
હતા. શ્રી ગોપાલ કૃષ્ણ ગોખલેને મદન મોહન માલવિયાનાં પ્રવઈસ્વીસન ૧૯૪૧ના જાન્યુઆરીની સેળમી તારીખે કલકત્તામાંના
ચનોથી એ ખૂબજ પ્રભાવિત થયેલા. પિતાના નિવાસ સ્થાનમાં સરકારી નજરકેદમાંથી સુભાષચંદ્ર અદશ્ય થયા. આશા નિરાશા ભય સંકટ વગેરેના ઝૂલે ઝૂલી રહ્યાં. વાળ
અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીની એક હિન્દુ હોસ્ટેલ હતી. તેમાં શ્રી ઉંચા થઈ જાય, લેહી ઉકળી ઉઠે, શ્વાસ થંભી જાય, એવી માનવ
ગોવિંદ વલ્લભ પંત રહેતા ત્યાં તેમણે દેશ ભક્ત યુવાનોની એક સહનશકિતની પરાકાક્ષાઓ નિહાળી. કર્તવ્યથી વિમુખ થઈ એ ટુકડી જમાવેલી. લાલ, બાલ ને પાલની રાષ્ટ્રપ્રેમી ટુકડીને એમ છટકી ગયા હતા. નવી કર્તવ્ય દિશા એમણે નકકી કરી લીધી
પ્રવચન માટે આમંત્રણ આપેલું આવી પ્રવૃત્તિઓથી એમને વિદ્યાલય હતી. ઘરના સંઘર્ષને બહારથી ટેકે આપી બ્રિટીશ સિંહને
છોડવું પડયું. શસ્ત્રશકિતથી પિતાથી જ ગુફામાં પૂરવાની વેતરણ હતી. બ્રીટનની
શ્રી સુરેન્દ્રનાથ બેનરજીને શ્રી માલવિયાના પ્રયાસોથી એમને મુશ્કેલી ભારતની તક હતી.
પુનઃ પ્રવેશ મળ્યો. ગણિતશાસ્ત્ર ને રાજકારણ મુખ્ય વિષય તરીકે કલકત્તાથી છટકે એ અફઘાનીસ્તાન ગયા. ત્યાંથી એ રશિયા પસંદ કરી એ સ્નાતક થયા. કાયદાના અ યાસમાં પડ્યા ત્યારે પણ પહોંચ્યા. છેવટે બલીન આવ્યા. નેતાજી કહેવાયા. બરલીનને એક છN “અભ્યાસ વલ” સ્થાપ્યું. “મોર્ડન રિ’ સ્થાપક પિતાનું વડું મથક રચાયું. ભારતની વિવિધ ભાષાઓમાં વાયુ તંત્રી શ્રી રામાનંદ ચેટરજીને એના અધ્યક્ષ બનાવ્યા. પ્રવચન આપવા માંડ્યાં. સશસ્ત્ર આક્રમણથી જ ભારત વિદેશી ઘૂંસરી ફગાવી શકશે. એ દઢ માન્યતાથી એમ ભારતીય આઝાદ શ્રી. ગેવિંદ વલભ પંતની રાજકીય પ્રવૃત્તિઓ એટલી બધી ફેજની રચના કરી. પોતાની સંસ્થાનું નામ “ આઝાદ હિન્દ ” વધી ગયેલી કે એમના અભ્યાસ કરવાનો પણ સમય મળતો નહિ. પાડયું. કુદકો મારતા વાધને આગ ધ્વજ ફરકાવ્યો સમાંત એવામાં લેગ ફાટી નીકળે. વિદ્યાલય બંધ થયું વિઘાર્થીઓ ઘેર મંત્રી મંડળ રચ્યું. ભારતના ભાવિ માટે સંપૂર્ણ કાર્યક્રમ ઘડી ગયા. પરીક્ષાઓ મુલત્વી રહી. આ ગાળાનો શ્રી પતે લાભ ઉઠાવ્યો કાય. રાજામહારાજા નહિ કેમી ધાર્મિક ભેદભાવ નહિ: એવા ધારા શાસ્ત્રમાં પ્રથમ પંક્તિ માં પાસ થયા. એમને લમડન સુવર્ણ અખંડ ભારતની એમની કલ્પના હતી
