Page Text
________________
શાશ્વત સૌરભ ભાગ-૨
દo દશમસ્કંધસુંદરે”. કવિને બાવન શિષ્યો હતા. તેમાં બાર તો શરૂ કરેલ વજ ભાષા પાઠશાળાના પ્રાધ્યાપક શ્રી શિષ્યા હતી.
પ્રાણજીવનદાસજીએ સં. ૧૯૫૧માં ટીકા સાથે પ્રગટ કરી. તે કવિનાં લખેલા પધરિ વ્યાખ્યાનો જોઈએ તો ‘દ્રોપદી
તેમણે જેને પ્રણાલિકા પ્રમાણે રચેલ છે અને જૈન ધર્મ પરત્વે હરણ', “હરિશ્ચંદ્ર વ્યાખ્યાન', “અષ્ટાવક્ર વ્યાખ્યાન', “હારમાળા',
વફાદારી પ્રગટ કરેલ છે. ‘દેવીચરિત્ર', દાણલીલા', “પ્રહલાદ આખ્યાન', “વામનચરિત્ર', ત્યાર પછી પ્રખ્યાત કવિ ગોવિંદ ગિલાભાઈએ નરસિંહ મહેતાનાં પિતાનું શ્રાદ્ધ', “શામળશાના વિવાહ', “હૂંડી', ભાવનગરના પ્રખ્યાત પુસ્તકવિક્રેતા વહોરા અબ્દુલહુસેન સુધન્વા આખ્યાન', “ચંદ્રહાસ આખ્યાન', “રામાયણ', “સંપૂર્ણ આદમજી તરફથી સં. ૧૯૭૧માં ટીકા સાથે છપાવી પ્રગટ કરી. ભાગવત', “મહાભારત', “અશ્વમેધ', “ભ્રમરપચ્ચીસી' અને તે પછી લીંબડીના કવિ શ્રી શંકરદાનજીએ ‘કિશન બાવની' ‘દ્રૌપદીસ્વયંવર'.
ગુજરાતી ટીકામાં સં. ૧૯૯૨માં લખી અને લીંબડીના મહારાણા કવિ માણભટ્ટ હતા એટલે કે માણ વગાડી આખ્યાન
દોલતસિંહને પ્રગટ કરવા વિનંતી કરી એટલે મહારાણાએ કરતા.
હિન્દીમાં ટીકા લખવાનું સૂચન કર્યું. તેથી શંકરદાનજીએ સં.
૧૯૯૭માં હિન્દીમાં ટીકા લખી પ્રસિદ્ધ કરી. હાલ વડોદરામાં પ્રેમાનંદ સાહિત્ય સભા અને દાંડિયા બજારમાં પ્રેમાનંદ હોલ પણ છે. કવિનું અવસાન સં. ૧૭૯૨માં
પછી લઘા સ્વામીજીનાં સ્મારક ગ્રંથમાળાનાં ૩૯ પુસ્તકો થયાનું મનાય છે. કવિનાં માતાનું નામ અને પત્નીનું નામ મળ્યાં પ્રગટ થયા હતા. શરદાનજીએ સ્વામીજીને વિનંતી કરેલ તેથી નથી.
તેમણે ગુજરાતીમાં ટીકા લખવા કહ્યું અને શંકરદાનજીએ સં.
૧૯૯૨માં લખેલ ગુજરાતી ટીકાવાળી “કિશન બાવની' રજૂ કરી રત્નેશ્વર
તે ૪૦મા મણકા તરીકે પ્રગટ કરી (સં. ૨૦૦૬માં). કવિ રત્નેશ્વર ખેડાના ભાવસાર કવિ રત્નાથી જુદા છે.
