Bharatiya Asmita Part 1

SR No.: 005144
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service Bhavnagar
Publication Year: 1972
Total Pages: 1228
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 104 MB

Page 681

ભારતીય લોક્વાર્તાના સંશોધનનો
ચક્ષ પ્રશ્ન
શ્રી. પુષ્કર ચંદરવાકર
લોકવાર્તાની વહેંચણ
પ્રદેશમાં આંતર
થી સાંભળી ભારતીય ભિન્ન ભિન
લોકવાર્તાઓને એકત્રિત કરવાથી લોકવાર્તાનું સંશોધન કર્યાનો લેકવાર્તા સંગ્રહના કણ કણ સંપાદકે હતા ? એટલું ભારતીય દાવો કરનારને પરપોટો યુરોપમાં ફિનિસ વિદ્વાન છે. એ લોકાર્તાઓ અંગે સ્પષ્ટ રીતે કહી શકાય કે જે લેકવાર્તાઓનું ઠીક ઠીક વર્ષો પહેલાં ફાડી નાખે. લોકવાર્તાના તદા તરીકે રૂપાંતર કે ભાષાંતર અંગ્રેજી આવામાં કર માં આવ્યું હતું તે વીજ પંજાબની લોકવાર્તાના સંશોધક મિ. ટેમ્પલે લેકવાર્તાના સંશ- લોકવાતાંઓ ડો. ટિચ થોમ્પસનના કાર્યક્ષેત્રમાં સમાઈ શકી હતી, ધકો સમક્ષ લોકવાર્તાનું વર્ગીકરણ કરવા માટે “ચક' સિદ્ધાંત તેમજ મિ. ટેમ્પલ કે વીનરટન જેવા પરભા એના હાથે પિકત્રિત ધર્યો, Circle theory ત્યારે ડો. આનેએ લોકવાર્તાના માટે થઈ હતી, તેવા સંપાદકોએ ઢાળેલ લેકવાર્તાઓ જ ડે સ્ટિય મણુક સિદ્ધાંત-Type Theory ઘ. “ચ” સિદ્ધાંત વડે લેક- થોમ્પસને સાંપડી હતી; કેમકે ગત સદીમાં ભારત પર કડપ જમાવાર્તાના શેત્ર નક્કી કરવાનું હોય છે. અર્થાત તેમને વર્ગ નક્કી વવા મોકલાતા અ ઈ. સી એસ અંગ્રેજ હાકેમ કે તેમની ફરજ કરી શકાય છે, અને લેકવાર્તાની વહેંચણી કરવાની હોય છે. માણક દો પરદેશી પાદરીઓ તેમના ફરઝંદો, લશ્કરી ગોરા અમલદારો સિદ્ધાંત વડે Type theory એક જ ભાષાકીય પ્રદેશમાં આંતર તેમનાં ઘરમાં આયા કે નેકર તરીકે કામ કરતાં દેશી લેકના દેહે મળતી ઝૂલતી લાગતી લેકવાર્તાના સામ્યની શોધ અને ચર્ચા મોંએથી સાંભળી ભારતીય લોકવાર્તાનું સંપાદન વિશેષતઃ કર્યું છે. કરી તેમની વચ્ચેના સંબંધો સ્થાપી આપીને સંબંધ પ્રકટ કરવાને આ સંપાદકોમાંથી ઘણું ભારતીય ભિન્ન ભિન્ન ભાષાઓનું અજ્ઞાન હોય છે. ચક્ર સિદ્ધાંતને ડો. આનેએ માણક સિદ્ધાંતમાં વિસ્તાર ધરાવતા હતાં. અને લોકબોલીથી તો સાવ વંચિત અને અજ્ઞાત કર્યો છે.
હતા, સિવાય કે સ્વ. શ્રી. દિનેશચંદ્ર સેન, જેઠાલાલ દુબલ કે જી.