ચંદ્રક મળે. ઈસ્વીસન ૧૯૦૯ ની એ સાલ. ઈરવીસન ૧૯૪રમાં એમને જર્મની છેડયું. કાલથી એ ટોકીયો
શ્રી પંતે અલમૌરામાં વકીલાત શરૂ કરી. ત્યાંથી રાણીસેન ગયા. સબમરીનમાં પહોંચ્યા ત્યાં સુધી એમના પ્રવાસની હકીકત ખૂબજ
છેવટે કાશીપુરમાં ઠરી ઠામ થયા. કાશીપુરમાં એમણે શ્રી ઉદયરાજ છૂપી રાખવામાં આવી હતી. એમનાં વાયૂ પ્રવચને જ પ્રસારિત
માધ્યમિક શાળા શરૂ કરી. એના સંચાલક બન્યા. ત્યાંથી નૈનિતાલ થતાં એટલે કોઈને ખ્યાલ આવે તેમ નહોતો. ઈસ્વીસન ૧૯૪૫માં
ગયા ઈસવીસન ૧૯૧૬ * કમાઉ પરિપદ' સ્થાપી. નૈનિતાલને એમના સાથીઓએ બલીન છેડયું. એ સાલમાં વિશ્વયુદ્ધમાં પૂરું
સામાજીક, આર્થિક ને રાજકીય વિકાસ સાધવાની એની નેમ હતી. થયું પરંતુ સુભાષના સાથીઓ વિરુદ્ધ જેહાદ જગાવવામાં આવી.
ઈસવીસન ૧૯૧૭ સરકારે અલમોરા અખબાર પર પ્રતિબંધ મૂકે. સુભાષચંદ્ર બોઝની દેશભક્તિ, સહદયતા ને બલિદાનમાં કોઈ
શ્રી ૫ તે “શકિત ” પ્રગટ કરવા માંડયું. હદવાનીમાં વેઠની પ્રજાને , શંકાને સ્થાન નથી. ઘણે ભારતીય નેતાઓ એની આગળ દિવો
ભારે ત્રાસ શ્રીપ તે વેઠની પ્રય વિરૂદ્ધ આંદોલન ઉપાડયું. ધરવાને લાયક નથી આજ ના રાજનિતિજ્ઞો સુભાષચંદ્રને યાદ કરે યા ન કરે : એમ વહાવેલી વિચાર સરણી કદીયે લુપ્ત થવાની નથી.
સરકારે એમને હદપાર કર્યા. રોષે ભરાયેલા ચાલીસ હજાર ખેડૂતો
બાગેશ્વર મેળામાં એકઠા મળ્યા. રેકર્ડ સરયુ નાખી દીધાં. ભારતના પાલમ ટેરિયન
સરકારને નમતું જોખવું પડયું. કાકોરી કેસમાં કાન્તિકારીઓના અલૌરા પાસે ખુંટ નામનું એક નાનકડું ગામ. ત્યાં ઘરવા- વકીલ તરીકે ઉભા રહ્યા. લના મહેસુલ ખાતાના એક ગરીબ નાનકડા શિકર ' રહે. ઈસ્વીસન ૧૮૮૭ના સપ્ટેમ્બર મહિનામાં એમને ત્યાં એક પુત્રને અખિલ ભારતીય રાષ્ટ્રીય મહાસભા સમિતિના એ ઇસ્વીસન જન્મ થશે. એનું નામ ગોવિંદ પાડયું. પિતાનું નામ વલભ. ૧૯૧૬ની સાલથી સભ્ય. ઇસ્વીસન ૧૯૧૯ કુમાઉને મેટફર્ડ અવકે પંત. બાયકાળથી જ વિદ્યાની ઝલક દેશ ભક્તિની છાંટ સુધારાથી બાતલ ન રાખવા સાઉથબરો સમિતિને સમજાવી પણ અસલથી જ. ઇન્ટર મેડિયેટની પરીક્ષામાં ગોવિંદ પ્રથમ શ્રેણીમાં સંયુકત પ્રાંતની ધારાસભામાં ચૂંટાયા સ્વરાજ્ય પક્ષમાં જોડાયા. આવ્યા. ગણિતશાસ્ત્રમાં પ્રથમ આવવાથી શિષ્યવૃત્તિ મળી.
એના સંચાલક બન્યા,
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org