Page Text
________________
પ્રતિભાઓ
ઠરીઠામ થવા દે તેમ નહોતું. ભાગ્યચક્ર પલટાવાનું હશે. તેથી તેમણે ફરે તે ચરે અને બાંધ્યો ભૂખે મરે. તેથી વારાસડાથી કરાંચી ઊપડ્યા.
કરાંચી તો મોટું શહેર. અજાણ્યા અને અભણને તાત્કાલિક બીજું કામ તો મળી શકે તેમ હતું નહિ તેથી અહીં પણ મજૂરી સ્વીકારી. કરાંચી બંદર રહ્યું. બંદર કાંઠે ઘણી સ્ટીમરો આવે ને જાય તેથી ચાર આનાના રોજમાં સ્ટીમર સાફ કરવાનો ધંધો સ્વીકાર્યો. વખત જતાં કરાંચીથી અને કરાંચીના કામકાજથી માહિતગાર થતા ગયા. પોતે પુરૂષાર્થી, મહત્ત્વાકાંક્ષી અને જિજ્ઞાસુ હતા. તેથી હંમેશા આંખ ઉઘાડી રાખીને ફરતા હતા. અવનવા બાંધકામ થતાં નિહાળે ને મનમાં થયા કરે કે હું પણ આવા બાંધકામ રાખું તો ? મનમાં ને મનમાં કેટલીયે ઇમારતો બાંધે, રચે ને તોડે.
આખરે યા હોમ કરીને કોન્ટ્રેક્ટ લાઈનમાં ઝંપલાવ્યું. શરૂમાં તો નાનું અને થોડું કામ રાખવાનો આદર કરી દીધો. કામ કામને શીખવવા માંડ્યું. બીજી કોઈ વિધા ન હતી પણ કોઠા વિદ્યા હતી, હૈયા ઉકલત કુદરતે સારી પેઠે બક્ષેલી. પરિણામે તેમના ધાર્યા પાસા સવળા પડવા માંડ્યા. અને છેવટે ભગવાન રાજાની કંપની કરાંચીમાં કાઠું કાઢી ગઈ. સ્વ. ભગવાન બાપાએ ચિત્તલની લેઊઆ જ્ઞાતિની વાડીના મકાન બાંધકામમાં સારી સહાય કરી હતી તેનો ઉલ્લેખ કરતા આનંદ થાય છે.
પાયાના પથ્થર
વીરજીભાઈ સવદાસ સેંજલિયા
સૌરાષ્ટ્રમાં અમરેલી પ્રગતિશીલ ગણાતું તેનું મુખ્ય કારણ ગુજરાતના ગૌરવ જેવા સયાજીરાવ ગાયકવાડ પ્રગતિશીલ રાજવી હતા. એમની ભાવનાને ઝીલનાર અમરેલીમાં શ્રી વીરજીભાઈ જેવા અગ્રણીઓ હતા. પ્રજાના સર્વાંગી વિકાસ માટે કેળવણી, કન્યા કેળવણી સુદ્ધાં, સહકારી મંડળી અને પંચાયતના ત્રણ પાયાનાં કામો ગણાયા. શ્રી વીરજીભાઈએ ધારાસભ્ય તરીકે ત્રણ કાર્યો ઉપાડ્યાં અને સમસ્ત પ્રજાને તેનો લાભ આપ્યો. શ્રી વીરજીભાઈ સાર્વજનિક કામો કરતા હતા. પરંતુ પોતાનો વેપાર સંભાળતા અને વકીલાત પણ ચલાવતા.
સવદાસબાપા અને તેજુમાના આ ચોથા નંબરના પુત્ર વીરજીભાઈનો જન્મ અમરેલી મુકામે ઇ.સ. ૧૮૫૮માં થયો હતો. બાલ્યકાળથી જ તેઓ તેજસ્વી હતા. તે વખતે અમરેલીમાં માત્ર સાત ધોરણ સુધી જ ભણવાની વ્યવસ્થા હતી.
