________________
૧૧૧
'
',
નિમિત્તોથી હિંસા થાય છે તે બધાના નામનિર્દેશ કરેલે છે. તેમાં ખીજ નામેા સાથે • ચૈત્ય ના પણ ઉલ્લેખ કરેલા છે અને સાથે ‘ દેવકુલ ' ના ઉલ્લેખ કરેલા હાવાથી અહીંના ચૈત્ય ? શબ્દ ચિતા ઉપર ચણેલા સ્મારકને જ સૂચવે છે. આ ઉપરાંત (૨) ઐતિયાનિ” ( સ૦ પૃ॰ ૯૩) અને (૩) “ તવસ્તિ-ટુ-મુળ-સંઘ-ચેઢે ” ( સ૦ પૃ૦ ૧૨૨ ) આવા પણ એ ઉલ્લેખ મળે છે. તેમાં પ્રથમના ઉલ્લેખમાં ‘ ચૈત્યાને ’ દેવાના પરિગ્રહરુપે સૂચવ્યા છે. સ્વર્કીંમાં પણ શ્રીજિનનાં અસ્થિએ પહોંચેલાં છે ? એટલે ત્યાં તેમનુ રમારક ચૈત્ય ' હાય એ સભવિત છે. ખીજો ઉલ્લેખ ‘ ચૈત્ય ’ ની રક્ષા કરવાની સૂચના કરે છે—એ રીતે એ બન્ને ઉલ્લેખા કોઈ ધર્મવીરના સ્મારક ચિહ્ન સિવાય કોઇ ખીન્ન અને સૂચવી શકે તેમ નથી.
'
૬
602
(૧૧) વિપ!કસત્ર—(૧) ( “ કુળમદ્દે શૈફ '– (પૃ૦ ૧) (૨) ( મુસિરુપ ચેલ્ ) (પૃ૦ ૧૦૩ ) આ અને ઉલ્લેખામાં આવેલા ‘ ચૈત્ય ′ શબ્દ પણ તે જ ચ્તરાયતન ને સચવે છે, જે વિષે અત્યાર સુધીમાં ઘણું લખાઈ ચૂકયું છે. આ રીતે અગ્યારે અગામાં વપરાએલે ‘ ચૈત્ય ' શબ્દ, તેના પ્રાચીન અને પ્રધાન અને સૂચવવામાં ક્યાંય પછાત રહેતા હોય વા, તેના તે અ ક્યાંય અસ'ગત થતા હોય એમ મને તેા જણાતું નથી.
ભારતના પ્રાચીન વાસ્તુશાસ્ત્રી શ્રીવરાહમિહિર પોતાની બૃહત્સંહિતાના પર મા વાસ્તુવિદ્યા નામના અધ્યાયમાં એવું " चैत्ये भयं ग्रहकृतम् ?? જણાવ્યું છે કે ( ग्रहा भूतानि
66
