________________
૩૭૮
સ્વપ્ન શિલ્પીઓ. મહાનુભાવો પાક્યા તેમાંના એક મહાનુભાવ હતા શ્રી અને રાષ્ટ્રભાષાનું જોમ વધારવામાં વિશેષ રહ્યો. વજુભાઈ શાહ. વર્ષો સુધી તેઓએ દેશના સ્વાતંત્ર્યસંગ્રામમાં
શ્રી વજુભાઈ શાહ સારા લેખક, વક્તા તેમ જ સંગઠક યોદ્ધા થઈને કામ કર્યું, એટલું જ નહીં પરંતુ એમનું આખુંય
(ઓર્ગેનાઇઝર)માં નિપુણ ગણાતા. દેશી રજવાડાંની લડતોમાં કુટુંબ દેશની આઝાદી મેળવવામાં હોમાયું. વર્ષો સુધી સ્વાતંત્ર્ય
બહાર રહીને અનેક લડતો જેવી કે રાજકોટ લડત, ધ્રાંગધ્રાસંગ્રામમાં સક્રિય ભાગ લીધો. તેમના ભાવનગરના
ખાખરેચી લડત, વળાની લડત, લીંબડીની લડત અને પછીની નિવાસસ્થાનનું નામ હતું “ઇન્કિલાબ'. મૂળ ભાવનગર
હિજરત, જૂનાગઢની પ્રજાલડત અને પાછળથી રચાયેલ આરઝી જિલ્લામાં એક શિક્ષકના ઘરે જન્મેલ તેજસ્વી યુવાન અને
હકૂમત વગેરેમાં તેઓએ સક્રિય જ નહીં પરંતુ આગળ પડતો પ્રખર રાષ્ટ્રપ્રેમી વક્તા. એમણે મીઠાસત્યાગ્રહથી માંડીને
ભાગ લીધો અને સફળ થયા. એમના જીવનનું મહત્ત્વનું પ્રદાન '૪૨ની આખરી આઝાદીની લડત કરેંગે યા મરેંગે'માં સક્રિય
તે આઝાદી બાદ લોકજાગૃતિ લાવવાનું તેમ જ લોકોને ભાગ લીધો. જેલવાસ ભોગવ્યો. સૌરાષ્ટ્રનાં દેશી રજવાડાંના
લોકશાહીમાં જાગ્રત રહી, સ્વરાજ્ય પછી સ્વરાજધર્મ કેમ રાજવીઓ, ઠાકોરો અને દરબારોના જુલ્મો સામે ઠેરઠેર
નિભાવવો અને સર્વોદયવિકાસ કેમ સાધવો એ રહેલ. લડતના મંડાણ મંડાયાં. તેમાં તેઓએ કાઠિયાવાડ રાજકીય
ખાદીગ્રામોદ્યોગના વિકાસમાં એમનો અનન્ય ફાળો રહ્યો અને પરિષદમાં રહી એવી લડતોમાં પણ ભાગ લીધો અને છેલ્લે
તેઓ વર્ષો સુધી સૌરાષ્ટ્ર રચનાત્મક સમિતિ, રાજકોટના પ્રમુખ ૨૨૨ રજવાડાં ભાંગીને સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યનું એકમ રચાયું.
