________________
ઉત્તરયણાણિ
૩૨. શ૨ી૨-સ્નેહનું શોષણ થાય છે.
૩૩. રાગ વગેરેનો ઉપશમ થાય છે.
૩૪. આહારની પરિમિતતા થવાથી નિરોગિતા વધે છે.
૩૫. સંતોષ વધે છે.૧
૭૬૪
બાહ્ય-તપનું પ્રયોજન—
(૧) અનશનનાં પ્રયોજનો ઃ ૧. સંયમ-પ્રાપ્તિ ૨. રાગ-નાશ ૩. કર્મ-મલ-વિશોધન ૪. સધ્યાનની પ્રાપ્તિ અને પ.
શાસ્ત્રાભ્યાસ.
(૨) અવમૌદર્યનાં પ્રયોજનો : ૧. સંયમમાં સાવધાનતા ૨. વાત, પિત્ત, શ્લેષ્મ વગેરે દોષોનું ઉપશમન અને ૩. જ્ઞાન, ધ્યાન વગેરેની સિદ્ધિ.
(૩) વૃત્તિ-સંક્ષેપનાં પ્રયોજનો ઃ ૧. ભોજન સંબંધી આશા પર અંકુશ અને ૨. ભોજન સંબંધી સંકલ્પ-વિકલ્પ તથા ચિંતાનું નિયંત્રણ.
અધ્યયન-૩૦ : બ્લોક ટિપ્પણ ૧
(૪) રસ-પરિત્યાગનાં પ્રયોજનો : ૧. ઇન્દ્રિય-નિગ્રહ ૨. નિદ્રા-વિજય અને ૩. સ્વાધ્યાય, ધ્યાનની સિદ્ધિ.
(૫) વિવિક્ત-શય્યાનાં પ્રયોજનો ઃ ૧. બાધાઓમાંથી મુક્તિ ૨. બ્રહ્મચર્ય-સિદ્ધિ અને ૩. સ્વાધ્યાય, ધ્યાનની સિદ્ધિ (૬) કાય-ક્લેશનાં પ્રયોજનો ઃ ૧. શારીરિક કષ્ટ-સહિષ્ણુતાનો સ્થિર અભ્યાસ ૨. શારીરિક સુખની વાંછામાંથી મુક્તિ અને ૩. જૈન-ધર્મની પ્રભાવના.
આપ્યંતર-તપના પ્રકારો–
=
આત્યંતર-તપના છ પ્રકાર છે – (૧) પ્રાયશ્ચિત્ત, (૨) વિનય, (૩) વૈયાવૃત્ત્વ, (૪) સ્વાધ્યાય, (૫) ધ્યાન અને (૬) વ્યુત્સર્ગ.
આત્યંતર-તપનાં પરિણામો–
ભાવ-શુદ્ધિ, ચંચળતાનો અભાવ, શલ્ય-મુક્તિ, ધાર્મિક-દઢતા વગેરે પ્રાયશ્ચિત્તનાં પરિણામો છે.
જ્ઞાન-લાભ, આચાર-વિશુદ્ધિ, સમ્યક્-આરાધના વગેરે વિનયનાં પરિણામો છે.૪
ચિત્ત-સમાધિનો લાભ, ગ્લાનિનો અભાવ, પ્રવચન-વાત્સલ્ય વગેરે વૈયાવૃત્ત્વનાં પરિણામો છે.
પ્રજ્ઞાનો અતિશય, અધ્યવસાયની પ્રશસ્તતા, ઉત્કૃષ્ટ સંવેગનો ઉદય, પ્રવચનની અવિચ્છિન્નતા, અતિચાર-વિશુદ્ધિ, સંદેહનાશ, મિથ્યાવાદીઓના ભયનો અભાવ વગેરે સ્વાધ્યાયનાં પરિણામો છે.
૧. મૂળાધના, ૩૫ ૨૭-૨૪૪।
ર.
તત્ત્વાર્થ, ૧।૨૦,
श्रुतसागरीयवृत्ति ।
૩.
એજન, ૧।૨૨, શ્રુતસારીયવૃત્તિ ।
૪.
એજન, ૧૬ ૨૩, શ્રુતસારીયવૃત્તિ ।
કષાયથી ઉત્પન્ન થયેલ ઈર્ષ્યા, વિષાદ, શોક વગેરે માનસિક દુઃખોથી બાધિત ન થવું તથા ઠંડી, ગરમી, ભૂખ, તરસ વગેરે શરીરને પ્રભાવિત કરનારા કષ્ટોથી બાધિત ન થવું તે ધ્યાનનાં પરિણામો છે.
નિર્મમત્વ, નિર્ભયતા, જીવન પ્રત્યે અનાસક્તિ, દોષોનો ઉચ્છેદ, મોક્ષ-માર્ગમાં તત્પરતા વગેરે વ્યુત્સર્ગનાં પરિણામો
છે.
Jain Education International
૫.
૬.
૭.
૮.
એજન, ૧।૨૪, શ્રુતસાળવીયવૃત્તિ ।
એજન, ૧। ૨૧, શ્રુતમાળીયવૃત્તિ ।
ધ્યાનશત, ૨૦、-૨૦૬ I
તત્ત્વાર્થ, ૧ ૫ ૨૬, શ્રુતસારીયવૃત્તિ ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org