Page Text
________________
સમાસ પ્રરણુ
ટીપ સત્રથી અનઃ સાથળ જેવા લાંબા લાકડા વાળુ ગાડુ ટીય સમિય યસ્ય તદ્ – અહીં સ≠થ શબ્દ સ્વાંગવાચી નથી 0 વસ્તુીદે: કેમ હયુ ?
|
सदक्षि
બહુવ્રીહિં નથી માટે ટ ન લાગે, [૪૩૯] (૧૪) અવર્ગે સ્ય ૭/૪/૬૮
વ
*સુત્રપૃથા :- અવળે वर्णस्य પ્રવૃત્તિ:- અવસ્થાનયેાસ્તષ્ટિતે વરેજી સ્થાત્ [[टिप्रत्ययान्तानां स्त्रिां ङीः ] पङ्कजाक्षी स्त्री । કાં નૃત્ય :-- અપદમાં રહેલા લ અને ૐ વ ના તષ્ઠિત પ્રત્યય પર છતાં લાપ થાયછે પનાક્ષી સ્ત્રી = पङ्कजे इव अक्षिणी यस्याः सा इति પટ્ટાક્ષિ + ટ (અ) = આ સૂત્રથી પુના રૂ ને લાપ થતાં પટ્ટુનામ મેરે.રક્ ર/૪/૨ થી ી પ્રય
-
(+
- પન્નક્ષ + ઊ, અણ્યરૂ ત્યાં સુTM ર/૪૮૬ શ્રી પૂના ટ (ત્ર) લાપ = વજ્જતાણી થયું) અનુકૃતિ :- (૧) ૩ળઃ ટુ ૭/૪,૫૬ થી છુ (૨) (ને)ડામ્ય àિત્તે ૭/૪/૬૧
|
5 વિશેષ :- 0 અવળ રૂળ એવા નિર્દેશથી લાપ થાય. તેરી સ ંયાગાત્ ૨/૧ પર લાગીને ડ્યૂ ન થતાં લેપ કરવા.
0 અપદમાં કેમ કહ્યું ? ર્માયુ:ઊનવાળા ધેટે અહીń ને સ્ ત્ વાળા યુત્ પ્રત્યય લાગ્યા છે પણ (નામસય્યામૅ)ની પદ સત્તા થઈ જતાં પૂના ઝ ના લાપ ન થતા સન્ધિ થઇ.
[૪૪]
(१५) सुज्वार्थे सङ्ख्या सङ्ख्येये सङ्ख्यया बहुत्रीहिः ૩/૧/૧૯ * સુત્રપૃથ :- સુણ્ વા रुङ्खयया बहुर्वहिः
મથે મા સવે
* વૃત્તિ :- વા વિશ્વા`ચાઃ સૌંસયા વધુ व्रीहिः स्यात् मयेयाथे ।
[પ્રમાળ સખ્યાડુ: ૭/૩/૧૨૮] ટ્વિ′′શ ત્રિશા ઘટા: ૪ ઢોવા ત્રયાવા દ્વિત્રા:। વત્રાઃ |
૬ વૃર્ત્ય :- જે સખ્યાવાચી નામ વા' અર્થ સાથે તથા વ એટલે વિકલ્પ કે સશય અર્થ સાથે સંબંધ ધરાવતુ હોય
सुच्
Jain Education International
(૧૩) પ્રમાળી સવાર્ ૪: ૭/૩/૧૨૮ વહુનીતિ સમાસને અન્તે આવેલા પ્રમાળી શબ્દને અને સંખ્યાવાચી શબ્દને સમાસાંન ૩ (મ) પ્રત્યય લાગે [૧૦] સુપ્:- વિદ્યા: ઘટાઃ = વીશ ધડ઼ા – ત્રિઃ ટ્રા = બે વાર દશ (અહી સુવ્ પ્રત્યયવાળુ દ્વિ ‘વાર’ અમાં છે) | દ્વિ ્રા+૩=ઢિા (ડિસ્થત્ત્વ સ્વરરેઃ ૨/૧/૧૧૪ થી પૂતે આ લેપ) દ્વિરા+ગસ્
આ
યાઃ– ટૌ યા યા યા = દ્વિત્રિ + ૩ = દ્વિત્ર ખ.વ માં દિત્રા: બે અથવા ત્રણ એજ રીતે વજ્રા=૨ વા પણ્ વા પાંચ કે છ
૪૭
તે નામ સભ્યેય અ સાથે સંબધિત સ’જ્ઞા વાચી નામ સાથે સમાસ પામે છે. તે સમાસ બહુવ્રીહિં છે.
|
મૈં વિશેષ :- 0 ×ખ્યાવાચી કેમ કહયું ? માવા વા વા વા = ગાય કે દશ. અડી વ; પદ સ ંખ્યાવાચી નથી.
0 સ ધ્યેય કેમ યુ ?
द्विविंशतिम् ગાયોની બે વીશી અહી` સભ્યેય ગણવા લાયક વસ્તુને સૂચવતા નથી. 0 सुच् અથ' કેમ કહયું ?
ઢૌ વૈં ન ત્રન્તઃ
એજ ત્રણ નહી [૪૪]
(૧૬) ન સુ′વત્રેશ્રતુ: ૭/૩/૧૩૧ *સૂત્રપૃથ :-- નબુ મુવિ ૩૫ ત્રે: વતુ: * દ્યુતિ ઃ- અવન્તુરા: / સુચતુરા વિચતુરા: ૩વચતુરા: त्रि चतुराः
જી નામેર્રાગ્નિ ૭૩ ૧૩૪ વાનામ: । નગ્ન સુદુર્વ્ય: સલિત વિષ′′ર્ગા૭/૩/૧૩૬ સાન સલિલ | असक्तः असक्तिः ।
।
वि - ૩૫
5 નૃત્ય :- નગ્ – સુ અને ત્રિ શબ્દો પછી બહુ િ સમાસને અન્તે આવેલા વતુર્ શબ્દ પ્ સમાસાન્ત થાયછે. नञ :- अविद्यमानानि चत्वारि यस्य सः अचतुर+अप् (૪) = લવતુ: = જેના ચારનથી તેવાં
દુઃ
शोभनानि चत्वारि यस्य सः = सुचतुर+अप् મુતુ જેને ચાર સારા છે તે
=
વિ = विसर्दशानि चत्वारि यस्य सः = • विचतुर+अप् = જેને ચાર અસમાનછે તે - વિતુ: (૬પૂ ) = चत्वार समीपे यस्य सः = उपचतुरः
=
=
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005136 |
| Book Title | Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Abhinav Shrut Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 200 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Grammar |
| File Size | 17 MB |