________________
સર્વસંગ્રહગ્રંથ
૨૭
_
ધર્મભૂમિને પ્રેરક પ્રભાવ
આનંદવિમલસૂરિજી, સત્તરમી શતાબ્દીમાં જગદગુરુ શ્રી તપસ્વી હીરવિજયસૂરિજી, તથા આ. શ્રી વિજયદેવસૂરિજી, સતરમી-અઢારમી સદીમાં જ્યોતિર્ધર ઉપાધ્યાય શ્રી યશેવિજયજી તથા ક્રિોદ્વારક, શ્રી સત્યવિજયજી પન્યાસ વગેરે અને વિક્રમની વીસમી સદીમાં જૈન શાસનની સર્વતોમુખી પ્રભાવના કરનાર પૂજ્ય શ્રી નેમિસૂરિજી મહારાજ તથા જિનશાસનની આધારશિલા સમાન આગમને ઉદ્ધાર કરનાર આગમ દ્વા૨ક પૂ. આનન્દસાગરસૂરિ મ. થયા એવી આ પુણ્યભૂમિનું રૂપ કાંઈક અનેખું જ જોયું. અને કોને પ્રેરણા આપતા જૈન પ્રજાને પરોપકારી સ્વભાવ અને સહિષ્ણુતા
પણ જોયાં. માનવીના વ્યક્તિત્વનું દર્શન તેના વતન પરથી જ થાય
' અરે ત્રેવીસ તીર્થંકર પણ જ્યાં આવી ગયા એ છે. દરેક મહાન વ્યક્તિની સાથે તેની જન્મભૂમિ કે કર્મભૂમિનું નામ અવશ્ય જોડાયેલું હોય છે. તેમ દરેક ભૂમિની
લોકોત્તર પરમ તારક તીર્થનાં શ્રદ્ધાસભર હૃદયે જે સુભાગી આગવી ખાસિયત કે વિશિષ્ટતા પણ હોય છે. દરેક ભૂમિના
જીવ જીવનમાં એક વાર જ દર્શન કરે છે તે અવશ્ય દિવ્ય વાતાવરણનો પ્રભાવ તે ભૂમિ પર વિહાર કરતા જીવમાત્ર
દર્શન પામે છે, અને જેના વંદન-સ્મરણ માત્રથી અપાર
કર્મનિર્જરા થાય છે, તે તીર્થાધિરાજેશ્વર મહાતીર્થ શત્રુંજય પર પડે છે. ગુરુ વસિષ્ઠના આશ્રમમાં વાઘ અને સિંહ સાથે જે હરણ અને સસલાં બેસી શકતાં હોય તે તે, તે ભૂમિના
મહાગિરિ-પાલિતાણું, જ્યાં ભગવાન ઋષભદેવ પ્રભુ નવાણું
પૂર્વવાર આવ્યા હતા, જ્યાંથી અનંતા મુનિઓએ મોક્ષની પ્રેરક પ્રભાવને જ આભારી ગણાય ને!
પ્રાપ્તિ કરી; અનંત આત્માઓએ જ્યાંથી ઉક્ત જીવનની પ્રેરણ iાં સૌદય અને સરસ્વતીન આબાદ સડન પ્રાપ્ત કરી અનંતની યાત્રાએ પ્રયાણ કર્યું. થયું છે; જે ભૂમિની ગોદમાં જન્મ લેવા દેવતાઓ પણ ઇરછે સૌરાષ્ટ્રની આ એ જ ભૂમિ છે, જ્યાં અરિહંતદેવ છે. જે ભૂમિની સંસ્કૃતિના પાયામાં ભક્તિરસ અને માધુર્ય ભગવાન મહાવીરસ્વામીની હયાતીમાં જ તેમના વડીલ બંધુ ભર્યા ભર્યા છે, જે ભૂમિના હંફાળા ખેાળામાં સેંકડો જિનેશ્વર શ્રી નંદીવર્ધને નિર્માણ કરેલી કહેવાય છે તે ભવ્ય પ્રતિમાજીની બિંબના પવિત્ર પરમાણુ પ્રસર્યા છે, જ્યાંના શાસન-પ્રભાવક પ્રતિષ્ઠા મહુવામાં કરાયેલ, રત્નોએ જગતના ચોકમાં એક અનુપમ સૌરભ પ્રસરાવી છે,
