Page Text
________________
ભારતના જ્યોતિર્ધશે
જ
file
શ્રી રમણીકલાલ જયચંદભાઈ દલાલ
ભારતના રાષ્ટ્રપિતા
શ્રી મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી ; એ નામેચ્ચાર સાથે જ સેવા અમદાવાદમાં સ્થાપેલા કોચરબ આશ્રમમાંથી પોતાની પ્રવૃત્તિને પથે ચઢી ભારત પાછા વળેલા શ્રી મેહનદાસ ગાંધીના ત્રણ સ્વરૂપે આરંભ કરવા નડિયાદ આવ્યા. શ્રી ગોપાલદાસ વિહારીદાસ આપણી દૃષ્ટિ સમક્ષ ખડાં થાય છે. (૧) ઈસ્વીસન ૧૯૧૪માં દેસાઈના ભવનમાં નડિયાદની જનતા વતી કવિ- ચિત્રકાર શ્રી ભારત આવ્યા ત્યારે શ્રીમતી કસ્તુરબા ગાંધી સાથે ખુરશીમાં બેઠેલા કુલચંદભાઈ ઝવેરદાસ શાહે એમનું સ્વાગત કર્યું. શ્રી મોહનદાસ : સફેદ ધોતિયું, દિલે અંગરખું અને માથે કાઠિયાવાડી ફેંટે. (૨) ઈસ્વીસન ૧૯૩• દાંડીકૂચ પહેલાં: સફેદ ખાદીનું શુભાગમનની વાત સાંભળી અંતર અમ ઉભરાઈ ગયું, બેતિયું, સફેદ ખાદીનું પહેરણ ને માથે ખાદીની ટોપી પહેરણનું પદરજ પુણ્ય પ્રભાવ થકી આ નટપુર ગામ પવિત્ર થયું; “હન” ઉપલું બટન ખુલું, એ ખાસ લાક્ષણિકતા અને (૩) મહાત્મા નામ ધરાયું પોતે કશી વસ્તુમાં માલ નથી, કરમચંદ કુળદિપક બનેલા મોહનદાસ ; ટુકડી તલી યા લગેટ ને આખે શરીરે એવા ધરમ કરમમાં રહ્યા મથી, ‘ગાંધી’ કેરી અટક રૂડી મનવિકાર ઓઢેલી સફેદ ખાદીની ચાદર, ખુલ્લું માથે ને ખુલ્લું શરીર...જાણે
સૌ રાખ્યા ગાંધીઃ સત્યાગ્રહથી આત્મબંધુને આત્મસંગ દીધા માનવ સળેખડું.
સોધી, મણિ મૌતિક પણું તુલ્ય વગર આપ તણું સ્વાગત કરવા, મસ્તક વિણ બીજી વસ્તુ આપ તણે ચરણે ધરવા.
ગુણિયલ તમ ગુણ વર્ણન કરવા સમર્થના મુખમાં વાણી, મસ્તક સૌરાષ્ટ્રને દક્ષિણાને સાગરકાંઠે ત્યાં પથરાયેલું પોરબંદરનું નામ
. દક્ષિણામો સાગરમાં માં પથરાય છે અને નામી વંદન કરીને સ્વાગત શ્રેષ્ઠ અમે જાણી. નાનકડું દેશી રાજય. બ્રિટીશ હકુમતની સર્વોપરિતા નીચે ત્યાંના
આ વખતે એમના પ્રથમ સ્વરૂપને સાક્ષાતકારમહારાણાએ પોતાના પ્રાંત પૂરતી સ્વાયતત્તા ભોગવે. રાજ્યને કારભાર કારભારી સંભાળે. ઓગણીસમી સદીના અન્તકાળે ત્યાં એક કરમચ દ ગાંધી નામે કારભારી કબાગાંધી તરીકે મશહૂર. એમને ખેડા જીલ્લાની ૨યતની સહૃદયતા મેહનદાસે પારખી. રેયતત્યાં તારીખ ૨ ઓકટોબર ૧૮ ૬૯ ના રોજ એક પુત્રને વાળી મહેસલ પદ્ધત્તિનાં અનિષ્ટ પણ પરખાયાં ને મંડાયા સત્યાજન્મ છે. એનું નામ પાડ્યું મોહન. માતાનું નામ પ્રહ ને તેમાં મોહનદાસને સાંપડો પોતાની પ્રવૃતિને પ્રથમ વિજય. પુતળીબાઈ કારભારીના દીકરાનાં લાડકોડ ને ઉછેર એને મળ્યાં.
