________________
સમય, વિક્રમના નવમા સૈકાના પ્રારંભને હતા. ઉપર જણાવેલા અનેક પ્રમાણથી સ્પષ્ટ થાય છે કે, મૂર્તિઓની નાતા અને વસ્ત્ર ધારિતા પાછળથી જ બનાવવામાં આવી છે, આપણા અને સંપ્રદાયમાં નવમા સૈકાની શરૂઆતમાં જ તે ભેદ દાખલ થયા છે. ત્યાર પહેલાં આપણુ બન્ને ભાઈઓની મૂર્તિ અને મૂર્તિપૂજા એક સરખાં જ હતાં, એવાં પ્રમાણેને હવે ટેટ રહ્યો નથી. આવી વાસ્તવિક સ્થિતિ છતાં વર્તમાનમાં જ આપણે મૂતિઓ અને તીર્થો માટે પરસ્પર ઝેર વરસાવી રહ્યા છીએ, તેનું કારણ મને તે આપણું બનેના વડિલેના કદાગ્રહ સિવાય બીજું કશું જણાતું નથી. હું સાંભળું છું તે રીતે જે શ્વેતાંબર અને દિગંબરે મૂર્તિ પૂજા કરતા હોય તે મારા મત પ્રમાણે તેવી મૂર્તિપૂજા ન કરવામાં જ આપણું આત્મકલ્યાણ છે. મક્ષીછમાં () શ્વેતાંબર અને દિગંબરાને પૂજા કરવાને સમય અંગ્રેજ બહાદુરે નિયત ઠરાવે છે–શ્વેતાંબરાની પૂજા થઈ રહ્યા પછી દિગંબર ભાઈઓ પધારે છે અને તેઓ મૂર્તિને ચેલાં ચક્ષુઓ તથા શ્વેતાંબરએ કરેલી પૂજાને રદ કરે છે ત્યાર બાદ ઇંદ્રપૂજ્ય થવાની આશામાં મલકાતા આપણા શ્વેતાંબર ભાઈઓને પૂજાને વાર આવતાં તેઓ, તે મૂર્તિ ઉપર ફરીવાર ચક્ષુ અને ટીલાં વિગેરે ચટાડે છે, આ જાતને વિધિ કર્યા પછી જ તે બન્ને બંધુઓ, પિત પિતાની પૂજાને પૂજારૂપે માને છે. પણ હું તે આ રીતને તીર્થકરની મશ્કરી આશાતના-સિવાય બીજું કશું માનતે નથી. આ તે સંસારમાં બે બાઈ વાળા ભદ્ર પુરૂષની જે