________________
[खपुटाचार्य पड्यो. पछी बुद्धनी मूर्तिने ऊठवा कह्यु, एटले ते अर्धनत अवस्थामा रही, अने 'निर्ग्रन्थनामित ' एवा नामथी प्रसिद्ध थई.
'प्रभावकचरित 'ना' पादलितसूरिचरित'मां खपुटाचार्यनो वृत्तान्त आप्यो छे त्यां तेमने भृगुकन्छना राजा बलमित्र-भानुमित्र तथा कालकाचार्यना समकालीन कह्या छे.* ए उल्लेखने जो अतिहासिक वस्तुसूचक गणीए तो, कालकाचार्य विशेनो मुनि कल्याणविजयनो समय निर्णय ध्यानमां लेतां, तेओ वीरनिर्वाण पछी चोथा सैकामां थयेला गणाय. ' प्रभावकचरित' अनुसार, बौद्धोए भृगुकच्छना अश्वावबोध तीर्थनो कबजो लई लोधो हतो ते तीर्थ खपुटाचार्ये 'बिलाडा पासेथी दूध मुकाववामां आवे तेम' छोडाव्युं हतुं. 'आवश्यकसूत्र'नी चूणि अने वृत्तिमा बौद्धोना खपुटाचार्य करेला पराजयनो जे निर्देश छे ते अश्वावबोधतीर्थ विशेनो हशे. वळी 'प्रभावकचरित' कहे छे के आर्य खपुटनी पाटे तेमना शिष्य उपाध्याय महेन्द्र बेठा हता, अने अश्वावबोधतीर्थमां तेमनी परंपरा हजी पण ( एटले के प्रभावकचरित 'ना रचनाकाळे, सं. १३३४ ई. स. १२७८ मां ) विद्यमान छे. ____ उपर्युक्त परंपरागत वृत्तान्तोमाथी चमत्कारनुं तत्त्व बाद करीए तो एटलं स्पष्ट छे के खपुटाचार्यनो विहारप्रदेश मुख्यत्वे लाट आसपासनो हतो, भरूचमा ए काळे बौद्धो अने जैनोनी मोटो वसती हती तथा तेमनी वच्चे स्पर्धा चालती हता, एक बौद्ध स्तूप पण भरूचमा हतो, खपुटाचार्यनो एक शिष्य बौद्धो साथे मळी गयो हतो, बौद्रोए आचार्यनी गेरहाजरीमां जैनोना अश्वाववोध तीर्थनो कबजो लई लीधो हतो, पण आचार्ये युक्तिप्रयुक्तिथी बौद्धोने दूर कर्या हता अने पोतानी पट्टपरंपरा त्यां पुनःस्थापित करी हती.
१ आचू, पूर्व भाग, पृ. ५४२-४३; आम, पृ. ५१४. बुकमा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