સાથે સાંપડયા સહૃદયી કાર્યકરો : શ્રી વલ્લભભાઈ પટેલ, શ્રી નરપિતાની મુસદ્દીગીરી ને માતાનું વાત્સલ્યપૂર્ણ હૈયુ વારસામાં હરિ પરીખ ઈત્યાદિ. મળ્યાં. ખાનદાન કુટુંબના નબીરાતે ઘોડિયામાં જ ઝડપાય. મેહનનાં લગ્ન પણ કાચી વયમાં જ થઈ ગયા. નવવધૂનું નામ ને સાંબરકાંઠે સ્થપાયે સત્યાગ્રેહાશ્રમ. ત્યાં ઈસવીસન ૧૯૧૯ના કસ્તુર. ભારતમાં અભ્યાસ પૂરો કરી મોહને પરદેશનાં પ્રયાણ આરંભમાં જલિયાવાલા બાગ હત્યાકાંડ રચાયે. એપ્રિલના આદર્યા. બ્રીટનના પાટનગરમાં બેરીસ્ટરની પરીક્ષા પસાર કરી. આરંભમાં મોહનદાસને પંજા માં પ્રવેશબંધી ફરમાવાઈ. અમદાવાદ પરદેશની માયાજાળમાં ન ફસાયા, ધમ પૂરેપૂરો જાળવ્યો. પાદરી ને ખેડા જીલ્લામાં તેને અભૂતપૂર્વ વિરોધ થયે હિન્દુ મુસ્લીમ જેવા ગયા ને પાદરી જેવા પાછા વળ્યા ત્યાં આફ્રિકામાં વકીલાત જનતાએ ખભેખભા મિલાવી બ્રિટીશ સરકાર સામે માથું ઉચકર્યું. કરવાનું એજન આવ્યું. સાહસિક જીવડો આફ્રિકા ઉપડયો. દક્ષિણ સહૃદયતાથી પહેલી જ વાર ને છેલ્લીવાર. ત્યારે ગુજરાતીઓ આફ્રિકાતો રંગષને દુર્ગ. કરુણામૂતિ મોહન એ રંગદ્રવ ભારતીય બનીને ઝઝુમ્યા. સહન કરી શકશે નહિ. એને જડમૂળથી ઉખેડી નાખવા એ પ્રયાસ આદર્યો. પોતાના સત્યના પ્રયોગનો આમ આરંભ થયો. પછી તો ગાંધીજીની પ્રવૃત્તિઓના રીતસરનાં મંડાણ થયાં. સહનશીલતાની કપરી કસોટીઓ થઈ. છેવટે જનરલ સ્મટસ સાથે ઇસ્વીસન ૧૯૨૦માં અમદાવાદમાં ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
ગ્ય સંધિ કરી વિજયમાળ વર્યા. શ્રી મોહનદાસ કરમચંદ મળી. કવિવર રવિન્દ્રનાથ ટાગોર, શ્રી મદનમોહન માલવિયા વગેરે ગાંધી ભારત પાછા નન્ય ઈસવીસન ૧૯૧૫ની સાલમાં એ પોતે ભારતીય અગ્રણીઓ અમદાવાદ પધાર્યા. લાલ દરવાજા મેદાનમાં
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005144 |
| Book Title | Bharatiya Asmita Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service Bhavnagar |
| Publication Year | 1972 |
| Total Pages | 1228 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 104 MB |