Vishwa Ajayabi Jain Shraman

SR No.: 005142
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Arihant Prakashan
Publication Year: 2010
Total Pages: 720
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 35 MB

Page 290

૨૭૮
વિશ્વ અજાયબી :
તોfમા. પલ્લવ રાજાઓની સાલવારી નિર્ણિત કરવામાં સોમદેવ લિખિત નીતિવાવસ્થામૃત ગ્રંથ ઈસ્વીની દશમી પ્રસ્તુત પુસ્તક ઉપયોગી થઈ શકે છે, કેમ કે તેની રચના પલ્લવ સદીનો છે. આપણા દેશના રાજકારણનાં વિજ્ઞાન અને કલાને રાજવી સિંહવર્માના રાજ્યઅમલના બાવીસમા વર્ષે થઈ હતી. નિરૂપતો સુંદર ગ્રંથ છે. શક સંવતના પ્રચાર-પ્રસાર બાબતેય આ ગ્રંથ સરસ માહિતી
આ ઉપરાંત જૈનશ્રમણોએ લખેલાં ચરિત્રનિર્વાદ અને
આ ઉપરાંત તે આપણને સંપડાવી આપે છે. શક સંવતોનો સીધો નિર્દેશ કરતો રચેલા પણ વારંવાર રાજકારણ બાબતે ઠીક પ્રમાણમાં સંભવતઃ આ પહેલપ્રથમ હોવાનું સૂચવી શકાય.
માહિતી સંપડાવી આપે છે, જે દ્વારા તત્કાલે પ્રવર્તમાન રાજકીય ઝનૂદ્વીપ-પ્રજ્ઞપ્તિ-સંપ્રદૃ ઇસવીની સાતમી સદીમાં સિદ્ધાન્તો અને વિવિધ રાજવંશોની માહિતી આપણે હાથવગી પદ્મનંદી રચિત સૃષ્ટિવિદ્યાનો ગ્રંથ છે. જૈન પરંપરા ઉપરાંત પૂર્વ કરી શકીએ છીએ. દા.ત. નવમી સદીમાં લખાયેલું જિનસેનનું સમયની ભૂગોળનું વિગતથી વર્ણન આમાં છે, તો આઠમી ગઢિપુરાણ આ ભૂમિકા સંદર્ભે અવલોકવા જેવું પુસ્તક છે. સદીમાં ઉદ્યોતનસૂરિજીએ લખેલો ગ્રંથ છે વનયમાના. લેખક પોતે રાષ્ટ્રકૂટ રાજા અમોઘવર્ષ ૧લાના સલાહકાર અને એમાંના વર્ણવિષયને ધ્યાનમાં લેતાં રંગદર્શી કાદમ્બરી તરીકે ધર્મગુરુ હતા. પરિણામે તેમનાં વર્ણન શ્રદ્ધેય ગણી શકાય. એને ઓળખાવી શકાય. તત્કાલીન રાજકારણ અને ઇતિહાસ
ભારતીય ઇતિકૃતિનાં ગ્રંથપૃષ્ઠ પરત્વે અવલોકન કરતાં સંબંધિત વિપુલ સામગ્રી આપણને આ ગ્રંથમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે.
આવા ઘણા જૈન ગુરુઓની રાજકીય પ્રવૃત્તિઓની વિગતો જાબાલીપુત્ર (વર્તમાને જાલોર, રાજસ્થાન)ના ગુર્જર રાજા હાથવગી થાય છે. આ ઉપરાંત વિવિધ પ્રદેશનાં ઇતિકૃતિને વત્સરાજના પ્રણયને આલેખવા વિષે તત્કાલીન રાજકારણ
આલેખવા વાસ્તે ઉપયોગી એવાં આભિલેખિક જ્ઞાપકને એકત્રિત સમાજકારણની ઘણી વિગત એમાં વર્ણવવામાં આવી છે.