આર સુબ્રહિયા પંતાલુ. [૧] આ બંને સિદ્ધાંતોને દષ્ટિ સમક્ષ રાખી માણક સિદ્ધાતને વિસ્તાર કરીને અમેરિકી વિદ્વાન પંડિત ડે ટિપ થોમ્પસને [૨] આ ઉપરાંત પંચતંત્ર કે હિતોપદેશ જેવા ગ્રંથના અંગ્રMotif અને Motif Index (આધાર બીજ અને આધાર બીજને છ ભાષાંતર પરદેશી વિદ્વાનોને સાંપડયા તેટલાજ ગ્રંથોમાંની લોકક્રમાંક)નો સિદ્ધાંત ઘડે છે. ક્રમાંકને સિદ્ધાંત ઘડતી વખતે વાર્તાઓને ડે. રિટય થોમ્પસને તેમના કાર્યક્ષેત્રમાં સમાવિષ્ટ કરી વનપતિ શાસ્ત્ર અને ગ્રંથાલયમાં ગ્રંથે અંગેનું વર્ગીકરણ કરવાની હોયને ? આથી ભારતીય લોકવાર્તાને મીમાંસકની દષ્ટિએ ડો. સૂક્ષ્મ પદ્ધત્તિનો સિદ્ધાંત તેને સહાયભૂત બને છે જ.
સ્ટિથ થેમ્પસનનું વિરાટ કાર્ય ઊણું રહ્યું કહેવાય ? કેમકે કાશ્મીર
થી કન્યાકુમારી અને દ્વારકાથી દિબ્રુગઢ સુધીના વિસ્તારમાં પડેલ ડો. સ્મિથે શેમ્પસને આધારબીજ અને આધારબીજનો ક્રમાંક
વિરાટ, સહસ્ત્રાક્ષ અને સહસ્ત્ર પાદવાળી જનતાની લેકવાર્તાઓનું Moj[ અને Motif-indexની પદ્ધતિ વડે લેકવાર્તાના સબંધને
પ્રતિનિધિત્વ ડો. સ્ટિય થેમ્પસનને ગ્રંચ કઈ રીતે કરી શકે ? અને અનુબંધને ગાંઠવા માટેની મથામણુ કરી જુદા જુદા આધાર બીજના
કેમકે તેમાં તો માત્ર અંગ્રેજીમાં ભાષાંતરિત ભારતીય લેકવાર્તાઓની ક્રમાંક પર ચાર ગ્રંથ રચ્યાં અને જગતની લેકવાર્તાઓના સંબંધે
જ વિચારણા કરવામાં આવી છે. સ્થાપવાને મગરય કથન તેમણે એકલા હાથે કર્યો, તેમાં ભારતીય લેક ગર્તાઓમાંથી જેના અંગ્રેજી ભાષાંતર થયા હોય તેવી લકવા- સ્પષ્ટ છે કે ઉપરના પ્રશ્નનો ઉત્તર નકારમાં જ મળે. ડે. ર્તાની સહાયથી તેમણે શકવતી ગ્રંથનું નિર્માણ કર્યું છે. સ્ટિય થેમ્સનનું કામ એક એન્સાયકલોપિડિયાના સંપાદકનું છે. તે
સાગરમાંથી આચમન લે, તેવું ને તેટલું કાર્ય કરી શકે, કેમ કે મિ. લૂપફીલ્ડ પણ આઘાર બીજની-Motif વિચારણા કરી
ભારતીય લોકવાર્તાઓને પૂરે પરિચય પણ તેમને ક્યાંથી હોય ? છે. પણ આ બંને મહામની લીઓ વચ્ચે ભેદ છે નૂમફિલ્ડની
તેમની ભાષા-માધ્યમ માટેની, અંગ્રેજી છે પણ વિરાટ ભાસતી પદ્ધતિ લોકવાર્તાને વૃત્તા વિચાર Trail-Study કરવાનો હોય તો
અંગ્રેજી ભાષા આ કાર્ય માટે વામણી બની છે કેમકે લેકવાર્તાના વિશેષ ખપમાં લાગે, પણ લેકવાર્તાને અનુબંધ જોડવો હોય,
‘, અનેક સંપાદકોએ લોકવાણીમાં અનેક લોકવાર્તાઓ સંધરી છે, ત્યારે આધારબીજનો સિદ્ધાંત ખપમાં લાગે?
જે છે. થેમ્પસનના માટે સુલભ બનેલ નથી. હવે વિચારીએ કે ડો. થિ થેમ્પસને તેમના ગ્રંથોનું નિર્માણ આથી જ ભારતીય ભાષાઓમાં લેકવાતના પ્રસિદ્ધ થયેલા કરવા માટે કઈ કઈ લેકવાર્તાઓ પર કળશ ઢોળ હતો ? તે તે બધા લોકવાર્તા સંગ્રહાને તે તે ભાષાના પંડિતો અભ્યાસ કરીને
Jain Education Intemational