________________
૨૬૨
પથપ્રદર્શક
મને અજવાળાં બોલાવે....
આવતું. એ નાનીશ્રી વિધવાને પુનર્લગ્નથી પૂર્વજીવન બક્ષી તેનું
જીવન પુનઃસ્થાપિત કરવામાં ન આવતું. આજના યુગના મને અજવાળાં બોલાવે......ભીતરમાંથી સાદ ઊઠ્યો.
પુનર્લગ્ન' શબ્દની જગ્યાએ ‘નાતરું' શબ્દ પ્રયોજવામાં તેનો પ્રતિસાદ મળ્યો. તે પ્રતિસાદે હું અજવાળાં શોધવા
આવતો. પુરુષ ગમે તે સંજોગોમાં બીજી સ્ત્રી કરી શકતો. નીકળી. મારી શક્તિની મર્યાદામાં રહી જ્યાં જ્યાં મને જે જે
શારીરિક, માનસિક કે મનોવૈજ્ઞાનિક કે કોઈ પણ વૈજ્ઞાનિક મળ્યું, જેટલું જેટલું મળ્યું તે તે દીવડીઓના પ્રકાશને ભેગો
કારણોસરની અપેક્ષાએ પુનર્લગ્ન શું વ્યાજબી ન હતાં? કરી ઇતિહાસનાં પાનાંઓને તેમની ગૌરવગાથાથી પ્રકાશિત
સાસરેથી પિયરમાં પાછી ફરતી એ બાળવિધવાનું કરવા તે ભેગું કરવા મથી. ૨૦૦ વર્ષ પહેલાંની ભૂતકાળની
સ્થાન શું ક્યાંય ન હતું? રસ્તે રઝળતી વાર્તા જાણે! તેના યાત્રા પણ ખેડી. કામ થોડું કઠિન હતું. કારણ કે જેમને માત્ર
જીવનની આ અવદશા તેના જીવનની દિશા બદલાવી પ્રકાશવું હતું પણ પ્રકાશમાન થવું ન હતું. તેમને મારે શોધવાનાં
નાખતી. હતાં. મેં ભૂતકાળ ઉલેચવા કોશિષ કરી. તેમાં જે કાંઈ પણ સફલતા મળી, મને જે કાંઈ ઓછું વધતું પ્રાપ્ત થયું તે ઉજાસને
જીવનમાં તોફાન આવ્યું, તોફાનોને કહી દો કે સાહિલ સંક્ષિપ્તમાં, સમયની મર્યાદામાં રહીને આપ પાઠક સુધી મળી પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. તેનું ચિંતન-મનન; વાચન અને સાહિલને કહી દો કે મંઝિલ મળી ગઈ છે. પાચન થશે તો મહેનત સફળ છે તેવી મારી શ્રદ્ધા છે. મને
ઘરનું સુસંસ્કારિત ધર્મમય વાતાવરણ, પૂર્વ જન્મના આલેખન કરવામાં સભાગી બનાવનાર શ્રી નંદલાલભાઈ
પવિત્ર સંસ્કારોનું ભાતું લઈને જન્મેલી દીકરીના શિલ્પને દેવલકનો હાર્દિક આભાર માની, ગમે ત્યાંથી પણ પૂ. કંડારતી વખતે વિધાતાએ જાણે તેનામાં સમજ અને સતીજીઓ વિષેની માહિતી મોકલી આપવાની જેમણે પ્રેમથી
સહનશીલતા, મીઠાશ અને મધુરપોના રંગો ન પૂર્યા હોય! પૂ. તકલીફ ઉઠાવી છે તે દરેક વ્યક્તિની હું આભારી છું.