શત્રુંજય તીર્થોદ્ધારક શ્રી જાવડશા પણ મહુવાના એ તપોભૂમિના પ્રભાવ તો જુઓ ! જયાં આદર્શ ધર્મ
નરરત્ન હતા. શ્રી સિદ્ધગિરિજી, શ્રી ગિરનારજી અને શ્રી ગુરૂઓએ આધ્યાત્મિકતાની દિવ્ય તને દેશ અને દુનિ
પ્રભાસ-પાટણ એ ત્રણેય તીર્થધામમાં સવા-કરોડ સોનયાની યામાં પ્રસરાવી–રેલાવીને શાસનના ગૌરવને ઉજાળવામાં
કિંમતનાં ત્રણ રને ઉછામણીમાં બેસીને તીર્થમાળ પહેરવાનો ભારોભાર યશભાગી બન્યા, જીવમાત્રને જ્યાંથી ઉન્નત જીવ- અગમાલ લહાવો લેનાર શ્રેષ્ઠીરત્ન જગડુશા પણું મહુવાનની અનેક નવી જ ક્ષિતિજે નીરખવા મળી, જ્યાં એક- સૌરાષ્ટ્રના જ નેતા પુત્ર હતા. એકથી ચડિયાતા કલાપ્રેમી, ધર્મપ્રેમી, પ્રજાવત્સલ રાજવીઓ થયા; જ્યાં ધર્મ, સંસ્કાર અને સરસ્વતીનું સંમિલન થયું,
તીર્થોના પ્રાંગણ સમું સૌરાષ્ટ્રનું ઐતિહાસિક શહેર એ સૌરાષ્ટ્ર-ગુજરાતની તીર્થભૂમિનાં આંખ ભરી-ભરીને જેવાં
આજનું જુનાગઢ, જ્યાં બાળબ્રહ્મચારી, બાવીશમાં તીર્થકર ગમે તેવાં હજારો જિનમંદિરો આ બડભાગી ભૂમિને જ
પરમાત્મા શ્રી નેમિનાથનાં દીક્ષા, કેવળજ્ઞાન અને મોક્ષ એમ પ્રતાપ સમજવો ને? આ પતિતપાવન શ્રમણ પરંપરામાં
ત્રણ કલ્યાણક થયાં અને આજે પણ એક એ દવનિ સદીએ સદીએ વિશિષ્ટ પ્રતિભાઓના પ્રકાશપુંજ રેલાયા. સતત સંભળાય છે કે આગામી વીશીના ચાવારી તથિ કરો પુનિત અને પ્રાતઃરમણીય આમા એ જન્મ ધારણ કરી ગિરનાર ઉપર જ મોક્ષ પામવાના છે. શાસ્ત્રોમાં પ્રવેલા અંતિમ શાહે પહોંચવા જ્યાં જ્યાં કઠિન તપશ્ચર્યા કરી હોય એવી પરમ પાવક પવિત્ર ભૂમિને આપણે
આ ધર્મભૂમિનું એડજસ્ તે જુઓ! પરમ પૂજ્ય શ્રી તીર્થસ્વરૂપ જાણીએ-સમજીએ. પ્રભાવક એવી આ ભૂમિ પર
આત્મારામજી મહારાજની પ્રેરણાથી ચિકાગે માં ભરાયેલ વિશ્વ
ધર્મ પરિષદમાં અને યુરોપના અન્ય દેશોમાં જૈનધર્મની આછડતી નજર કરીએ.
મહત્તા પ્રસ્થાપિત કરનાર બરસ્ટર વીરચંદ રાઘવજી ગાંધી બે હજાર વર્ષ પહેલાં સિદ્ધ નાગાર્જુન, જેમને આકાશ. પણ આ સૌરાષ્ટ્ર-ભૂમિનું જ નરરત્ન હતા. કદમ્બગિરિ, જ્યાં ગામિની વિદ્યા હસ્તગત હતી, એ પાલિતાણાના જંગલમાં ગત વીશીના કદમ્બ ગણધર સિદ્ધિ પદને પામ્યો; હસ્તીગી, જ વિહાર કરતા હતા. સોળમી સદીમાં પરમ પૂજ્ય શ્રી જ્યાં ભરત મહારાજાનો હાથી સ્વર્ગગતિ પામ્યા; મોરબી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org