________________
ઉરશ્રીય
૨૧૧
અધ્યયન-૭: શ્લોક ૬-૭ ટિ ૮-૧૨
૮. મહાઆરંભ (મહામ)
જે વ્યવસાયમાં ઘણા પ્રાણીઓની હત્યા કરવામાં આવે છે તેને મહાઆરંભ કહેવામાં આવે છે. મહાઆરંભ અર્થાત અપરિમિત હિંસા-વ્યાપાર. ૧ ૯. બળવાન (રિવ્ય)
આનો શાબ્દિક અર્થ છે–જેનું શરીર માંસ અને શોણિત વડે પુષ્ટ બની ગયું છે. તાત્પર્યમાં આ શબ્દ બળવાન અને સમર્થનો
સૂચક છે. ૨
૧૦. બીજાનું દમન કરનાર (પ)
જે બીજાને પોતાની ઇચ્છાનુસારના કાર્યોમાં નિયોજિત કરવામાં સમર્થ હોય, તે ‘પરંતુ હોય છે. જે બીજાનું દમન કરવામાં સમર્થ હોય છે, તે પુરંદ્રમ’ છે. વિશેષ : પાંચમા અને છઠ્ઠા શ્લોકમાં જૈન ધર્મના આચારશાસ્ત્રીય દૃષ્ટિકોણ પ્રતિપાદિત છે.
૧૧. કરકર શબ્દ કરતાં-કરતાં (ર)
ચૂર્ણિકારે આનો અર્થ–મધુર અને જંતુર માંસ કર્યો છે.”
વૃત્તિમાં આનો અર્થ છે–જે માંસ ખાતી વેળાએ ચણાની જેમ કર-કર’ શબ્દ કરે છે, તેવું ચરબીવાળું, તુર અને અત્યન્ત પાકી ગયેલું માંસ.૫ ૧૨. નરકના આયુષ્યની આકાંક્ષા કરે છે (માથે નર )
પ્રસ્તુત ત્રણ શ્લોકો (૫, ૬, ૭)માં કેટલીક પ્રવૃત્તિઓનો નામોલ્લેખ કરી તેમનાથી થનાર પરિણામ અર્થાતુ નરકગમનનો નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો છે. તે પ્રવૃત્તિઓ સંક્ષેપમાં આવી છે(૧) હિંસા
(૫) મહાઆરંભ (૨) મૃષાવાદ
(૬) મહાપરિગ્રહ (૩) અદત્તાદાન
(૭) માંસ-મદિરાનું સેવન (૪) વિષયાસક્તિ
(૮) શોષણ. સ્થાનાંગ (૪૬૨૮)માં નરક્યોગ્ય કર્માર્જનના ચાર હેતુઓ માન્યા છે– ૧. મહાઆરંભ
. પંચેન્દ્રિય-વધ ૨. મહાપરિગ્રહ
૪. માંસ-ભક્ષણ
૧. વૃત્તિ , પત્ર ર૭૧ : મદા–અપરિમિત:, મારH:-
अनेकजन्तूपधातकृद् व्यापारः। ૨. એજન, પુત્ર ર૭ : રિવ્રુત્તિ પરિવૃઢ:-yપુતia
शोणिततया तत् क्रिया समर्थ इति यावत् ।
૩. એજન, પત્ર ર૭ : પરીન–અચાન રમત-યત
कृत्याभिमतकृत्येषु प्रवर्तयतीति परन्दमः । ४. उत्तराध्ययन चूर्णि, पृ. १६० : कक्करं नाम महुर दंतुरं
માંસં પ. વૃત્તિ , પત્ર ર૭1
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