સંતો અને સતીજીઓ સાથેનો તેનો સમાગમ જાણે શીલ અને પૂ. શ્રી મહાસતીજીઓનાં જીવન વિષે વાંચતાં, સદાચારની સૌરભ ગુલાબના પુષ્પની જેમ સમાગમમાં વિચારતાં, લખતાં જે વેદના, સંવેદનાઓ સાથે મારા મનમાં આવનારને પણ સુવાસિત કરી દેતા ન હોય તેમ તેના મનના જે સ્પંદનો જાગ્યાં તેના ભાવોના આવિર્ભાવોને વ્યક્ત કર્યા વિચારાલયમાં નિર્મલતા પ્રતિષ્ઠિત થતી અને તે પણ પૂ. શ્રી વગર હું નહીં રહી શકું.
સતીજીઓના સત્સંગે સંયમ માર્ગે જઈ પોતાના જીવનને ઉર્ધ્વ વણખીલ્ય ફૂલ : વર્ષો પૂર્વેની વાત છે. જ્યારે
માર્ગે લઈ જતી. આજના જેટલું શૈક્ષણિક જ્ઞાનનું મહત્ત્વ ન હતું. તેમ જ તે
સ્ત્રી-શક્તિ : તેમના જીવનના વાચનથી કેટકેટલી માટેની સુવિધાઓ વગેરે તો ક્યાંથી વિસ્તરેલી હોય! તેમાં વિશેષતાઓ હાથ લાગી. તેમના અંતરના ઊંડાણમાં કેટકેટલી દીકરીના જીવનને ગૌણ ગણી તેના માટે શૈક્ષણિક જ્ઞાનને તો શક્તિઓના ઝરાઓને વહેતા નિહાળ્યા. તેમની પાસે રહેલા કોઈ જ મહત્ત્વ આપવામાં આવતું ન હતું. વળી તે સમયમાં અખૂટ વિવિધ શક્તિઓના વૈભવને જાણવા-માણવા મળ્યો. ઘોડિયાં લગ્નો અને બાળલગ્નો થતાં. અગિયાર-બાર વર્ષની સામાન્ય શાળાકીય જ્ઞાન મેળવેલી એ દીકરી સંયમ–માર્ગે ઢીંગલીથી રમતી ઢીંગલી જેવી દીકરીને લગ્ન કરી સાસરે આગમનાં સૂત્રો-સિદ્ધાંત અને સ્વાધ્યાય કરી, તે જ્ઞાનને વળાવવામાં આવતી. ત્યાં તો ઘણી વખત એવું બનતું કે છ- ઝડપથી કંઠસ્થ કરી જ્ઞાન–માર્ગે ઝડપથી આગળ વધતી. તીવ્ર બાર મહિનામાં તો દીકરી બાળ-વિધવા બનતી. એ નાનકડી બુદ્ધિ અને સ્મરણશક્તિ ધરાવતી, ધાર્મિક સાહિત્યના ક્ષેત્રે તેનું નવવધૂ, એ નાનકડી અણસમજુ બાળવિધવાના, પ્રકૃતિના ઘણું મોટું પ્રદાન રહેતું. વ્યાખ્યાનમાં વિખ્યાત બનતી. પુસ્તકો વરદાનનાં જીવનવિકાસના ક્રમે ક્રમે સજાતાં સોણલાંઓ, લખતી. અરે ! સાધુજીની ગેરહાજરીમાં સંપ્રદાયનું સુકાન વર્ષો ઊગતાં પહેલાં તેનાં આથમતાં અરમાનો, પરિપકવ થઈ રહેલી સુધી સંભાળી શકતી અને સાધુજીને સંયમના પાઠ પણ તેની સમજને પ્રગટવાને પાત્ર બને તે પહેલાં તો તે વણખીલ્યા ભણાવતી. સંયમ માર્ગે આવતા ઉપસર્ગો અને પરિષહોનો ફૂલને ડાળ ઉપરથી ખેરવી કોઈ બીજી જ ભોમમાં ઉછેરવામાં ખુમારીથી સામનો કરતી વેદનાને વહાલથી સ્વીકારતી દીર્ધ
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org