________________
ધન્ય ધરા વિહારએતોજંગમપાઠશાળા છે! વિહાર એટલે ચાલવું.
. રાત્રિના સમયે વડની નીચે સંથારો કરી રહેલા આચાર્ય પણ...
મહારાજે આકાશમાં જોયું. નક્ષત્ર અને ચન્દ્રનો વિરલ યોગ થતો વિહાર એટલે માત્ર ચાલવું, એટલું જ નથી.
દેખાયો. ખૂબ ઉત્તમ મુહૂર્ત આવી રહ્યાનું જોયું. સૂરિપદ જેવા મહાન બારી-બારણાં-ભીંત-વંડી વિનાના, પ્રકાશના ખુલ્લા ચંદરવા પદના પ્રદાન માટે અત્યંત શુભ મુહૂર્ત આવી રહ્યું છે અને એ જ નીચે ચાલવાનું મળે, એ વિહાર છે.
મુહૂર્ત સાધી લેવા માટે સૂરિ મહારાજે યોગ્ય - યોગ્ય એવા શિષ્યોને | દિગૂ-દિગંત સુધી વિસ્તરેલી, આ અસીમ વસુધા પર ચાલવાનું જાગૃત કર્યા. સૂરિપદ-પ્રદાનની વાત કરી, તૈયાર કર્યા. એ શુભલગ્ન હોય છે. આ વિહારમાં ચારે બાજુથી વહી આવતા શુભ વિચારોને સમયે સુરિમંત્ર પ્રદાનની ઉત્તમ ક્રિયા કરી. ઝીલવાની તક સાંપડે છે. તે ઝિલાય પણ છે. પશુ ચરે છે. પક્ષી આ ઘટના બની એ વડલો પણ આવો વિશાળ હશે ને ! વિચરે છે. અને, માણસ વિચારે છે. કુદરતના સાંનિધ્યમાં વિચરતાં, આ ઘટના વિક્રમના દશમા સૈકાની છે. એ વડના વૃક્ષ નીચે જે વિચારવાનું પૂર્ણપણે સાંપડે છે, ત્યારે વેદની પ્રાર્થનાનો મર્મ ઊઘડતો મુનિરાજોને સૂરિપદ અર્પણ કરવામાં આવ્યું, તે સૂરિવરોની શિષ્યલાગે છે. હિમાલયની કો'ક નીરવ ગુફાના અંતરાળે એક શુભ વિચાર પરંપરા વડગચ્છના નામે જાણીતી થઈ. આ વિશાળ વડલાના પ્રગટ્યો. એ ત્યાં જ ન રહેતાં, તરત ચારેકોર ફેલાય છે. આપણે એ અવશેષો. અત્યારે પણ રાજસ્થાનમાં જીરાવાલાજી તીર્થ જતાં - વિચાર ઝીલવા સ૩૪ હોઈએ તો, એ વિચાર આપણો પણ બની જાય! વરમાણ તીર્થથી કાચા રસ્તે જીરાવલાજી જતાં, ગામની બહારના
ભાગમાં આવે છે. સંસ્કૃત સાહિત્યમાં એક ઉક્તિ છે : સવંfધનું જ્ઞાન વિહારમાં રસ્તે આવતાં વૃક્ષો જોઈને, આવી ઐતિહાસિક બપરસવંધન સ્મારતા એક સંબંધી જ્ઞાન થાય, તો તે જ્ઞાન વડે
ઘટનાનું સ્મરણ થઈ આવે છે. ઘણીવાર રસ્તામાં સપ્તપર્ણ વૃક્ષ અન્ય સંબંધી જ્ઞાનનું સ્મરણ થાય છે. આવો અનુભવ વિહારમાં જોઈ, મનમાં થાય કે શ્રી અજિતનાથ ભગવાનનું કૈવલ્ય વૃક્ષ કેટલું અવર-નવર થાય છે – થયો છે.
સુંદર લાગે છે ! એકવાર મહાવીરસ્વામી ભગવાનનું કૈવલ્ય વૃક્ષ – એકવાર અમદાવાદથી સરીસા તરફના વિહારમાં હતા. શાલ વૃક્ષ પણ જોવા મળ્યું હતું. ઓગણજથી આગળ જતાં વચ્ચે દંતાલી ગામ આવ્યું. ગામના અમારો અનુભવ છે : વિહાર એ ચેતવિસ્તાર સાધવાની પાદરમાં વિશાળ વડ છે. એ વડ પાસે થોડી વાર થોભ્યા. તેની પ્રક્રિયાનો ભાગ છે. અન્નમય કોશ, પ્રાણમય કોશને ઓળંગીને વડવાઈઓ જોવા લાગ્યા. સાથે ચાલવામાં, પ્રકૃતિમાં રસ ધરાવતા મનોમય કોશ - વિજ્ઞાનમય કોશ અને આનંદમય કોશના ઉન્નત શ્રાવકો પણ હતા. એક ભાઈ બોલ્યાં : “કેવો વિશાળ વડલો છે!” શંગો તરફ દોરી જતી કેડી છે; ચેતનાના ઉધ્વરોહણના સોપાનની બીજા ભાઈને આ વડ જોઈને વ્યાખ્યાનમાં સાંભળેલી વાત શ્રેણી છે. શ્રમણ જીવનમાં વિહાર એ તો જંગમ પાઠશાળા યાદ આવી.
લાગે છે ! આવો વિહાર જે માણે, તે જ જાણે.
आ नो भद्राः क्रतवो यन्तु विश्वतः ।।
. '' - ૭ અ-એમી અને . .' : શુભ અને અંદ¢ : : : : પ્રાપ્ત થારંભ
(અર્વક૮er )
.::
પ્રથમ વિચારી
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org