Page Text
________________
૧૬૪
છે. ગામના પ્રૉફેસરો, ડૉક્ટરો, વેપારીઓ, પોલીસઅધિકારીઓ, પ્રાથમિક-માધ્યમિક શાળાના શિક્ષકો ગુજરાતભરમાં ફેલાયા છે અને ગામની કીર્તિ વધારી છે.
પોતે આજીવન ગાંધીવાદી રહ્યા. જીવનભર ખાદી પહેરી. ધોલેરા જેલવાસ ભોગવ્યો અને અગ્રણી સ્વાતંત્ર્યસેનાની બન્યા. ગામના બીજા અઢાર યુવાનોને છાવણીમાં લઈ ગયા. પોતે પ્રખર આર્યસમાજી. વેદમાં શ્રદ્ધાવાન. કોઈ સંપ્રદાય કે ધર્મમાં, વાદ કે વિવાદમાં ન પડ્યા. નીતિપૂર્ણ જીવન જીવ્યા. કદી, એક પાઈની લાંચ ન લીધી. ગામમાં કોઈ, ક્યારેય ભૂખ્યું 1 સૂતું. ગરીબોને માટે તો પરમ આધારરૂપ રહ્યા. આજીવન નીરોગી રહ્યા. ઝવેરચંદ મેઘાણી તેમના પ્રિય કવિ. તેમને માટે અંજલિકાવ્ય પણ લખ્યું. સારા ગાયક, ચિત્રકાર અને નીડર નેતા હતા. ઠાકોર મૂળવાજી
આત્મમૂળથી જ ઠકુરાઈ સંપન્ન રાજવી : મૂળવાજી ઠાકોર કોટડા-સાંગાણીના ગાદીપતિ હતા. તેમનો સમય ઇ.સ. ૧૮૯૪ થી ૧૯૧૩નો હતો. નાનકડા મૂળવાજીને રાજકોટની સરકારસંચાલિત રાજકુમારકૉલેજમાં ભણવા મૂકેલા.
તેરમે વર્ષે તેઓ ગાદીએ બેઠા. તેઓ સ્વભાવથી જ ધર્મપરાયણ હતા. પશુઓ પ્રત્યે દયાળુ હતા. નાનપણથી ગૌશાળામાં ગાયોની જાતે સેવા કરતા. નાનપણથી અશ્વારોહણનો શોખ હતો. સુંદર ઘોડેસવારી માટે ખૂબ પંકાયા હતા. ગમે તેવા તોફાની ઘોડાને પણ તેઓ વશ કરી દેતા. રેસ માટેના ઘોડા તેઓ પોતાના તબેલામાં ઉછેરતા. એમનો ઘોડો રેસમાં અચૂક જીતતો. યુરોપિયન અમલદારો અને પ્રવાસીઓ આખા હિંદમાંથી તેમની ઘોડાંહાર (તબેલો) જોવા આવતા. તે જોઈ સૌ ખુશ થતા. હાલાર પ્રાંતના, તે વખતના પૉલિટિકલ ઍજન્ટ એફ. ટી. બી. હૅનકૉકે, મૂળવાજી ઠાકોરની ઘોડાં પ્રત્યેની લાગણીભરી સેવાથી ખુશ થઈ, વખાણ કરતાં લખ્યું હતું : “જો હું ઘોડા તરીકે જન્મ્યું તો અહીં કોટડા-સાંગણીના તબેલામાં રહેવાનું પસંદ કરું.'
ઘોડાં કરતાં ગાયોની સેવા તેઓ અનેકગણી કરતા. પોતે ગાયો ચારવા જાય. ભજનો ગાય. ગાયોનાં નામ પાડે. આખો શ્રાવણમાસ ગાયો ચારતા. ગાયો તેમનું સર્વરીતે રક્ષણ કરતી.
મૂળવાજી ઠાકોરે દારૂને સ્પર્શ પણ કર્યો ન હતો. તેઓ સંપૂર્ણ શાકાહારી હતા. સાબુ કે અત્તર વાપરતા નહિ. ઠંડે પાણીએ જ નહાતા. સાદાં અને સફેદ કપડાં જ પહેરતા. ચા, પાન, સોપારી–કશાનું તેમને વ્યસન નહોતું. બહારગામ એકલા
Jain Education International
પથપ્રદર્શક
જતા. બીમારની ખબર કાઢવા પોતે જતા. જરૂરી સહાય કરતા. સાધુ-સંન્યાસીને ખૂબ માન આપતા.
