________________
૧૪૨
પથપ્રદર્શક ત્યારે નાનુભાઈની મૂર્તિ અમારી આગળ સ્થિતપ્રજ્ઞજનનાં દર્શન હતાં. આપણા યુવાનોએ એ સમજવું જોઈએ કે આત્મસન્માન કરાવી જતી.
એ બહુ મોટો શબ્દ છે–ગહન શબ્દ છે અને અઘરી પ્રક્રિયા છે. કોઈ પણ બાળકને વિદ્યાર્થીને ઓછું આવે, કોઈને ઠપકો
બહુ ઓછા લોકો તેને પ્રાપ્ત કરી શકે છે. પરંતુ જે તેને મેળવે આપ્યો હોય, કંઈ નુકસાન થયું હોય, ઘેરથી અશુભ સમાચાર
છે તેનું વ્યક્તિત્વ અતિ પ્રભાવશાળી બની જાય છે. આવ્યા હોય, કટાણે ભૂખ લાગી હોય ત્યારે સૌને આ નાનુબા
૨૭. કપિલાબહેન શાહ આશ્વાસન રૂપ થઈ પડે.
જોયાં છે–ભક્તનાં લક્ષણોમાં–“સંસારથી અળગો રહે, ૨૬. ઉષાબહેન મહેતા : વિરલ વિભૂતિ મન મારી પાસ–ની જેમ છેલ્લાં કેટલાક સમયથી તેમનું ચિત્ત| (તા. ૧૧-૮-૨૦૦૦)
મન પ્રભુભક્તિમાં જ રમમાણ હતું. એટલે વ્રજની ભૂમિ
પોકારતી હશે–ત્યાંની વ્રજરેણુમાં તેમનો સ્થૂળ દેહ ભગવાન નખશિખ ગાંધીવાદી અને ભારત છોડો ચળવળમાં
ચરણે શરણ પામ્યો. ભૂર્ગભમાં રહીને આકાશવાણી રેડિયો ચલાવનાર તેમ જ પોતાના જીવનના આઠમા દાયકામાં બલ્ક જીવનની છેલ્લી ક્ષણ સુધી
નાનુભાઈની ભક્તિ જોડી ખંડિત થઈ, આ ઉંમરે તેમની નવયૌવનાને છાજે તેવો તરવરાટ અને નવીન વિચારોને
કસોટી આવી, હવે તો તેઓને કપિલાબહેનનો આત્મા જ હિંમત આત્મસાત કરવાની જિજ્ઞાસાવૃત્તિ રાખનાર ડૉ. ઉષાબહેન
આપી દોરશે. મહેતાનું અગિયારમી તારીખે સાવ જ અચાનક અવસાન થતાં કપિલાબહેન અને નાનુભાઈ અમારા નિકટનાં આશ્રમગાંધીવાદી વર્તુળોમાં જાણે કે એક શૂન્યાવકાશ સર્જાઈ ગયો! સાથી, અમે ગૃહસ્થ છતાં આશ્રમવાસી. મણિબા (નાણાવટી) ડૉ. ઉષાબહેન મહેતાના છ દાયકા જેટલા દીર્ઘ
વિશે મેં તેમને લખવા સૂચવ્યું તો સરસ સંસ્મરણો લખી મોકલ્યાં. સમાજકલ્યાણકારી, સાર્વજનિક જીવન દરમ્યાન નગર જીવન
આવાં કાળજી વાળાં. અને રાષ્ટ્ર જીવનને એમનું પ્રદાન કેવળ ઉલ્લેખનીય જ નહીં કપિલાબહેનના જતાં પ્રિય નાનુભાઈ અને તેમના પ્રશંસનીય બકે અનુકરણીય રહ્યું છે. ઉત્તમ વિદ્યાર્થી, પ્રેમાળ પરિવારજનો આજે તો રાંક થયા છે, પણ તેમની ધન્ય જીવનપ્રાધ્યાપક, મુંબઈ યુનિવર્સિટિના રાજ્યશાસ્ત્ર વિભાગનાં વડાં, યાત્રા અને એવી જ ધન્ય મરણયાત્રાથી આનંદિત પણ રહ્યાં છે. એશિયા, આફ્રિકાના વિદ્યાર્થીઓ માટેની ઇન્ટરનેશનલ ટુડન્ટ્સ આવું મોત તો કોઈ પ્રભુપ્રેમીને જ હોય! જયશ્રી કષ્ણ! હોસ્ટેલના માનદ્ રેક્ટર વગેરે પ્રત્યેક જવાબદારી ઉષાબહેને ૨૮. શ્રી નટુભાઈ ઠક્કર (યાત્રિક) નિષ્ઠાપૂર્વક તેમ જ સફળતાપૂર્વક પાર પાડેલી.