કરી, સંપાદિત કરવામાં જૈનાચાર્યોએ અમૂલ્ય ફાળો પ્રદત્ત કર્યો પ્રતિભાવંત સર્જક હરિભદ્રસૂરિએ આઠમી સદીમાં જે છે તે ધ્યાનાર્હ રહેવું જોઈએ. આપણા દેશની સંખ્યાતીત સર્જનકાર્ય કર્યા હતાં તેમાં એક છે સમજવા . આ ગ્રંથનાં પ્રદેશ ભાષામાં આ પ્રકારના ઘણા ગ્રંથ ઉપલબ્ધ છે. આમાનાં અધ્યયનથી રાજસ્થાનના આઠમી સદી આસપાસના સાંસ્કૃતિક ઘણા મુનિએ સમાજને કે રાજાને સત્કાર્ય તરફ વાળવા વાસ્તે ઇતિહાસની વૈવિધ્યસભર હકીકત હાથવગી થાય છે. આથી ધર્મેતર એવાં ઘણાં કાર્ય કર્યા હોવાના સાહિત્યિક પુરાવા રાજસ્થાનનાં ઇતિકૃતિ વિશે આપણાં જ્ઞાનમાં વૃદ્ધિ થાય છે. ગ્રંથ ઉપલબ્ધ છે. હેમચંદ્રાચાર્ય આનો શ્રેષ્ઠ નમૂનો છે. ગંગ, ચાવડા, ઘણો મોટો છે અને સાંસ્કૃતિક પાસાને સમજવામાં એની હોમરૂલ શાસકો વગેરે દ્વારા સંચાલિત કેટલાંક એવાં રાજ્ય છે, ઉપાદેયતા નકારી શકાય તેમ નથી. આમ તો આ ગ્રંથ જેના ઉદય આવા ગુરુવર્યની પ્રેરણાથી થયા છે. ધર્મકથાની કક્ષાનો છે તેમ કલ્પિતકથાના પરિઘમાં સમાવી સંક્ષેપમાં. અહીં નિર્દિષ્ટ થોડા ઇશારાથી સ્પષ્ટ કરવાનું શકીએ તેમ છીએ. જો કે ગ્રંથમાં એકસાથે વિભિન્ન બાબતોની ઉચિત માન્યું છે કે આપણા રાષ્ટ્રના ઇતિકૃતિનાં નિરૂપણમાં સમરસ ગૂંથણી થઈ હોવાથી રાષ્ટ્રીય વિરાસત વિશે ઠીક
જૈનાચાર્યોના પ્રાકત વાડમયે ઘણું પ્રદાન બક્યું છે. આ જ્ઞાપક પ્રમાણમાં પ્રકાશ પથરાયેલો જોઈ શકાય છે. મુખ્યત્વે ગ્રંથનો
સાહિત્યિક હોવા છતાંય એમાંના ઘણા આપણા રાષ્ટ્રનાં ઉદ્દેશ રાજસ્થાનના સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસના નિરૂપણમાં ઉપાદેયી
ઇતિકૃતિના નિરૂપણમાં જૈનાચાર્યના પ્રાકૃત વાડ્મયે ઘણું પ્રદાન થવાનો છે.
બક્યું છે. આ જ્ઞાપક સાહિત્યિક હોવા છતાંય, એમાંના ઘણા આગમ સાહિત્ય હકીકતમાં ધર્મસાહિત્ય છે. પણ તેમાં આચાર્યની તાલીમ, ચીવટાઈ. અન્વેષણ પરત્વેની જાગતિ અને પ્રસંગોપાત રાજકીય માહિતી વર્ણવાઈ છે. આગમ સાહિત્યનાં સવિશેષ તો ઇતિકૃતિની ઘટનાઓ પરત્વેનાં રુચિ-દૃષ્ટિ-વૃત્તિને બાર અંગ છે, જેમાં વિપ[િત્ર અગિયારમું અંગ છે. બે વિભાગ કારણે એની શ્રદ્ધેયતા જોખમાઈ નથી, બલ્ક વિશ્વસનીય રહી (દુઃખવિપાક અને સુખવિપાકોમાં કુલ વીસ અધ્યાય છે. આ છે અને આ તરફ અંગુલિનિર્દેશ કરવાનો આ લધુલેખનો ગ્રંથમાંથી રાજકીય પરિસ્થિતિની વિગતો સંપ્રાપ્ત થાય છે; ખાસ મતલબ છે, જેથી યુવાપેઢીના ઇતિકૃતિના અન્વેષકો આ બાબતે કરીને રાજાશાહી અંતર્ગત રાજવ્યવસ્થા વિષયક નવમી સદીનો વધુ સક્રિય થઈ શકે અને આ પ્રકારનાં અને આ વિષય પરત્વે આ ગ્રંથ છે. રાજાશાહી વંશ પરંપરાગત હતી. રાજાશાહી ઊંડાણથી અન્વેષણકાર્ય કરી ઇતિહાસી વિગતોને પ્રજા-પ્રત્યક્ષ દરમ્યાન વહીવટ વગેરેની ઘણી માહિતી હાથવગી થાય છે. કરે શકે.
Jain Education Intemational