Bharatiya Asmita Part 1

SR No.: 005144
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service Bhavnagar
Publication Year: 1972
Total Pages: 1228
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 104 MB

Page 1044

ભારતીય અરિમતા
ભક્તિ તથા અત-તત્વજ્ઞાન તરફ લોકેનું હૃદય આકર્ષિત કરતાં હતાં. રામજોરી જેવા લાવણીકાર નિર્માણ થયાં અને મરાઠી સાહિત્યની તેમણે કહ્યું છે.
વ્યાસ વીરરસપૂર્ણ “પિવાડે” તથા ગારિક “લાવણી” એ છીપાવી.
ગદ્ય - પંદરમી સદીમાં પંચતંત્રનો અનુવાદ મરાઠી ભાષામાં मग ध्यावे परमार्थ विवेका।
થયે. એકનાથના રૂપમાં ગધનો ઉપયોગ એકવાર થયેલો છે.
દરબારોમાં, વૃતાન્ત, લેખકે એ ડાયરી તથા પત્રલેખકેએ પ્રાસંગિક येथे आलस करु नका।
ગધની રચના કરી મરાઠી ગદ્ય-સાહિત્યના પિતાનું માન સદાશિવ વિ દે છે
કાશીનાથ છત્રને મળે છે. અને મરાઠી સાહિત્યની પ્રથમ નવલકથા એટલે કે ગૃહસ્થ ધર્મ છોડીને પરમાર્થ પાછળ પડવું ન
બાબા પદમનજીની “યમુના પર્યટન” ૧૮૫૭માં લખાઈ તે સમાજ જોઈએ. શ્રી. રામદાસ સ્વામીએ શિવાજી મહારાજને ખૂબ મદદ કરી.
સુધાર પ્રધાન નવલકથા હતી બાલશાસ્ત્રી જામેકરે નીતિકથાઓ તેમને “દાસબેધ” અને “મના ક” ખૂબજ સુંદર અને
લખી. પ્રખ્યાત છે. આજે પણ મહારાષ્ટ્રમાં ઘેર ઘેર તેનું વાચન થાય છે. અંગ્રેજોના આગમન સાથે નવા વિચારો નવા સાહિત્યકાર
આવ્યાં. નવલકથા વાર્તાની પણ શરૂઆત થઈ. ગુજરાતીની :કરણસંત તુકારામ વિઠ્ઠલભકત હતાં. તેઓ વિરક્ત હતાં. પ્રસાદ
ઘેલો” ભદ્રંભદ્ર' કૃતિને મરાઠીમાં અનુવાદ થયો. બંગાળીમાંથી ગુણ પૂણું કવિતા તેમણે લખી છે. તેમના અભંગ ખૂબજ પ્રખ્યાત
સૌથી વધારે અનુવાદ ૨. છે. તેમની વેદના તથા હૃદયની વ્યાકુળતાની સમાનતા અન્યત્ર મળવી મુશ્કેલ છે.
દાદોબા પાંરંગ તખંડકર વ્યાકરણકાર થઈ ગયાં. તેમને મહાપછીના કવિઓએ રચના કરી પણ બે સદીઓ સુધી કવિઓ
રાષ્ટ્રના પાણિની કહે છે. આદ્ય વ્યાકરણકાર તરીકે તેમનું મરાઠી કાવ્યકલાને પાંડિત્ય પ્રદર્શનનું ક્ષેત્ર સમજતાં હતાં.
સાહિત્યમાં ખૂબ માન છે તેમના સમસામયિક હરિ કેશવજી,
ભાઉ મહાજન સારાં ગદ્ય લેખક થઈ ગયાં. લેક હિતવાદીના ૧૭મી સદીમાં કવિવામન અને રધુનાથકવિ તથા ૧૮મી સદીમાં “રાત પત્ર” ખૂબ જ પ્રખ્યાત થયું. મોરોપંત, શ્રીધર અને મહીપતિ મુખ્ય હતાં. મોરોપંતની કાવ્યરચનામાં ભક્તિતત્ત્વ ઓછું અને પાંડિત્ય વધારે હોવાથી બધા
તે પછી કૃષ્ણાસ્ત્રી ચિપલુણકર, પરશુરામ ગોડબેલે કૃષ્ણ
