________________
૫૮૨
ધન્ય ધરા
જીવનમાંથી અનેક પ્રસંગોમાં પમરી ઊઠ્યા છે.
સ્થાપના કરી. સ્થાનિક લોકોનો નાગભૂમિનો બળવો ચાલુ હતો. | મુનિશ્રી સંતબાલજીનું રામાયણ ૧૯૫૭માં નવજીવન
કોઈ પણ બહારની વ્યક્તિનું આગમન તેઓ શંકાની નજરે જોતાં ટ્રસ્ટે પ્રગટ કર્યું. પછી થોડા વખતમાં જ એના સંપાદક તરીકે
અને દરેક વખતે તેઓ જીવ બચાવવાની કટોકટીમાંથી ઊગરી મને જે પત્ર લખેલ તેમાં ગાંધીદર્શનને વર્તમાન રાજકીય
ગયા છે. સેવાગ્રામ અને કાકાસાહેબ પાસેથી તેમણે ગાંધી માળખામાં–રામરાજ્યની પ્રતિચ્છવિ તરીકે ઘટાવી, મુનિશ્રીના
વિચારની જે અહિંસક તાલીમ મેળવી હતી, એની પૂરી કસોટી રામાયણની પ્રશંસા કરેલી.
અહીં થતી હતી. તેમની હત્યાના, તેમનો આશ્રમ ઉડાડી દેવાના
પ્રયત્નો થયા, પણ નટુભાઈ અડગ રહ્યા. છેલ્લે છેલ્લે “સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં ચીખલી તાલુકો'—એ
નાગા આદિવાસી કન્યા સાથે લગ્ન કરી તેમણે ત્યાંની ગ્રંથનું શ્રમપૂર્ણ આયોજન-પ્રકાશન કરી, પોતાની પેઢીનો
બહેનોની કેળવણીમાં પણ પ્રવેશ કર્યો. તેમનાં પત્ની તેમને પૂર્ણ દસ્તાવેજી વારસો નવી પેઢીને સોંપતા ગયા, એ કેવળ સ્વાતંત્રનો
રીતે મદદ કરવા લાગ્યાં. છેલ્લાં ૩૦ વરસથી લગાતાર ત્યાંની ઇતિહાસ નથી, શૌર્ય અને બલિદાનગાથા પણ છે.
પ્રજાના અંગરૂપ બની, તેનો પૂર્ણ વિશ્વાસ મેળવી, રચનાત્મક ગાંધી સાહિત્યના વાચક, સૂચવવા જેવું, અચૂક લખે,
કામ કરી રહ્યા છે. પ્રોત્સાહન આપે અને ખાનગી કહેવા જેવું હોય તો ટીકા પણ
એક જમાનો હતો જ્યારે ગુજરાતી યુવકો કેવળ ધન કરી લે. આવા એક સંનિષ્ઠસાધકની આત્મ ફોરમ હવે ચોમેર
કમાવા નહીં, સંસ્કાર શિક્ષણના નિમિત્તે દક્ષિણમાં છેક કેરલ પ્રસરી ગઈ છે ત્યારે એમની એ સુવાસ ગુજરાત સાચવશે, ગૌરવ
અને મદ્રાસમાં; પૂર્વમાં ઓરિસ્સા અને ઉત્તરે હિમાચલ પ્રદેશના લેશે.
રાનોમાં બાપુનો સંદેશ ગુજરાતની જન્મજાત મીઠાશભરીને નોંધ : શ્રી ધીરુભાઈનો સ્મૃતિગ્રંથ તેમની સંસ્થા સર્વોદય
સંભળાવતા. નટુભાઈનું નાગાલેન્ડગમન અને ત્યાંનો તેમનો ટ્રસ્ટ-અગાસી (જિ. વલસાડ) પીન-૩૯૬ ૦૬૦એ પ્રગટ કરેલ સ્થિરવાસ આપણા યુવકોને પ્રેરણારૂપ બનો!
