________________
૧૦ર
ચતરા, સ્તૂપ કે કબરે, જેને આપણે “ચૈત્ય” શબ્દથી સધીએ છીએ, તેને વ્યંતરાયતન ( વ્યંતરનું રહેઠાણ) ની સંજ્ઞા પણ ઘટતી આવે છે. વળી “ હે વ - कर्ड' 'थूभं वा चेइयकर्ड : 'मडयधूभियासुमडयचेइएसु' (મૃતકચેષ ) એ બધા ઉલ્લેખો તે તે જ અર્થને. દઢ કરે છે, જે અર્થને આપણે ઉપરના પ્રમાણથી નિર્વિવાદ સમજેલા છીએ. આ રીતે આચારાંગ સૂત્ર, “ચિત્ય શબ્દના ઉપરના પ્રમાણિત અર્થને જ ટેકે આપે છે.
૪ આ ઉપરાંત સૂત્રકૃતાંગ, સ્થાનાંગ, સમવાયાંગ, વ્યાખ્યાપ્રજ્ઞપ્તિ (ભગવતી), જ્ઞાતધર્મકથા, ઉપાસકદશા, અંતકૃદશા, અનુત્તરપપાતિકદશા, પ્રશ્નવ્યાકરણ અને વિપાકહ્યુત; એ બધાં સત્રમાં પણ જ્યાં જ્યાં માત્ર આ “ચૈત્ય શબ્દ વપરાયે છે ત્યાં તેને અર્થ “વ્યંતરાયતન” જ કરેલ છે અને એ અંગોમાં માત્ર બે ચાર ઠેકાણું જ એવાં છે જ્યાં આપણે “ચૈત્ય’ શબ્દથી “જિનચૈત્ય” (જિનની ચિતા ઉપર ચણેલું સ્મારક ચિ) સમજવાનું છે તથા
જ્યાં “અરિહંતચૈત્ય” એ સ્પષ્ટ પાઠ જણાય છે ત્યાં તે તે અર્થ (અરિહંતની ચિતા ઉપર ચણેલું સ્મારક ચિ) અનાયાસ સિદ્ધ જ છે. (યદ્યપિ ટીકાકાએ જિનચૈત્ય” વા “અરિહંત ચૈત્ય અને અર્થ જિનપ્રતિમા વા જિનમંદિર કર્યો છે તે ખરે છે. પરંતુ અંગે માં આ વેલા “ચત્ય ” શબ્દને એ રીતે અર્થ કરતાં તેઓએ જે વિષમ ભૂલ કરી છે તેને હું હવે પછી જણાવવાને છું) ઉપર જણાવેલાં સૂત્રકૃતાંગ વિગેરે અંગમાં જ્યાં જ્યાં
