________________
સ્મૃતિપ્રથા
૧૧૦૭
કેળવણી મંડળમાં તેમનું સારૂ એવું દાન હતું અને આગવું સ્થાન હતા. ગ્વાલિયરના રાજવીની સહાયતાથી “નાનુભાઈ જવેલસ”
નામે ધંધો શરૂ કરી, તેમણે તેની શાખા છનીવામાં પણ નાખી. પૂજ્ય ડોંગરેજી મહારાજની પ્રેરણાથી ભાગવત રહસ્ય નામની દેશમાં સૌ પ્રથમ નાયલેન ફેકટરી નાખવા માટે તેમણે સ્પષ્ટ બે લાખ પુસ્તકાઓ છપાવી ઘમ' પ્રચારનું એક મોટું ઉમદા કાર્ય ચિત્ર રજ યુ”. પણ એમનું એ સ્વપ્ન સાકાર બને તે પહેલાં તે તેમના શુભ હાથેથી થયું' ધંધાકીય અને સામાજિક ક્ષેત્રે ઘણું માંદગી ભોગવી ૨૧ સપ્ટેમ્બર ૬ ના રોજ લંડનમાં અવસાન થયું. રોકાયેલા હોવા છતાં ધાર્મિક ક્રિયા વિંગેરેમાં પણ નિયમિત રહેતા. ભાવનગરમાં તેમના કુટુંબે ઘણી મોટી રકમનું દાન આપી ગરીબ
લેકના આશિર્વાદ પ્રાપ્ત કર્યા છે. ધર્મ અને સમાજ સેવાના ઉચ્ચતમ સંસ્કારોનો સમન્વય તેમના આખાએ કુટુંબ ઉપર ઉપસી આવેલે જણાય છે
સ્વ નાગજીભાઈ ખેતાણી આ કુટુંબમાં ભાઇશ્રી ઠાકોરભાઈ પણ એક શકિતશાળી અને
માનવ રને ગામડામાંજ પાકે છે. સૌરાષ્ટ્રની ભૂમિનું તળ તેજસ્વી પ્રતિભા ધરાવનાર આ શ્રેણી વ્યાપારી તરીકે જ નહિ પણ સેવા
એને માટે રસાળ છે. મધ્ય સૌરાષ્ટ્રના જુનાગઢ તાબાનું મોરવાડા ભાવનાથી રંગાયેલા વ્યકિત તરીકે જાણીતા છે.
ગામ એ શ્રી નાગજીભાઈ ખેતાણીનું જન્મસ્થાન પિતાશ્રી કેશવજી વલસાડ મ્યુનિસિપાલીટીના વાઈસ પ્રેસીડેન્ટ તરીકે પંદર વર્ષ મોનજી તયા માતુશ્રી રતનબાઈ સને ૧૮૯૩ માં એમને જન્મ સુધી સેવા આપી લાયન્સ કલ ના પ્રેસીડેન્ટ તરીકે એક વર્ષ અને થયેલે સને ૧૯૬૧માં સ્વર્ગસ્થ થયા. જુનાગઢ સ્ટેટ ફર્સ્ટ કલાસ અત્યારે ડીરેકટર તરીકે ચાલુ છે. એજ્યુકેશન સોસાયટી, કસ્તુરબા ગણાતું. રાજ્યાં, કેરી અને દેકડા એવા સીકકા ચાલતા તથા વૈદકિય મંડળ; ગીતાસદનના ટ્રસ્ટી, રેલ્વે કન્સલ્ટીંગ કમિટિના સંસ્થાના જુનાગઢમાં પિસ્ટલ સ્ટેમ્પ પણ ચાલતા નવસે નવાણું મેમ્બર કલાયતનના પ્રમુખ સંગીત સભાના પ્રમુખ તેમજ બીજા પાદરનું સંસ્થાન જુનાગઢ ગણાતું છતા શિક્ષણ ખાતુ ઘણુંજ ગરીબ અનેક સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા છે. અન્ય ભાઈઓ શ્રી કાંતિભાઈ હતું. મોરવાડ ગામમાં નિશાળ નહિ તેથી પિતાત્રીએ મિત્રને ત્યાં શ્રી રમણભાઈ શાંતિભાઈ વિગેરે મળીને નરોત્તમ વિઠ્ઠલદાસની નાગજીભાઈને ભણવા મોકલેલ. એમ પાંચ ગામ મળીને ગુજરાતી પેઢીના નામે આજ સુધીમાં નાના મોટા કંડકાળાઓમાં રૂપીયા ચાર ચોપડીને અભ્યાસ થયો. પાંચેક લાખનું દાન કરીને ભારે મોટી યશકલગી પ્રાપ્ત કરી છે. શ્રી ઠાકોરભાઈએ આખા હિંદને પ્રવાસ કર્યો છે.
