Page Text
________________
૪%
ભારતીય અસ્મિતા
ઘેલાં બનીને આનંદથી ગાય છે ને ઢોલના તાલે તાલે રાતની
કાય કાય ભેટ લેઉલા હાળીબાઈ રાતો રાસ ગરબાની રમઝટ બોલાવે છે,
હારડા ભેટ લેઉલા હેળીબાઈ અને માર્યો ઝમહુડો ને મગર
દૂર દેશાવર નેકરી ધંધે કરતા લોકે દીવાળી તો અઠેકઠે પણ કેસુડો તે લળી લળી જાય
હળી તો ઘેર જ કરે છે. હોળી ટાં જેને પિયુ પરદેશ છે એવી આ માધુભાઈ હોળી રમીએ
વિરહીણી નારીનું હૈયું ભડકે બળે છે. એ અભાગણના ઉદગાર નહી આવો તો ચકી વહુના સમારે
તે સાંભળો ! આવો મદમાતી હોળી રમીએ
“જોબન દરિ દૂધ, પિયુ દેશાવર દર જીવતા હશું તે હોળી રમશે
અજાણયા અનુભવી તે નરનું શું જાણે નર ? ૧) જુઓ છેલ્લાં રામ રામ રે
ફાગણ હેળી ફાલતી કાગ એ સૌ કોઈ આ માધુભાઈ હોળી રમીએ.
એક હળી મારે આંગણે, બીજી હૈડે હળી હાય” (૨) ગુજરાતમાં વરસોથી વસવાટ કરીને રહેલી વણઝારા કોમથી ફાગણ ફગગતી રે હોળી, અબિલ ગુલાલે ભરાવું ઝોળી, ભારે રંગીલી કેમ ગણાય છે. વણઝારા લેકે દિવાળી કરતા પણ વહાલા વિના કોણ ખેલે હોળી, રમવા આવોને રે” (૩) વિશિષ્ટ રીતે હોળી ઉત્સવ ઉજવે છે. મહાવદ એકમથી ફાગણ
હોળીના દિવસે સંધ્યા ટાણે ગામને પાદર હોળી પ્રગટાવવામાં સદ પૂનમ સુધી સ્ત્રી પુરૂ જોડાજોડ કુંડાળા રચી ચુંગ વગાડતા આવે છેગામલેક હેળીના દર્શન કરવા આવે છે. નવા પરલ વગાડતા આખી રાત ગીતો ગાય છે. હોળીના તહેવારના પ્રથમ
વરરાજા હોળીની ફરતા પાંચ આંટા ફરી હળીમાં નાળિયેર નાખે ચાર દિવસે ફાગણનું ગીત ગાઈને હોળીનું સ્વાગત કરે છે.
છે. ખેડૂતો કડબને પૂરો હેળીની ઝાળે અડાડીને ઘેર લઈ જાય છે સમરૂં માતા શારદા ગણેશ પાને ધાવું,
એની પાછળની લેકમાન્યતા એવી છે કે ઘરમાં જાનવરોને રક્ષણ ઘાલા સકા ગીત મારે હરડે લાવો દેવી શારદ.” મળે છે. હોળીનું આ સ્વાગત ગીત વણઝારા કોમમાં જેના ઘેર મરણું
હેળી ફરતા ફીમેલા જુવાનડાઓ હળીમાંથી નાળિયેર કાઢવાની થયું હોય તેને ત્યાં શોક દૂર કરવા માટે પ્રથમ ગવાય છે.
5 હેડ બકે છે. વરસના વરતારા ભાખનારા અનુભવિઓ હોળીનો નજીકના ભૂતકાળમાં કોઈનું મરણ ન થયું હોય તો કોઈ વૃદ્ધ પુરૂષને ઘેર સૌ પ્રથમ આ ગીત ગવાય છે. હોળીના તહેવાર દરમ્યાન
પવન જુએ છે. પવન ઉપરથી સુકાળ કે દુકાળની આગાહી આપે વણઝારા લોકો પૈસા ઉઘરાવીને ન્યાત જમાડે છે અને નાના
છે. ભડલી વાક્ય પ્રમાણે પવનની રૂખ પારખે છે. મેટાની અને વડિલેની મર્યાદા છેડીને હર્ષઘેલાં બનીને હોળી હળા દિનને કર વિચાર
શુભ અને અશુભ ફળ સાર હોળી એ આદિવાસીઓને પણ આગ લોકઉત્સવ ગણાય છે.
પશ્ચિમને વાયુ જે વાય ડાંગના આદિવાસીઓ હોળીને સીમળાના નામે ઓળખે છે. ફાગણ
સમય એ જ સારો કહેવાય માસમાં તો તેઓ કામકાજમાંથી નવરા થઈ જાય છે. ઘરમાં નવું
જે વંટોળો ચારે વાય અનાજ આવ્યું હોય છે. આ દિવસોમાં આદિવાસીઓનો દરબાર
પ્રજા દુઃખમાં ઝરે રાય ભરાય, નવા કપડાં તથા ઘરેણું ખરીદાય છે.
જો વાયુ આકાશે જાય આ પ્રસંગે આદીવાસી યુવાન લાકડાં ભેગા કરી ૨ ફૂટને
પૃથ્વી રણસંગ્રામ બતાવ થાંભલો રોપે છે. ગામના કારભારી અને જાગલ્યા (ડિયા) હોળીની પૂજા કરે છે. જાગો હોળી ફરતા ૫ ફેરા ફરી હોળી પ્રગટાવવાની
સાવન વહે પૂરવીયા, ભાદર પશ્ચિમે જેર રજા માગે છે. સૌ હા કહે પછી યુવાનો અને વૃદ્ધો એકબીજાને
હળ બળદને વેચીને કંય ચલે કઈ મેર ? (૩) ભેટે છે, અને હોળી પ્રગટાવે છે. ગામના મોટા ભાગના સ્ત્રીપુરૂષ અર્થાત કે જો પશ્ચિમને વાયુ વાતો હોય તો તે ઉત્તમ ફળ હોળીવાળી જગ્યાએ મૂઈ રહે છે. ગામના ઢોલકીવાળા અને આપનારો જાણો. હોળીને પવન ચારેકોર ઝરાય તે પ્રજા દુઃખી કાહલ્યાવાળા વાજિંત્રો તૈયાર કરે છે. આદિવાસી યુવતિઓ આ થાય અને રાજા ઝૂર્યા કરે. જે પવન આકાશ તરફ જાય તો પૃથ્વી પર "સંગે પિતાના દાંત રંગે છે. અને ફાગ માગવા આજુબાજુના ભયંકર યુદ્ધના ઓળા ઊતરી આવે. જો શ્રાવણમાં પૂર્વને વાયુ ગામમાં ગીત ગાતી ઘૂમે છે.
વાય અને ભાદરવામાં પશ્ચિમને વાયુ જોરથી વાય તે હે કંથ “કાય કાય ભેટ લેઉલા હેળીબાઈ
ચાલો હળ બળદ વેચીને દેશાવર જતા રહીએ અત્યંત દુકાળ પડશે. કને મહિને આની હોળીબાઈ
રંગીલા જવાનડાંઓ હળી ટુકડા લાકડીને ટેકે દઈને રામફાગણ મહિને આની હોળીબાઈ
વાળા, ચંદ્રાવાળા અને દુહાની રમઝટ બોલાવે છે.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005144 |
| Book Title | Bharatiya Asmita Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service Bhavnagar |
| Publication Year | 1972 |
| Total Pages | 1228 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 104 MB |