Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 01

SR No.: 005135
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1986
Total Pages: 256
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 16 MB

Page 211

૧૯૨
વખત
(૧)સમયાત્ યારનાયામ ૭-૨-૧૩૭ સમય વિતાવવા અર્થમાં ધાતુના ચાગ તે “સમય”” શબ્દને રાત્ત્વ પ્રત્યય થાય છે. સમય +૩==સમય + આ=સમયાતિ વિતાવે છે આજે કે કાલે પટ આપીશ તેમ કાલક્ષેપ કરે છે. (૨) સત્ર-નિત્રાર્ ત થયને ૭૨/૧૩૮ સપત્ર અને નિપત્ર શબ્દોને અતિપિડા અ માં TM ધાતુના ચેગે હજ્જ, થાય છે. સત્રન વાચકન ાત્રા દરતિ મૃત્તમ-મૃગના શરીરમાં ખાણ પેસાડી દે છે, નિષ્પન્ન જાતિ રૃમમૃગના શરીરમાંથી માણ કાઢે છે. [33] (3) નિશ્રૃહાર્ નાથને ૭૨,૧૩૯ નિષ્ક શબ્દને ધાતુના યા કાઢી નાખવું અમાં રાચ પ્રત્યય થાય છે. નિષ્ઠુરુ+રાષ ્ નિષ્ઠōારાત વરુનત્-દાડમમાંથી ખધાં દાણા બહાર કાઢી નાખે છે. [૩૪] (૪) ત્રિય-જીવાત્ કાનુપ્રત્યે ૭/૨/૧૪૦ આત્માની અનુકુળતા અર્થ જણાતા હોય તે ૐ ધાતુના યોગે પ્રિય અને શુષ્ક શબ્દને રચ ્ પ્રત્યય થાય છે. સુ+૩==મુલ્લા. સુધા તિ તુમ ગુરુને સુખ કરે છે. प्रिय+डाच. प्रिया प्रिया करोति गुरुम् गुरु ને તે પ્રિય કરે છે. [3]
=
-
(૫) જુવાત પ્રાતિયુલ્યે ૭/૨/૧૪૧ પ્રતિકુળતા જણાતી હોય અને ૢ ધાતુના ચેત્રે દુલ શબ્દને હાસ્ર ્ પ્રત્યય થાય છે. જુવ હાર ્ = દુવા. તુલા રાતિ જ્ઞત્રા શત્રુને દુ:ખ કરે છે. [38]
(૬) રાત્ નાચે ૭૨/૧૪૨
શુદ્ધ ધાતુને યાગે અને રાંધવું અર્થ જણાતા હાય તેા રાન્ચ, પ્રત્યય થાય છે. શુરુ+રાય = ગુહા ગુજ્જા રેતમાંસમ્ માંસને શુલમાં ભરાવી રાંધે છે. [39]
(૭) મન્ત્ર મદ્રાર્ વપને ૭/૨/૧૪૪ ૐ ધાતુના ચાળે મરૂ અને મદૂ શબ્દને મુંડન અમાં રાન્ન પ્રત્યય થાય
અભિનવ હૃદુ પ્રક્રિયા
મકાન. = મા દરતિ કા'નાવિતઃ હુજામ બાળકનું મુંડન કરે છે. [૪૮]
(૮) તીય રાઃ- શ્રીનાત, દગા થી કાચ, ૭/૨/૧૩૫:- તૌય પ્રત્યયાન્ત નામ, શત્ર યજ્ઞ નામને TM ધાતુના ચેાગે અને કૃષિ અર્થાંમાં ઢાવ,
પ્રત્યય થાય છે.
दितीय +डाच = दितीया, दितीया करोति ક્ષેત્રમ, ખેતરને બીજીવાર ખેડે છે, [૩૯] (૯) ગ્યાસુ૨ાને વાત."મૂ अस्ति તા નિતૌ દૂરૢ ૭/૨/૧૪૫ અનેક સ્વરવાળા જે શઢ્ઢા એવા અવ્યક્ત ધ્વનિનું અનુકરણ કરતા હોય તે શબ્દોને -મૂ. પ્રતિ યાગે સાચ ્ પ્રત્યય વિકલ્પે થાય છે. અને જેને ઉચ, પ્રત્યય લાગે છે તે શબ્દ બેવડાય છે. વૃત્તિ પ્રયાગ અવ્યક્ત અનુકરણ મુક્ત શબ્દ સાથે ન હેાય તેા પટતા = પટપટનાસ્=પટપટાવત્તિ- અવ્યક્ત પટપટ એમ અવાજ કરે છે. [૪૦]
: વિશેષ : નેધ:- અહી' એક સૂત્રમાં નવ અલગ અલગ સૂત્રે સમાવેશ કર્યા ડેવ.થી સ્પષ્ટ રૂપે અસગ વિશેષાય આપ શક્ય નથી કૃતિ -
શેષ વૃતિ :–ઉપસગ ના ગણુ કવિ વડે નીચે મુખ્ હેવાલો છે. (ધાના અય વિસ્તારથી હૈમ પ્રકાશ પૂર્વાધ ૧૭૯ ત્ર, પા, અવ, સમ, અનુ, વ, નિસ, દુર અમવિ, અધિ. સુ, સ્ક્રૂ, તિ નિ, પ્રતિ, 7. ત્તિ, ૩૪, બ ્
ઉપસર્ગે ઘતુના અથમાં અને અનુસરે છે જુદે જ કેટલાંક અથું કે જે યુ છે.
વધારે કરે છે. અય કરે છે અને
(१५) धातपूजार्थ स्वागतार्थाऽधि पार अति क्रमार्थऽति वर्ज : प्रादिरूप विसर्ग प्राकच, ३/१/१ પૂજાક એવા सु અને ત્તિ ગયેલે છે અ જેતે એવા શ્રૃત્તિ અને ત્તિ અતિક્રમાક એવા અતિ ત્રણે વિજેતા અને ધાતુ અથ ના દ્યોતક પ્રતિ વગેરે ઉપર જણાવ્યા મુળતા ૨૦ ઉપસગેર્દ થાય છે અને તે ધાતુની પૂર્વે મુકાય છે. એટલે કે (૧) ધ તુતા