મૂળવાજી ઠાકોર અત્યંત આત્મસંયમી હતા. ભૂલ કરનાર નોકરને કદી ઠપકો ન આપતા. પોતે શાન્ત, સ્વસ્થ, નિયમિત, કાર્યદક્ષ હતા. પોતે કાવ્યો, ગીતો, ભજનો રચતા. ઉત્તમ રાજાનાં અનેક લક્ષણો તેમનામાં હતાં. જગદંબાના પરમ ઉપાસક હતા. નવરાત્રિ ઊજવતા. જીવતે જીવ તેમની ગરબીઓ ગવાતી. પોતે પરમ પવિત્ર રાજા હતા.
ભૂમિ પર ભૂદેવ–સાક્ષાત્ બ્રહ્મદેવ શાસ્ત્રી શ્રીશંકરલાલ મહેશ્વર
શાસ્ત્રી શ્રી શંકરલાલ મહેશ્વરનો જીવનકાળ ઇ.સ. ૧૮૪૩ થી ૧૯૧૭ સુધીનો હતો. તેમનું કાર્યક્ષેત્ર મો૨બીરાજ્ય હતું. મોરબીરાજ્યના રાજા સર વાઘજી ઠાકોરે પોતાના પિતાજીના સ્મરણાર્થે ‘રવાજી સંસ્કૃતપાઠશાળા’ સ્થાપી અને તેના આચાર્યપદે શાસ્ત્રી શ્રીશંકરલાલ મહેશ્વરની નિયુક્તિ કરી.
આચાર્યપદને તેમણે શોભાવ્યું. પોતે પ્રખર વિદ્વાન, શીઘ્રકવિ, કાવ્યસાહિત્યના પ્રસિદ્ધ ટીકાકાર, અષ્ટાવધાની હોવાથી તેમને મહામહોપાધ્યાય'ની ઉપાધિ પ્રાપ્ત થઈ હતી. તેઓ ભારતભરમાં સુપ્રતિષ્ઠિત હતા. સ્વભાવના તેઓ સદાય સૌમ્ય હતા. હંમેશાં શાન્તમૂર્તિરૂપે જ તેમનું દર્શન થતું. પોતે પ્રખર વિદ્યાસેવન કરનારા હતા. ભગવાનના એકનિષ્ઠ ભક્ત હતા. તેમની મુમુક્ષુતા, નીડરતા, નિર્ણયશક્તિ, સાત્ત્વિકતા, નિઃસ્પૃહતા, ધર્મચિંતનશીલતા, પ્રસન્નતા અસાધારણ હતાં. મોરબી રાજ્યની પવિત્ર ધરતી ઉપર તેઓ સાક્ષાત્ બ્રહ્મદેવતા રૂપે વિચરતા હતા.
તેઓ નિત્યપ્રતિદિન ભગવાનનાં પૂજાપાઠ કરતા. તેમાં નિયમિતતા અને નિષ્ઠા સમાન્તર હતાં. એક વાર પોતે પૂજાપાઠ કરતા હતા અને બ્રાહ્મણ લોટ માગવા આવ્યો. ઓશરીમાં વાસણો જોઈ તેણે થાળી અને વાટકો ચોરી લીધાં અને બહાર નીકળી ગયો. તેવામાં શાસ્ત્રીજીએ બહાર આવી તેને પાછો બોલાવ્યો. હિંડોળે બેસાડ્યો ને સીધું ભરી આપ્યું. આ સ્નેહભાવ જોઈ બ્રાહ્મણે ચોરી કર્યાનું કબૂલ્યું પણ પોતે ન ક્રોધ કર્યો કે ન તેને લઘુતા આવવા દીધી. બ્રાહ્મણ તેને પગે પડ્યો. તે તેમનો શિષ્ય થયો. નિયમિત વેદાન્તશ્રવણ કરવા આવવા લાગ્યો.
એક વાર વાઘજી ઠાકોરે મોટા અધિકારીને તેની નોકરીમાંથી તાત્કાલિક કાઢી મૂક્યો ને મોરબી છોડી ક્યાંય ન જવાનો હુકમ કર્યો. વળી હુકમ બજાવ્યો કે, તે અધિકારી સાથે
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005123 |
| Book Title | Pathdarshak Pratibhao |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 834 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 41 MB |