________________
ઉત્તરઝયણાણિ
૨૧0
અધ્યયન-૭ઃ શ્લોક ૨-૩, પટિ પ-૭
આની તુલના મુનિક જાતક (ન, ૩૦)ના શ્લોક સાથે કરી શકાય
मा मुनिकस्स पिहपि, आतुरन्नानि भुजति । अप्पोसुक्को भुसं खाद, एतं दीघायुलक्खणं ॥
૫. વિશાળ દેહવાળો થઈને મહેમાનની આકાંક્ષા કરે છે (વિરત્વે રે સા રિવા)
ચૂર્ણિકારે વિશાળ દેહનો અર્થ–માંથી પુષ્ટ શરીર કર્યો છે." પ્રશ્ન ઊઠે છે કે મરવાનું કોઈ ઈચ્છતું નથી, તો પછી મહેમાનની આકાંક્ષા કરવી કેવી રીતે સંભવિત બને?
ચૂર્ણિકારે સમાધાનની ભાષામાં કહ્યું છે--માંસથી અત્યધિક પુષ્ટ થઈ જવાને કારણે શરીર પોતે જ મેદથી ફાટી પડવા જેવી સ્થિતિમાં આવી જાય છે. આ તથ્યને રૂપકની ભાષામાં ‘આકાંક્ષા કરે છે એમ નિરૂપિત કરવામાં આવ્યું છે.
૬. બિચારો (સુલી)
સૂત્રકારે આવા પુર ઘેટાનાં બચ્ચાંને દુઃખી બતાવ્યું છે. પ્રશ્ન થાય છે કે સમસ્ત સુખોપભોગ કરવા છતાં પણ તે દુઃખી કેમ છે? ચૂર્ણિકાર અને નેમિચન્દ્ર આનું સમાધાન આ શબ્દોમાં આપે છે કે જેવી રીતે માર્યા જનાર મનુષ્ય કે પશુને શણગારવા તે તત્ત્વતઃ તેમને દુઃખી કરવા બરાબર જ છે. તેવી જ રીતે આ ઘેટાનાં બચ્ચાને ખવડાવવામાં આવતાં ભાત વગેરે તત્ત્વતઃ દુ:ખદાયક જ છે.
શાન્તાચાર્યે ‘કુદી'માંના ‘મા’ કારને લુપ્ત માનીને પ્રથમ વ્યાખ્યા “દુર કરી છે. પરંતુ અહીં “હુર” શબ્દ અહીંની અપેક્ષાએ અધિક અર્થ આપે છે.
૭. (સત્ર )
બન્નત્તર—આ શબ્દના ચાર અર્થે કરવામાં આવ્યા છે:– (૧) બીજાઓને આપેલી વસ્તુ વચ્ચેથી જ છીનવી લેનાર (ર) જે બીજો આપવા માગતો નથી, તેને બળાત્કારે છીનવી લેનાર. (૩) ગામ, નગર વગેરેમાં ચોરી કરનાર. (૪) ગાંઠ કાપી બીજાનું ધન ચોરનાર.
૧. ઉત્તરાધ્યયન વૂળ, પૃ. ૨૨ : વિપુલ નામ મi- (ખ) ઉઘા, પત્ર ૨૭: ‘દિ' ત્તિ વણપરgવત: |
मिवाऽस्यौदनदानादीनि तत्त्वतो दुःखमेव तदस्या૨. એજન, . ૨૨ : માપદ્યવાર સ્વયમેવ જેમાં પ્રવિ स्तीति दुःखी। आएसं परिकंखए, कथं सो आगच्छेदिति।
४. बृहदवृत्ति, पत्र २७३ : सेऽदुहि' त्ति अकारप्रश्लेषात् स 3. (४) उत्तराध्ययन चूर्णि, पृ. १५९: कहं दुही जवसोदनेऽपि इत्युरभ्रोऽदुःखी सुखी सन्, अथवा वध्यमण्डनभिवास्यौदन
दीयमाने ?, उच्यते , वधस्य वध्यमाने इष्टाहारे वा दानादिनीति तत्त्वतो दुःखितैवास्येति दुःखी। વધ્યાતંart 1 વાડનંથિTOr fમવ સુકું ?, ૫, (ક) ૩રરાધ્યયન યૂઝિ, પૃ. ૬૦ | एवमसौ जवसोदगादिसुखेऽपि सति दुःखमानेव । (ખ) વૃત્તિ , પત્ર ર૭૪પ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
