________________
૧૭૪ ૧રા રૂપિયા ન લીધું હતું તેને પરિણામે તે જળચર થ, વાની ઘંટીમાં છ માસ સુધી પલાયે, પછી ત્રીજી નરકે ગયે, મચ્છ થ, ચોથી નરકે ગયે, પહેલીથી સાતમી સુધી અનેકવાર ગયે, પછી હજારવાર ભુંડ, હજારવાર બોકડે, એમ હજાર હજારવાર હરણ, સસલે, સાબર, શીયાળ, બીલાડે, ઉંદર, નાળીયે, ઘરાળી, ઘ, સાપ, વીંછી, કૃમિ, પૃથિવી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ, વૃક્ષ, શંખ, જળે, કીડે, માખી, ભમરે, મચ્છર, કાચ, રાસભ, પાડે, અષ્ટાપદ, ખચ્ચર, ઘોડે. હાથી, વાઘ, અને સિંહ વિગેરે થયે, એટલું જ નહિ પણ, કથાકારે તે તેને માથે આથી પણ વિશેષ દુર્દશાને ડુંગર મૂક્યું છે. મારા માનવા પ્રમાણે એ સાગર શેઠે ચિત્યની જે અવૈતનિક સેવા કરી હતી, તેના અદલામાં કથાકારની દષ્ટિએ જરૂર તે દિવ્યપુરૂષ થવે જોઈએ, પરંતુ કથામાં તે વિષે ઇસારે ( ઈષકાર) પણ કર્યો નથી ! ! ! હું માનું છું કે, અન્યાય કરનારા દંડને પાત્ર છે, પરંતુ તે દંડ, અન્યાયના પ્રમાણમાં જ ઉચિત લાગે છે. ઉપર જણાવેલા સાગરશેઠને ન્યાય આપનારી
જદારી કેટે, તેને ન્યાયાધીશ અને તેની ધારાસભા મને તે માનષિક લાગતી નથી, પછી તે શા કુંવરજીભાઈ કહે તે મહત્ત. જુઓ શ્રેષ્ઠિકથા, પૃ. ૨૨. આ કથાના શેઠને તે ન્યારે જ રંગ કથાકારે પૂર્યો છે-એક નટે પિતાને દુઃખી કરતા શેઠને દુઃખી કરવા માટે શેઠના ચણાતા ઘરમાં દેરાસરની ઇંટને કટકે, તે પણ કેઈન જાણે તેમ ભીંતમાં ચણી દીધે, આ કામના પારણામમાં, નહિ જાણતે
કામના