ખેડૂતો ક્યા અને વેપારીઓ ભાગ્યા. પિતાશ્રી કેશવજીભાઈ
સને ૧૯૦૩માં મેટ કુટુંબના નીભાવ અર્થે મુંબઈમાં જઈને નોકગુજરાતનું આ ગૌરવશાળી કુટુંબ અને ૫ણું સોના વંદનાના રીએ લાગ્યા. પાંચભાઈ અને એક બહેનમાં નાગજીભાઈ સૌથી મોટા અધિકારી બન્યું છે
એટલે ઘર વ્યવહારને બજે તેમણે સંભાળે. સને ૧૯૦૭માં
નાગજીભ એ પણ મુંબઈ તરફ પ્રયાણ કર્યું. પ્રથમ તેરરૂપિયા શ્રી કાન્તિભાઈ નરોત્તમદાસ શાહ જેમની ઉમર ૬૦ વર્ષની
અને વધીને પાંત્રીસ રૂપીઆ પગાર છે. પછી તે સોનાચાંદીનાં છે. તેઓ પણ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓમાં રચ્યા પચ્યા રહે છે. પૂ. શ્રી
દાગીને બનાવી દેવાનું ઘરનું કામ શરૂ કર્યું. તેમના લગ્ન સને ડોંગરેજી મહારાજની સાથે તેમના અંગત કાયકત તરીકે બહુમૂલ્ય
૧૯૧૯માં જયા-વર બહેન સાથે થયા. તેમને ત્રણ દીકરા અને ત્રણ સેવા આપી રહ્યાં છે.
દીકરી. તેમાં હાલ બે દીકરા તથા ત્રણ દીકરી હયાત ભાગવત રહસ્યનું પુસ્તક છપાવી અને તેના બહોળા પ્રચાર
છે. કુટુંબમાં ભાઈઓનો સુમેળ ઘસે તેથી ઝડપી પ્રગતિ અર્થે તેમણે ઘણોજ રસ લીધે છે. હિંદના લગભગ ગણા દેશનું ચવા માંડી. સને ૧૯૨૩ માં જાપાનની સફર શમી કાપડના પરિભ્રમણ કર્યું છે. શ્રી ઠાકોરભાઈ અને શ્રી કાન્તિભાઈ ઉપરોકત
ઈમ્પોર્ટ માટે કરી પ્રતિકુળતાને કારણે બે મહિનામાં પાછા ફર્યા પેઢીના સુત્રધાર તરીકે સફળ સંચાલન કરી રહ્યાં છે.
આવીને મુબઈમાંજ રેશમી કાપડની દલાલી સારૂ કરી ઘણી તકલીફમાં
પસાર થયેલા જીવનના અનુભવોને કારણે સમાજના દુ:ખીભાઈ શ્રી નાનુભાઈ કે. ઝવેરી
બહેનની સુખાકારી માટે જ્ઞાતિના મંડળો મારફત તન, મન અને
ધનથી સેવા શરૂ કરી દીધી સને ૧૯૩૩માં વળી પાછા મિત્રોની ૧૯૧૩માં ભાવનગરમાં જન્મી તેમણે શિક્ષણ પણ ત્યાંજ લીધું સહાયથી હોઝીયરીની પેઢીમાં ભાગીદાર બની જાપાનની સફરે એ પછી માત્ર ૧૫ વર્ષની વયે ધંધાર્થે મુંબઈ ગયા અને ત્યાં
કુટુંબ સાથે ઉપડ્યા. તેમાં સારી સફળતા સાંપડી. ધંધાની સૂઝ પિતાની કુશાગ્ર બુદ્ધિ અને સખત પરિશ્રમના કારણે થોડા જ સમયમાં ધંધા પર તેમને સારી એવી પકડ જમાવી દીધી. જીવન ઘડતરના કડવા-મીઠા ઘણું પ્રસંગે પ્રાપ્ત થયા હતા. ૨૫ વર્ષના થયા એ પહેલા તો તેઓ જાણીતા થઈ ગયા અને અઢાર વર્ષની વયે જૈન સાધુના સમાગમે વૈરાગ્ય જાગતા સન્યાસ ધંધામાં ઉચ્ચ શિખરે પહોંચી ગયા. ભાવનગરના મહારાજા ત્રાવણ લેવાના ભાવ પણ થયેલ કારણકે સંસારી પરિગ્રહ પર પૂર્વ કેર, ગ્વાલિયર અને કચ્છના મહારાવો ઈથોપિયાના રાજવી અને જન્મથીજ મમત્વ રહિત પણું હતું. જે જીવનના અંત સુધી ટકી નેપાળના રાજવી ત્રિભુવન જેવા રાજકુટુંબના સભ્ય તેમના ગ્રાહક રહ્યું અને બહોળા કુટુંબ પરિવારમાં રહેવા છતાં જળકમળવત
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org