Page Text
________________
૫૨૮
વિજયકુમારે ભરપુર સાથ-સહકાર આપ્યા હતા. ક્લીલ (Colloid) વિજ્ઞાનમાં ડૉ. ટી. આર. બોલના માર્ગદર્શન હેઠળ તેમણે આ સંશોધન પદવી મેળવી હતી. પરદેશથી પરત આવી દક્ષિણ ભારતના ઉટાકામંડ પાસે આવેલ દારૂગોળો બનાવવાના કારખાનામાં તેઓ વર્ડ્સ મેનેજર બન્યા. પછીથી લિંગરાજ કૉલેજમાં રસાયણશાસ્ત્રના અધ્યાપક તરીકે ઇ.સ. ૧૯૪૬-૪૭ના વર્ષ દરમિયાન જવાબદારી નિભાવી. ઇ.સ. ૧૯૪૭માં અમદાવાદના એમ.જી. સાયન્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના રસાયણ–વિભાગના વડા તરીકે તથા પ્રાધ્યાપક તરીકે કામગીરી બજાવી. ઇ.સ. ૧૯૬૭ થી ફરી ચાર વર્ષ માટે તેઓ એ જ સંસ્થામાં રસાયણ વિભાગના અધ્યક્ષ બન્યા.
ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાં ફરજ બજાવતાં બજાવતાં અશ્વિનભાઈએ કલીલ રસાયણ તેમજ અન્ય ક્ષેત્રે અસંખ્ય મૌલિક સંશોધન કર્યું હતું. વધુમાં ક્ષારીય જમીન અંગે સંશોધન, ધાત્વિક ક્ષારણ સંકીર્ણ યોજનાનું રસાયણ વગેરે શાખાઓ વિકસાવી. તેમની બહુમુખી પ્રતિભાના પરિણામ સ્વરૂપ, ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાં વિવિધ સંશોધન-શાખાઓ વિકસી. પી.એચ.ડી.ના માર્ગદર્શક તરીકે પણ તેમણે સેવા આપી હતી. મોટી સંખ્યામાં સંશોધનપત્રો પણ પ્રગટ કર્યા હતા.
ઇ.સ. ૧૯૬૫માં તેમને સંશોધન-ક્ષેત્રમાં અનુકરણીય અને ઉત્કૃષ્ટ કામગીરી માટે ડૉ. કે. જી. નાયક સુવર્ણચંદ્રક આપવામાં આવ્યો હતો. તેઓ ગુજરાત યુનિવર્સિટીની સેનેટના તેમજ સિન્ડિકેટના સભ્ય હતા. વિજ્ઞાન વિદ્યાશાખાના ડીન પણ તેઓ રહી ચૂક્યા હતા.
તેમનું અવસાન અમદાવાદ ખાતે ૧૧મી ઑગષ્ટ, ઇ.સ. ૧૯૭૧ના થયું.
અંબાલાલ સાકરલાલ દેસાઈ
વિદ્યાર્થી તરીકે તેજસ્વી કારકિર્દી ધરાવતા અંબાલાલનો જન્મ ઇ.સ. ૧૮૪૪ના માર્ચની ૨૫મી તારીખે થયો હતો. તે બ્રહ્મક્ષત્રિય જ્ઞાતિના હતા. પિતા સાકરલાલ અમદાવાદના વિખ્યાત વકીલ હતા.
ઉછરતી વયથી જ અંબાલાલ નિયમિતતાના ખૂબ આગ્રહી હતા. ઇ.સ. ૧૮૬૪માં પ્રથમ નંબરે મેટ્રિકની પરીક્ષામાં ઉત્તીર્ણ થયા પછી મુંબઈની એલિફન્સ્ટન કૉલેજમાં પ્રવેશ્યા. ઇ.સ. ૧૮૭૦માં એમ.એ.ની પરીક્ષા અંગ્રેજી-સંસ્કૃત વિષયો સાથે પાસ કરી. અહીં પણ તેમને પ્રથમ વર્ગ સાંપડ્યો હતો. પોતાની
Jain Education International
પથપ્રદર્શક
જ કૉલેજમાં તેમને ફેલો તરીકે નિયુક્તિ આપવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ વકીલાતની પરીક્ષા પણ પ્રથમ નંબરે પાસ કરી.