Jain Education International
૬૧૭
વીરજીભાઈએ છ ધોરણ સુધી અભ્યાસ કર્યો હતો. અભ્યાસમાં હોંશિયાર હતા. વીરજીભાઈએ સતત અભ્યાસ કરી કાયદા કાનૂનમાં નિપૂણતા મેળવી હતી. તેથી સનદ મેળવવા તેણે વડોદરા જઈને પરીક્ષા આપી. એક ખેડૂતનો પુત્ર આખા વડોદરા રાજ્યમાં વકીલાતની પરીક્ષામાં ત્રીજા નંબરે પાસ થાય, એ સમયમાં કેટલી મોટી સિદ્ધિ મેળવી ગણાય.
અમરેલી પ્રાન્તમાં મગફળીના વાવેતરની શરૂઆત પણ તેના પ્રયત્નથી જ થઈ. આમ સૌરાષ્ટ્રની ચીલાચાલુ જુનવાણી ખેતીના સ્થાને નવી ખેતી, નવાં સાધનો અને નવી પદ્ધતિ દાખલ કરવામાં વીરજીભાઈનો ખૂબ મોટો ફાળો છે.
ઇ.સ. ૧૯૨૦માં અમરેલીમાં વીરજી શિવદાસ એન્ડ સન્સના નામથી કમિશનની એક પેઢી શરૂ કરી હતી. વીરજીભાઈ વકીલ વર્ષો સુધી અમરેલી મહાલ પંચાયતમાં, પ્રાન્ત પંચાયતમાં, શહેર સુધરાઈમાં પ્રમુખ કે ઉપપ્રમુખ તરીકે રહ્યા હતા અને શહેર તથા પ્રાન્તના લોકોની વિવિધ પ્રકારે સેવા કરી હતી. તેઓ વકીલાતમાં, વેપારમાં અને ખેતીમાં જેટલા સફળ થયા હતા તેટલા જ સફળ જાહેર જીવનમાં પણ થયા હતા. રાજકારણમાં પણ તેઓને સક્રિય અને ઊંડો રસ હતો. તે વડોદરા રાજ્યની ધારાસભામાં અમરેલી પ્રાન્તમાંથી ચૂંટાઈને સભાસદ તરીકે ગયા હતા. અને અમરેલી પ્રાન્તના પ્રજાહિતના પ્રશ્નોની રજૂઆત કરી યોગ્ય ઉકેલ લઈ આવ્યા હતા. તેમના જ પ્રયાસથી તે વખતે અમરેલીમાં વડોદરા બેન્કની શાખા પણ ખોલવામાં આવી હતી. તેની આવી બહુવિધ સેવાઓને લક્ષ્યમાં લઈ વડોદરા રાજ્યે તેને ‘રાજરત્ન’નો ઇલ્કાબ આપી સન્માન્યા હતા. અમરેલી પ્રાન્તમાં “રાજરત્ન” બનનાર તેઓ પહેલા ખેડૂત આગેવાન હતા.
જે જ્ઞાતિમાં તે જન્મ્યા હતા તે પટેલ જ્ઞાતિમાં ત્યારે કેળવણીના અભાવે અંધશ્રદ્ધા, વહેમ અને કુરિવાજોના ઘાટાં ઝાળાં બાજી ગયાં હતાં. પોતાની શક્તિ અને મતિ અનુસાર આ ઝાળાઓને ઝૂડી નાખી, જ્ઞાતિને સ્વચ્છ, સુઘડ અને સમજદાર બનાવવાનું ભગીરથ કાર્ય તેણે કર્યું છે. વર્ષોથી ઘર કરી ગયેલા અને કાઢવા મુશ્કેલ એવા ખોટા રિવાજો ને હટાવવા અને જ્ઞાતિને સંસ્કારી સમૃદ્ધ બનાવવા તેઓ ફતેહપુર ભોજા ભગતની જગ્યામાં અને સાવરકુંડલાની જગ્યામાં જ્ઞાતિના આગેવાનોના સંમેલનો બોલાવતા. તેઓ જ્યારે વડોદરા રાજ્યની ધારાસભાના સભ્ય હતા ત્યારે ખૂબ જહેમત લઈને “હાલારી લેઉવા કણબી જ્ઞાતિનો ધારો' પસાર કરાવેલો. જેને વડોદરા રાજ્યના અનેક નિયમોમાં સ્થાન
મળ્યું હતું. જ્ઞાતિ સુધારણાની વિકાસયાત્રામાં આ ધારો એક
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005123 |
| Book Title | Pathdarshak Pratibhao |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 834 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 41 MB |