| કિશન બારોટ હતા એવું પ્રમાણ કવિ ગોવિંદભાઈ પાસેથી રત્નેશ્વરનો જન્મ આશરે સં. ૧૭૧૦માં થયાનું અનુમાન છે. મળે છે અને તેઓ વહીવંચા હતા. એ તેના ચોપડામાં તેમના પિતાનું નામ મેઘજી અને માતાનું નામ સૂરજ હતું. તેઓ
ગોવિંદભાઈ ગિલ્લાભાઈના બાપ દાદાના નામ પણ મળે છે, પણ જાતે મેવાડા અને ડભોઈના વતની હતા. તે કવિ પ્રેમાનંદના
ખંભાત બાજુના કોઈ રાજપૂત ઠાકોરની વંશાવળી બતાવી હતી. શિષ્ય હતા. તેણે કાશી જઈ સંસ્કૃતનો અભ્યાસ કર્યો હતો. તે
તેવી પણ માહિતી મળે છે. તેમના અવસાન અંગે કે કુટુંબ અંગે પછી તેઓ વડોદરા સં. ૧૭૩૫માં આવ્યા. સં. ૧૭૩૯માં
માહિતી મળી નથી. ‘દશમસ્કંધ'નો અનુવાદ કર્યો. તેમનાં કાવ્યો ‘શિશુપાલવધ’, ‘ભગવત ગીતા’નું ભાષાંતર, “રાધાકૃષ્ણના મહિના' જેમિનીકૃત
દાદા મેકરણ કામડી અશ્વમેધનું ભાષાંતર', “ગંગાલહરીનું ભાષાંતર' અને તેનો કચ્છના ઇતિહાસમાં સંત, ભક્ત અને કવિ તરીકે મેકરણ સ્વતંત્ર જ્ઞાન વૈરાગ્યનો ગ્રંથ “આત્મવિચાર ચંદ્રોદય’ છે. કવિત, દાદાની જોડી જડે તેમ નથી. તેણે માત્ર તંબૂર, મંજીરાંથી મનહર, સવૈયા, દુમિલા વગેરે સંસ્કૃત વૃત્તોને તેમણે કાવ્યમાં ભગવાનને રીઝવી સંતોષ માન્યો નથી. તેમનું ધ્યેય માનવસેવાનું ઉપયોગ કર્યો. તેના સ્વર્ગારોહણની સાલ મળી નથી. કિશન
મેકરણ દાદાનો જન્મ આ. સં. ૧૭૨૫માં વિક્રમની કિશન બાવની'ના કર્તા કિશનનો જન્મ મધ્ય-ગુજરાત
અઢારમી સદીની પહેલી પચ્ચીસીના અંતમાં કચ્છના નાની બોરસદના છોટાલાલ બ્રહ્મભટ્ટ (બારોટ)ને ત્યાં આશરે સં.
ખોભડી ગામે ભટ્ટી હરધોળજીને ત્યાં થયો. તેમનું નામ મેકોજી ૧૭૨૦-૩૦ના અરસામાં થયો. કિશને સંઘરાજજી પાસે રહી રાખવામાં આવ્યું હતું. માતાનું નામ પાબાંબા હતું. હિન્દી કાવ્ય સાહિત્યનો અભ્યાસ કર્યો હતો અને કાળાંતરે તેમણે હરધોળજીએ મકાનનાં ચણતરનું કામ શરૂ કર્યું. પાયો ‘કિશન બાવની' લખી (વિ.સં. ૧૭૬૦માં) તેમનાં ૬૨ કવિતામાં ખોદતાં જમીનમાં એક કુંડી નજરે પડી તેમાં પતર, પાવડી, તુંબડી, ગાગરમાં વૈરાગ્ય, ભક્તિ અને જ્ઞાન જેવા સાગરનો સમાવેશ ખલકો, ટોપી, ચાખડી અને ચૂંદડી જોયાં. હરધોળજીએ આ ચીજો કર્યો, ‘કિશન બાવની' કચ્છ (ભુજ) મહારાવ શ્રી લખપતજીએ કોઈ યોગીની હશે તેમ માની એક ગોખલામાં મૂકી દીધી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005127 |
| Book Title | Dhanyadhara Shashwat Saurabh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 970 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 45 MB |