અભ્યાસ પૂર્ણ થયા બાદ તેઓ સુરતની માધ્યમિક શાળામાં મદદનીશ શિક્ષક તરીકે જોડાયા. ઇ.સ. ૧૮૭૦ના ફેબ્રુઆરી માસની વીસમી તારીખથી એ જ શાળામાં આચાર્યપદે સ્થપાયા. ત્યારપછી બદલી થવાથી અમદાવાદ આવ્યા.
કેવળ નવ વર્ષની વયે અંબાલાલનું લગ્ન રતનબહેન સાથે થયેલું. ઓગણીસમી સદીના છેલ્લા ચરણમાં આટલો અભ્યાસ ઉચ્ચ શ્રેણીમાં કરી ઉત્તમ શિક્ષક તરીકે આબરૂ જમાવનાર અંબાલાલ ઓછું ભણેલ ધર્મપત્નિનાં ધર્મપાલનને નિભાવી લેતા.
જીવનનાં છેલ્લાં વરસો દરમિયાન શિક્ષણના સાત્વિક વ્યવસાયનો ત્યાગ કરી તેમણે ઇ.સ. ૧૯૦૧-૧૯૦૨માં ત્રણ કાપડ-મિલોની સ્થાપના કરી. તેમના કમનસીબે આ મિલો બરાબર ચાલી નહીં. જેમ તેમ કરી ઊભાં કરેલાં નાણાં મિલો ભાંગી પડવાથી ડૂબ્યાં. પોતાની બધી જ સ્થાવર તેમજ જંગમ મિલ્કત તેમણે બીજાઓને સોંપી, દેવું ચૂકવ્યું અને પ્રામાણિક વર્તનની ઊંડી છાપ બેસાડી,
શિક્ષક તરીકે તેઓ શિસ્તના આગ્રહી હતા. વિદ્યાર્થીઓના સંપર્કમાં સતત રહેતા અને તેમના શિષ્યો સદ્ગુણી બને તેમ કરવા પ્રયત્નશીલ રહેતા.
ઇ.સ. ૧૮૭૧માં તેમણે અંગ્રેજી-ગુજરાતી શબ્દકોશની રચના કરવાનું શરૂ કર્યું છે. છ વર્ષમાં શબ્દકોશ પૂરો કર્યો. શબ્દકોશના સર્જન પાછળ તેમણે લીધેલી મહેનત પરથી તેમની ચોક્સાઈ નજરે પડે છે. બે સંસ્કૃત પુસ્તકોનો પણ તેમણે ગુજરાતીમાં અનુવાદ કર્યો હતો.
શિક્ષક તરીકે અને વ્યક્તિ તરીકેના ઉમદા ગુણો જીવનમાં કેળવ્યા હતા તેથી ઇ.સ. ૧૮૭૬ થી ઇ.સ. ૧૮૯૯ સુધી તેમને ન્યાયખાતામાં નીમવામાં આવ્યા. ઇ.સ. ૧૯૦૪ થી અંત લગી વડોદરા રાજ્યના વડા ન્યાયમૂર્તિ બન્યા. ન્યાયમૂર્તિ તરીકે તેઓ એટલી સફળતા પામ્યા કે ઇ.સ. ૧૯૦૦માં બ્રિટીશ સરકારે તેમને દીવાન બહાદુર'ના ઇલકાબથી નવાજ્યા હતા. અમદાવાદના વસવાટ દરમિયાન કેળવણીના અગ્ર મશાલચી હોવા ઉપરાંત તેમણે રાજકીય તેમજ સામાજિક પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લીધો હતો. ઇ.સ. ૧૯૦૨માં અમદાવાદમાં કોંગ્રેસનું અધિવેશન ભરાયું હતું. ત્યારે તેઓ સ્વાગત-સમિતિના અધ્યક્ષ
હતા.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005123 |
| Book Title | Pathdarshak Pratibhao |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 834 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 41 MB |