| શ્રી નટુભાઈ સંદેશ’ની તેમની કટારથી જાણીતા હતા. ગ્રામ વિકાસ અને ગાંધી વિચારના વિષયને મુંબઈ
તેમણે નામ પણ પોતાની પ્રકૃતિ પ્રમાણે “લીમડામાં એક ડાળ યુનિવર્સિટીમાં સ્નાતકોત્તર અભ્યાસક્રમનો દરજ્જો સમગ્ર
મીઠી’ રાખ્યું હતું. સંસારમાં બધે ગંદવાડ છે પણ તેની સાથે મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં પ્રથમવાર પ્રાપ્ત કરાવવાનું તેમજ મણિભવન
સ્વચ્છ કરનાર ગંગા પણ છે. તેઓ સમાજમાંથી વિવિધ પ્રસંગો ગાંધી સંગ્રહાલયને સદ્ગત પ્રા. ગોપાળ રાણે, આલુબહેન દસ્તૂર
શોધી માનવતાને ઝળકાવતા, ચમકાવતા. તેમનાં મોટા ભાગનાં અને ઉષાબહેનના પ્રયાસ સિવાય શક્ય બનત નહીં.
પાત્રો તદ્દન સામાન્ય કક્ષાનાં, તેમ છતાં આંતરતેજથી છલકતાં મુંબઈની સ્કૂલો અને કોલેજોમાં સાદગી અને નમ્રતાની હતાં. એ તેમનાં પ્રગટ થયેલ પુસ્તકો ઉપરથી જોઈ શકાય છે. તો મિશાલ હતાં. મધર ટેરેસા જેટલાં જ કરુણામય અને તેમાંથી જ શ્રી નટુભાઈ ઠક્કર ફાઉન્ડેશનની સ્થાપના કરી, વિદ્યા, ધર્મભીરુ હતાં. દઢ નિશ્ચયી, નીડર અને પોતાની માન્યતામાં કલા અને સામાજિક ક્ષેત્રે-રમતગમત, સમાજસેવા, સ્ત્રીસેવાને અડગ હોવા છતાં નવીન વિચારોને સમજપૂર્વક માન્યતા નિમિત્ત બનાવી તેમના ફાઉન્ડેશન મારફતે પુરસ્કારતા. એ રીતે આપવાવાળાં અને નવી પેઢીના યુવાનો સાથે તાલમેલ જાળવી તેમના ફાઉન્ડેશનના પ્રારંભના વર્ષમાં (૧૯૯૩) જીવનસ્મૃતિ શકનારાં હતાં. તેમનું મુખ્ય ધ્યેય હતું નવી પેઢીમાં માનવીય સ્વા. મંદિરની વિશિષ્ટ પ્રવૃત્તિઓ માટે નામદાર રાજ્યપાલશ્રીને મૂલ્યો પ્રસ્થાપિત કરવાનું. તેઓ હંમેશાં આપણા યુવાનોમાં સત્ય, હસ્તે સંસ્કાર એવોર્ડ અપાયેલ. ત્યારથી બંને સંસ્થાઓ આત્મસન્માન અને માનવતા પ્રત્યે શ્રદ્ધા પ્રગટે તેવું માનતા રહ્યાં એકબીજાને સમજવા પૂરો પ્રયત્ન કરતી. જાન્યુઆરી માસમાં
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org