Page Text
________________
૩૧૨
પથ પ્રદર્શક નંદબાબુનાં પ્રેરક માર્ગદર્શનમાં જે કલાશિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યું તેમાં તેનાં વ.ના સંગ્રહરૂપ લઘુ પુસ્તિકાઓ ‘ઝાકળબિંદુ'થી લઇને ‘શબ્દબિંદુ’ હાર્દને પામી પોતે પ્રકૃતિનાં કરાલ અને કોમલ રૂપનાં મર્મી બની પ્રતિ વર્ષ દીપાવલીના દિવસોમાં પ્રકટ કરી વિનામૂલ્ય પરિચિતોમાં ગયા. શાંતિનિકેતનથી દિક્ષિત થયેલા બન્ને ભાઇઓએ ૧૯૪૨થી તેની લ્હાણી કરતા રહ્યા. ૧૯૫ર એક દાયકા સુધી મુંબઇ ખાતે ‘રૂપાયતન' સંસ્થા શરૂ કરી - છેલ્લા દસેક વર્ષથી પોતે પર્ણ, પુષ્પ, કળી, નાજુક ડાળી, બાળકોને નિ:શુલ્ક કલાકારીગીરીનું શિક્ષણ આપ્યું. ૧૯૫૨માં ડાંખળીને સંયોજીને ચિત્રો કરતાં હતાં. ખરી પડેલા વિવિધરંગ અને જૂનાગઢ આવી “રૂપાયતન” શરૂ કર્યું. બન્ને ભાઇઓએ મળીને આકારના પર્ણો, પુષ્પો ને પુસ્તક કે કાગળના બેવડમાં સુકાવી પછી ‘પ્યારા બાપુ’ સામયિક શરૂ કર્યું. ૧૯૪૮માં જે “વૈષ્ણવજન' રૂપે ઘેરા- રંગ- નીલા, કથાઇ, ઘેરાપીળા અને મરૂન કે કાળા રંગનાં પરિવર્તન પામ્યું.
માઉન્ટ ઉપર જરૂરી કટીંગ કરી-ચિપકાવીને સુંદર ચિત્રો કરતાં; જેને શાંતિનિકેતનમાં શિક્ષણ પછી જે ચિત્રો નિર્માણ પામ્યા તેના તેઓ ‘લીફોગ્રાફ' તરીકે ઓળખાવતા. આ પ્રયોગોમાં પોતે વિષે સ્વ. શ્રી ખોડીદાસભાઈ પરમારે નોંધ્યું છે કે
કલ્પનાશીલતાથી અવનવા સંયોજનો કરતા. ડાળી પર મોર, ઊડતાં “અભિવ્યક્તિમાં પ્રકૃતિનું
પંખી, બુલબુલ, તરતા હંસ વ. નિલાંબરી રૂપકેન્દ્રસ્થાને પ્રયોજીને
સંરચનાઓ એટલી આકર્ષક આકૃતિ અને પ્રકૃતિના સહ
બનતી કે ઘડીભર રંગ-રેખાનું આલેખનમાં પ્રકૃતિ અને માનવનું
માધ્યમ પણ વિસરી જવાય. એ સહોદરી રૂપસર્જન એમણે મધુર
નિહાળીને તો સ્વ. શ્રી રીતે પ્રયોજેલું છે. મૃગજૂથ,બુધ્ધનો
ખોડીદાસભાઇએ ઉપમા રાજગીર વિહાર, મૃગ અને
આપેલી કે, “લીફોગ્રાફી શકુંતલા, પંચવટીમાં રામ-લક્ષ્મણ
ધીરેનભાઇની સર્જનાત્મક સીતા, મુસાફરોવ.ટેમ્પરાશૈલીનાં
શકિતનો અંબાર છે !' સુંદર પરિચાયક ચિત્રો છે. તેમના
| ‘ફૂલછાબ' યોજીત દ્રશ્યચત્રિોમાં પ્રકૃતિની રમણીયતા
પ્લેટીનમ જયંતી કલા પ્રદર્શનદીપી ઉઠે છે.
૧૯૯૬માં કલાક્ષેત્રે સુદીર્ઘ પ્રદાન ગાંધીબાપુના સાનિધ્યમાં
બદલ રાજકોટના વરિષ્ઠ રહેલા આ કલાકારે ૧૯૪રમાં
કલાકારોની સાથે ધીરેન ગાંધીનું ગાંધીજીના પેન્સીલ ઓચીઝ અને
પણ સ્મૃતિચિહ્ન અર્પણ કરી વુડકટ પ્રિન્ટસના બે કલાસંપુટો
સન્માન કરાયું હતું. વર્ષો પહેલાં ગુજરાતને અર્પણ કરેલા.
૧૯૫૯માં ટાઇમ્સ ઓફ જૂનાગઢછોડીને પછી બન્ને
ઇન્ડિયાએ પ્રકટ કરેલ પ્રેઝન્ટડે ભાઇ રાજકોટમાં સ્થાયી થયાં.
પેઈન્ટર્સ ઓફ ઇન્ડિયા'નામક ધીરેન ગાંધીએ “સુરૂપ મુદ્રિકા' આગાખાન જેલમાં ગાંધીજી (ડુડકટ)
દળદાર ગ્રંથમાં ધીરેન ગાંધીની શરૂ કરી. ચિત્રસર્જન બંધ થયું પણ અભિવ્યકિતએ નવો માર્ગ શોધી સવિસ્તર નોંધ લીધી છે. ગુજરાત રાજયલલિત કલા અકાદમીએ આ લીધો. તેમની રેખા હવે શબ્દાંકન રૂપે અવતરવા લાગી. ૧૯૯૨માં વરિષ્ઠ કલાકારને ગૌરવ પુરસ્કારથી સન્માનિત કર્યા છે. ધીરેનભાઈની હાકુ સંગ્રહ “ઉડતા ફૂલ’ વિવેચન સાથે પ્રકટ કર્યો. બાળકો માટે સર્જન અને દર્શનયાત્રામાં તેમના ધર્મપત્ની શ્રીમતી પુષ્પાબેન કાગળ કટીંગનું પુસ્તક “મારો છે મોર' બનાવ્યું. પોતે વાંચેલી, ગાંધીનો સહકાર પ્રેરક રહ્યો છે. સંગ્રહેલી વિવિધ મહાનુભાવોની વિચારપંકિતઓ, રત્નકણિકાઓ * સૌજન્ય સંદર્ભ : લલિત કલા સ્મરણિકા - લે, શ્રી ખોડીદાસ પરમાર,
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005123 |
| Book Title | Pathdarshak Pratibhao |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 834 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 41 MB |