પણ રહ્યા. રાષ્ટ્રભાષાના પ્રચાર માટે તેઓએ જબરું અભિયાન સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યની સરકારની રચના થઈ તેમાં પણ તેઓ એ
ચલાવ્યું. પંચાયત અને સહકારી ક્ષેત્રે નવા ચીલા પાડ્યા. તેઓ સમયના સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યના અગ્રણી અને પાછળથી મુખ્યપ્રધાન
જીવ્યા ત્યાં સુધી અંત સુધી લોકસેવક તરીકે લોકોનાં બનેલા શ્રી ઢેબરભાઈ (ઉ. ન. ઢેબર)ના સાથીદાર સલાહકાર
સુખદુઃખની પ્રવૃત્તિઓના માર્ગદર્શક તેમ જ હામી બની રહ્યા. રહ્યા. તેઓ વર્ષો સુધી રાજ્યનાં, રાષ્ટ્રનાં ઉત્પાન કાર્યો માટે
તેમનો રાષ્ટ્રીય ઉત્થાનમાં મોંઘેરો ફાળો રહ્યો. તેઓ સ્વાશ્રયી લોકોને સ્વરાજ્ય મળ્યા પછીનો ધર્મ સમજાવવા રાજકોટમાં
જીવન અને આયુર્વેદ, નૈસર્ગિક ઉપચાર પદ્ધતિમાં માનનારા સેનેટોરિયમ ખાતે નિવાસ કરીને ત્યાગી દરબાર શ્રી
ઉપરાંત પોતે પણ કુદરતી જીવન જીવનારા હતા. આમ છતાં ગોપાળદાસ દેસાઈ, શ્રી ભક્તિલક્ષ્મીબા તેમ જ શ્રી
તેઓ પાછલી જિંદગીમાં વારસાથી મળેલ અસ્થામાથી ઢેબરભાઈની વચ્ચે રહ્યા. તેમનાં પત્ની હાલના (૨૦૦૬)
હેરાન પરેશાન થઈ ગયા હતા. સદાય હસતા, દરિદ્રનારાયણને સૌરાષ્ટ્ર રચનાત્મક સમિતિ, રાજકોટનાં પ્રમુખ શ્રીમતી
ઉપયોગી થતા અને ચુસ્ત દેશપ્રેમી મરજીવા હતા. એમના જયાબહેન શાહે પણ દેશના સંગ્રામમાં તેમ જ આઝાદી
જીવનમાં અનેક અનુકરણીય બનાવો બનેલા. યુવાનો માટે મેળવવામાં મહામૂલું યોગદાન આપ્યું છે અને આપી રહ્યાં છે.
પ્રેરણાદાયી રહ્યા. શ્રી જયાબહેન શાહ સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યની વિધાનસભામાં
- પૂ. ગાંધીજી અગાઉના સમયમાં રાજકોટ આવનાર ચૂંટાઈને શિક્ષણ ખાતાના પ્રધાન બનેલાં. બે વખત તેઓ
હોઈ, તેમને મળવા તેઓ ભાવનગરથી રાજકોટ ગયા. વર્ષો વેરાવળ-સોમનાથની બેઠક ઉપરથી લોકસભાના સભ્ય તરીકે
પહેલાંની આ વાત છે. રાજકોટના મોઢ વણિક છાત્રાલયમાં ચૂંટાઈ આવ્યાં. તેમણે બાળકોના ઉત્થાનમાં, કલ્યાણકારી કામો
ઊતર્યા. ગાંધીજીને તેઓ મળ્યા. વિષય હતો દેશી રાજ્યોકર્યા અને હજુયે કરી રહ્યાં છે.
રજવાડાંના રાજવંશીઓના જુલ્મોથી પ્રજાને કેમ બચાવવી તેમ શ્રી વજુભાઈ શાહનું આખું કુટુંબ ખાદીધારી અને જ જુલ્મોનો સામનો કરવા પ્રજાને કેમ લડાયક બનાવી જાગૃત સમાજસેવામાં મોખરે. ચુસ્ત ગાંધીભક્ત શ્રી વજુભાઈ શાહ કરવી વગેરે. રાજકોટથી પાછા ફરતાં ભાવનગર રેલવે સ્ટેશને કાઠિયાવાડ રાજકીય પરિષદની દેશી રાજ્યોની પ્રજામાં જાગૃતિ ઊતર્યા. તે સમયે ટેલિફોન જેવાં સાધન પ્રચલિત ન હતાં. લાવવામાં સક્રિય રહેવા ઉપરાંત ગુજરાત પ્રદેશ કોંગ્રેસ સ્ટેશને કોઈ ઘોડાગાડી કે બીજું વાહન ન મળ્યું તો તેઓ સમિતિના મહામંત્રી પણ રહ્યા. ગુજરાત રાજ્યના સહકારી બિસ્ત્રો-થેલો ખભા પર, માથા પર મૂકીને પોતાના ઘરે ચાલતાં ખાતાના પ્રધાન પણ રહ્યા. એમનો ફાળો વહીવટી કામો કરતાં ચાલતાં ચારેક કિ.મી. દૂર ગયેલા. યુવાનોને તેઓ વારંવાર સંગઠન અને સુધારણામાં, યુવાનોને આગળ લાવવામાં રાષ્ટ્રપ્રેમ કહેતા કે સેવકમાંથી નેતા બનવું હોય તો જાતમહેનત
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org