Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 01

SR No.: 005135
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1986
Total Pages: 256
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 16 MB

Page 91

અભિનવ લધુપ્રક્રિયા
1 |
૩મય શબ્દમાં દ્વિવચનને અભાવ છે એ.. –બ.વ.નું જ ગ્રહણ છે. સમયઃ ૩મ-પ્રગમાં - ૩મામળિ: – એકવચન પ્રયોગ ૩મયે હેવમનુષા :- બહુવચન પ્રયોગ
૧૨૧] (૨૪) માતનિરાઈસનસ્થ રાણા સુવા૨/૧/૧૦૦
* સૂત્રપૃથ: માસ વૈશાં માસનસ્થ રાક્-ઉો જી[ વા. મક વૃત્તિ – રાસા ઋાધાષાં સુવા સ્થાત ! षष्ठया निर्दिष्टेऽन्त्यस्य कार्य म् । मासः, मासान् । मासा मासेन ।
વૃત્વર્થઃ - સ્વાદિ સમ્બધિ રજૂ વગેરે (રાક્ થી ) પ્રત્યયે માસ નિશા અને કારન શબ્દને લાગે ત્યારે શબ્દના અન્ય સ્વરનો વિકલપ લો ૫ થાય છે. - પછી વિભક્તિ દ્વારા નિર્દેશલ અન્યનું કાર્ય થાય છે. પરિભાષા ૭/૪/૧૦૬ ‘ઘટાચર્ચા માતાસૂત્રમાણૂ (આ સૂત્રથી વિક૯૫) ==+ા: (ા:, : ઘન્તિ) વિક૯પે માસ+ાયુ =માસાત્ (રાsતારાગ્ન ૧૮૪૬) मास+टामास+इन (टाङसारि १/४/५)-मासेन (વળે ૧/૨/૬) પક્ષે-જૂના=માણા
1 વિશેષ :– 0 શ{ થી એટલે બીજી વિભકિત બહુવચન સુધી.
સ્ત્રીલિંગે :- નિશા+શસૂનિJસૂ=નિ: પક્ષે નિશા: (સમાનાનાં થી દીધ) રાત્રીઓને નપુંલિંગ :- માસનરૂફ બાસ+ક્ન્માનિ પક્ષે માસન+=માસને –આસન ઉપર 0 બહવૃત્તિ ભાગ-૧ -૬૭–ચાયિની અનુવૃત્તિ -માસ શબ્દની વ્યવસ્થા વાચિતા થી પ્રાપ્ત છે અથવા તે *1 માડુ દતિ ન્યાયથી પ્રાપ્ત છે. 0 2 સ્થાત્રિ કહેવાથી રાજૂ તદ્ધિતને ન આવે
૧િ૨૨૨] (૨૫) નામ વિશે ચંગને ૧/૧ ૨૧ * સૂત્રપૃથ:- નામ સિ૬ - ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ * 1ન્યાય : રક્ષાને sfધવાર ન્યાય ૧૨ પૃ ૧૨ માં મહુવા સ્ત્રવત્ ન્યાય * સ્થાદિ : શત્ પ્રથમ ગુચ્છકે મંજરી ૧ પૃ ૧૫૦
* વૃત્તિ :- fસતિ પ્રત્યરે ૨ વર્ગ ચગ્નના च परे नाम पद स्यत्
.अव भोरिति रुलुकि माभ्याम् । घुटस्तृतीय: इतिदत्वे माभ्याम् । स विभक्तिषु वा लुगति केचति माः मासः ।
ક વૃજ્યર્થ – સિત્ પ્રત્યય અને ૨ સિવાયના આદિ વ્યંજનવાળો પ્રત્યય જે નામ પછી આવે તેને પદ કહેવાય, * અનુવૃત્તિ : સન્ત વત્ ૧/૧/૨૦
ક વિશેષ :- સિત – જે પ્રત્યાયની સાથે સ્ અનુબંધ હોય તેને સિત પ્રત્યો કહેવાય = સન્ - સિવાયને વ્યંજન જે પ્રત્યયની આદિમાં હોય તે કર્યું વ્યંજન (સૂ) દા.ત. મવત+= મવતરૂંચ ( રૂતુ છે)= મવયઃ આપને (gટતૃતી ૨/૧/૦૬ થી ૮) (કમ્) દા.ત. પચ7+ખ્યામ=પામ્યાકૂ (પદાન્ત થતા
ને સારું થી થઈ ઘાવતિ થી ૩. () દા.ત. વાસ્થતિ (વાવમું રૂકતી વાણીને ઈ છે છે.) અહીં ચ આદિમાં છે માટે રૃ પદ ન થાય 0 આ સૂત્રમાં સિત્ પ્રહણ કરીએ પણ લુપ્ત વિભકિતનો સ્થાનીય ભાવ માનીને મેવલીય પ્રયોગ સિદ્ધ થઈ જાય છે. છતાં પ્રન્થલાર સિટૂ નું ગ્રહણ કરીને જણાવે છે કે પ્રત્યય પર છતાં લુપ્ત વિભકિત સ્થાનીવત્ ભાવ માનીને પદ સ જ્ઞા થતી નથી. 0 2 સિરયૂઝને કેમ કહ્યું ? રાવાની રાનન+સૌ– પ્રત્યય છે 0 2 નામ કેમ કહ્યું ? ધાતુમાં ન થાય વમિ=વસૃમિ * શેષવૃત્તિ :- મામૂ+ખ્યામૂ-આ સૂત્ર થી પદ સંજ્ઞા – મારૂ+ખ્યા (શૈઃ ૨/૧/૭ર થી દ–મા+ભ્યામ્ સ વર્ગ મા મા ૧/૩/૨૨ થી ૨ લે ૫) માખ્યાન વિકલ્પ
માનૂ+સ્થા=માત્મ્યામ્ (પુટતૃતીયઃ ૨/૧/૭૬ થી ટૂ) જે મેં ને લેપ ન થાય તે માસાખ્યામુ (ત સા: ચાલો ૧/૪/૧) 0 કેટલાંક આચાર્યો સર્વ વિભકિતમાં મ નો વિકલ્પ લેપ ઈચ્છે છે ત્યારે :- મા: પક્ષે માસઃ (પ્ર. એ.વ.)
[૧૩]