ઠક્કરબાપાના વારસદારો ગુજરાતમાંથી પાકતા રહ્યા છે ! નાગાલેન્ડને સેવાભૂમિ બનાવનાર
સર્વોદય સેવક શ્રી નવલભાઈ શાહ શ્રી નટવરભાઈ ઠક્કરને રાષ્ટ્રીય એકતાપુરસ્કાર
નવલભાઈના જીવનમાંથી સર્વોચ્ચ દૃષ્ટાંત સાળંગપુરના શ્રી નટવરભાઈ ઠક્કર
શુદ્ધિપ્રયોગનું દર્શાવી શકાય. “શુદ્ધિપ્રયોગ’ એ ગાંધીજીના ગત બીજી ઓક્ટોબરે, ગાંધીજયંતીને દિવસે બિહાર સત્યાગ્રહનું જ અભિનવ પાસું હતું, જેમાં જૈન ધર્મની તપઃમૂલક ગાંધીસ્મારક સંગ્રહાલય સમિતિએ આ વર્ષથી શરૂ કરેલ પોતાનો પ્રાર્થનામય ઉપવાસની સાંકળ દ્વારા અન્યાય પ્રતિકાર સામે, પ્રથમ રાષ્ટ્રીય અને સાંપ્રદાયિક એકતાપુરસ્કાર શ્રી નટવરભાઈ સામાજિક પરિવર્તનની એ એક અનોખી ભેટ હતી. નવલભાઈએ ઠક્કરને અર્પણ કર્યો છે.
આ પ્રથમ શુદ્ધિપ્રયોગમાં પાંચ ઉપવાસ કરી પોતાની નિષ્ઠા અને | શ્રી નટવરભાઈ જન્મે ગુજરાતી છે, પરંતુ તેમણે કાર્યક્ષેત્ર
દઢતા અર્પણ કર્યા હતાં. તરીકે નાગાલેન્ડની ભૂમિ પસંદ કરી છે. મૂળ દહાણુના પણ શ્રી | નવલભાઈનું સમગ્ર જીવન એક સાધકનું જીવન, વધારે દિલખુશભાઈ દિવાનજીના સંપર્કમાં આવતાં, તેમણે તેમને સ્પષ્ટ કરીને કહેવું હોય તો તેઓ વિશ્વવાત્સલ્યના આરાધક અને કાકાસાહેબ પાસે મોકલી આપ્યા. કાકાસાહેબ આ દિવસોમાં સાધક હતા. વિશ્વવાત્સલ્યમાં પ્રથમ પાને પ્રગટ થતાં તેમનાં લેખો પછાતવર્ગ કમિશનના અધ્યક્ષ નિમિત્તે દેશભરના આદિવાસી અને ચિંતન આપણી સમક્ષ આજે પણ એની સાહેદી પૂરતાં રહ્યાં વિસ્તારોમાં ફરી તેમની જાત-તપાસ દ્વારા માહિતી એકઠી કરી છે. આવાં લખાણોમાંથી માત્ર પંદરેક લખાણો આ પુસ્તિકામાં રહ્યા હતા. કાકાસાહેબ સાથેના દેશભ્રમણમાં તેમને રાજનગર આપવામાં આવ્યાં છે. દિલહીથી તદ્દન જુદું જ ચિત્ર જોવા મળ્યું. પોતાની યુવાનીને
નવલભાઈ એક પ્રયોગકાર હતા. પ્રયોગમાં સિદ્ધિ મળે, કસોટીએ ચડાવે એવા ભારે સંકલ્પ સાથે, માત્ર ૨૩ વર્ષની ઉંમરે
સફળતા મળે અને ન યે મળે–ત્યારે તેમનો વૈજ્ઞાનિક ખુલાસો તેમણે નાગાલેન્ડમાં સેવા આપવાનું નક્કી કર્યું. ગાંધી આશ્રમની પ્રત્યેક પ્રયોગકારને હિંમત આપનાર હોવાથી અત્રે નોંધવો ઘટે
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org