શાસ્ત્રી રાજવાડે વગેરે અનેક સાહિત્યકારોએ અનુવાદ તથા સ્વતંત્ર લકોની સમજમાં આવે તેમ ન હતું. અલંકારોની અતિશયતા, રાબ્દચયનની ઉત્કૃષ્ટતા તેમજ કાવ્યકૌશલ્યનું પ્રદર્શન તે સમયની
રચના કરી ગદ્ય સાહિત્યને વિકાસ કર્યો. રચનાઓમાં દેખાય છે.
પછી મરાઠી ભાષાના શિવાજી વિષ્ણુશાસ્ત્રી ચિપગૂગકરની નળ-દમયંતી સ્વયં વરની કથા મરાઠી માં લાવનારા રઘુનાય
નિબંધમાલા ખૂબ પ્રખ્યાત થઈ. આ યુગમાં લેખકે એ રાજકીય પંડિતનું સ્થાન મરાઠી સાહિત્યમાં ઘણું જ મોટું છે. તેમની શૈલી
તથા સામાજિક સુધારા માટે ખૂબ પ્રયત્ન કર્યા. રાજકીય સુધાઉપર “નષધીયચરિત' ની અસર સ્પષ્ટ છે; છતાં મરાઠી કાવ્ય
રકમાં અગ્રગણ્ય લેકમાન્ય તિલક તથા સામાજિક સુધારકોમાં તરીકે તેમની કૃતિ રસપૂણ અને રમણીય છે તેમ ધણાંનું મંતવ્ય અગ્રગણ્ય ગે. ગ. અગરકર હતાં. શિવરામ મહાદેવ પરાંજપે એ છે. આખ્યાને કવિઓમાં મેરૂ મોરોપંત ગણાય છે. તેમણે આખુ પણ પોતાને ફાળો આપે. મહાભારત મરાઠીભાષામાં આર્યા છંદમાં રચ્યું. ગઝલ ને મરાઠીમાં
તે પછી ભારતાચાર્ય ચિં. વિ. વૈદ્ય, સાહિત્ય સમ્રાટ ન. ચિ પ્રવેશ આપનાર અમૃતલાલ હોવા છતાં રિયર કરનાર તો કવિ
કેળકર, વિનોદભૂતિ શ્રી. કુ. કે. હટકર, સુક્ષ્મ તત્ત્વજ્ઞ વિવેચક વા. મોરોપંતજ ગણાય છે. કવિ મોરોપંતની “ કેકાવલિ” ને ખૂબજ
મ જેપી, હરિ ભકિત-પરાયણુ સાહિત્યના ઇતિહાસ તથા ચરિત્ર ખ્યાતિ મળી.
લેખક લ. રા. પાંગારકર વગેરે સાહિત્યકારોએ મરાઠી સાહિત્યને પછી પેશવા કાલ આવે છે. મહારાષ્ટ્રમાં શિવાજીનો કાળ તે સમૃદ્ધ કરી. પરાક્રમયુગ હતો તેથી વીર કાવ્યોનો પ્રચાર થયો. તે વીરગાથા
| નવલકયા લખનારામાં વિ, સ. ખાંડેકર, ના. સી ફડકેએ એને “પિવાડા” કહેવામાં આવે છે. શિવાજીના વખત
સામાજિક ક્ષેત્રમાં ખૂબ કામ કર્યું તેવું જ તિહાસિક નવલ અજ્ઞાનદાસને અફઝલખાનના વધને પિવાડે ખૂબ પ્રખ્યાત છે. કથામાં ધી હ ના આપ્ટેએ કામ કર્યું. “મધલી યિતિ” માં તથા તાનાજીન, સવાઈ માધવરાવને, નાનાફડનવીસનો વગેરે પિવાડા
મધ્યમ વર્ગનું જીવન તયા છે પણ લક્ષાંત કોણ ઘે” માં એક જાણીતા છે. વીરકાવ્ય રચનાર અને ગાનાર “ગાંધળી” લેક એ પછી
બાલ વિધવાની માર્મિક કહાની છે. ઈશ્કનાં કાવ્યોની શાયરી અપનાવી, અસલમાં વીરકા ગાનાર શાયરે “લાગણી” ગીત રચનારા “શાહીરો” બન્યા. અને આમ કવિતાઃ- ઈ. સ. ૧૮૮૫માં “ કેશવસુત” ૧૮૬૬-૧૯ ૦૫ ) શાહીરી સાહિત્યને જન્મ થયો. તે સમયમાં પ્રભાકર, હોનાજી, ની પહેલી કવિતા તથા હરિનારાયણ આર્ટ ( ૮૪–૯૧૯) ની
Jain Education Intemational