Jain Bhugol nu Tarkshuddha Vigyan

________________ પૃથ્વી ગોળ નથી પણ સપાટ છે એવું પુરવાર કરતા પ્રયોગો hકર ય પૃથ્વી જો દડા જેવી ગોળ હોય અને તેનો પરિઘ ૧૦ ૩૬૦૦૦ કિલોમીટર હોય તો પૃથ્વી ઉપર જેટલું પાણી છે તેની ૨૬૬ ફૂટ સપાટી પણ અમુક અંશે બહિર્ગોળ હોવી જોઈએ. આ પાણીનો દરેક ૬૦૦ ફૂટ ભાગ એક વર્તુળની કમાન જેવો હોવો જોઈએ. આ કમાનની ટોચ ૧૦૬૬ ફૂટ ઉપરથી બન્ને બાજુ નીચે ઊતરતાં એક માઇલ દીઠ આઠ ઇંચ જેટલો ૧૬૬૬ ફૂટ ખાડો થવો જોઈએ. બીજા માઇલમાં આ નીચાણ ૩૨ ઇંચ જેટલું ૨૪૦૦ ફૂટ અને ત્રીજા માઇલમાં ૭૨ ઇંચ અથવા ૬ ફૂટ થવું જોઈએ. આ વાત ૩૨૬૬ ફૂટ નીચેની આકૃતિમાં સમજાવાઈ છે. ૮૦ ૪૨૬૬ ફૂટ ૫૪૦૦ ફૂટ ૧૦૦ ૧૨૦ ૯૬૦૦ ફૂટ અહીં આપણે જોઈ શકીએ છીએ કે પ્રથમ કેટલાક માઇલ પછી તો ઊંડાઈ એટલી વધી જાય છે કે તેનું અસ્તિત્વ અને પ્રમાણ આપણે ખૂબ આસાનીથી અનુભવી શકીએ. ઉપરની આકૃતિમાં “ટી’ બિંદુથી “૧' બિંદુ સુધીનું અંતર એક માઇલ છે. “૧” અને “એ” વચ્ચેની ઊંડાઈ ૮ ઇંચ છે. પછી પાણીની સપાટી ઉપર પૃથ્વીના તથાકથિત ગોળાકારનું ‘૨” અને “બી” વચ્ચેની ઊંડાઈ ૩૨ ઇંચ છે અને “૩’ અને ‘સી’ માપ કાઢવા માટે પ્રયોગો કરી શકાય છે. આ પ્રયોગો જો દરિયાની વચ્ચેની ઊંડાઈ ૭૨ ઇંચ છે. પ્રથમ માઇલ પછી જેટલા માઇલ સપાટી ઉપર કરવામાં આવે તો મોજાઓને કારણે અને દરિયાની અંતર હોય તેનો વર્ગ કરીને તેને આઠ ઇંચથી ગુણીએ એટલી તેની વધ-ઘટ થતી સપાટીને કારણે તેમાં અવરોધ આવી શકે છે. ઊંડાઈ બને છે. જોકે પ્રથમ એક હજાર માઇલ પછી આ નિયમમાં ઇંગ્લેંડના ડો. પેરેલક્ષે આ કારણે પ્રયોગો કરવા માટે સ્થિર પાણી ફેરફાર કરવાની આવશ્યકતા રહે છે. નીચેના ટેબલમાં ૧થી ૧૦૦ પસંદ કર્યું હતું. આવું સ્થિર પાણી તેમને કેમ્બ્રિજ કાઉન્ટીની ‘ઓલ્ડ માઇલ સુધી વિભિન્ન અંતરમાં કેટલી ઊંડાઈ જોવા મળે તેનું સચોટ બેડફોર્ડ” નામની નહેર અથવા કૃત્રિમ નદીમાં મળી ગયું હતું. આ ગણિત આપવામાં આવ્યું છેઃ નહેરની લંબાઈ આશરે ૨૦ માઇલ જેટલી છે અને અમુક અપવાદને બાદ કરતાં સીધી લીટીમાં જ બનાવવામાં આવેલી છે. આ નહેરનું માઇલ ઊંડાઈ પાણી લગભગ સ્થિર છે અને તેમાં વચ્ચે ક્યાંય દરવાજા આવતા ૮ ઇંચ નથી. આ કારણે આ પાણીમાં ક્યાંય ગોળાકાર છે કે નહીં તે ૩૨ ઇંચ આસાનીથી નક્કી થઈ શકે છે. ૬ ફૂટ પ્રયોગ-૧ એક હોડીમાં લાકડી ઉપર એક ઝંડો એવી રીતે લગાડવામાં આવ્યો હતો કે પાણીની સપાટીથી આ ઝંડાની ઊંચાઈ પાંચ સ્ટ જેટલી રહે. આ હોડીને ઓલ્ડ બેડફોર્ડ નહેર ઉપર આવેલા વેલ્શ ડેમ નામના સ્થળેથી છ માઇલ દૂર આવેલા વેત્ની બ્રિજ નામના સ્થળ તરફ રવાના કરવામાં આવી હતી. ડો. પેરેલક્ષ પાણીમાં ઊતર્યા હતા અને પાણીની સપાટીથી આશરે ૮ ઇંચની ઊંચાઈએ ટેલિસ્કોપ . છે જ o ૨ m ૧ ૦ ૦ ૦ ૧ જ જ જૈન ભૂગોળનું તર્કશુદ્ધ વિજ્ઞાન • ૩૦ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

SR No.	005111
Book Title	Jain Bhugol nu Tarkshuddha Vigyan
Original Sutra Author	N/A
Author	Sanjay Vora
Publisher	Jambudvi Vignyan Research Centre
Publication Year	2011
Total Pages	252
Language	Gujarati
Classification	Book_Gujarati
File Size	22 MB

Page 32