________________
૧૩૮
(૨)નવતત્વ ગાથા-૩૬ વિવરણ (૩)પાક્ષિક સૂત્ર-વૃત્તિ
] [9]પદ્યઃ(૧)
તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અભિનવટીકા
સૂત્ર:૩૩ અને સૂત્રઃ૩૪ નું સંયુકત પઘઃમનોવાંછિત વિષય મળતાં રહે નિત્ય સ્થાનમાં નિદાન નો છે ભેદ ચોથો આર્ત્તધ્યાન યોગમાં આ સૂત્રનું બીજી પદ્ય પૂર્વસૂત્રમાં કહેવાઇ ગયું છે.
(૨)
[] [10]નિષ્કર્ષ:- આ સૂત્રમાં સૂત્રકાર ઇષ્ટનો સંયોગ ટકી રહે તે રૂપ આર્ત્તધ્યાનું કથન કરે છે. જીવને ખરેખર શું ઇષ્ટ છે? તો જવાબ એકજ મળશે-‘સુખ’
જો ખરેખર સુખ ઇષ્ટ હોય અને ઇષ્ટના સંયોગ ને ટકાવી રાખવા રૂપ આર્તધ્યાન કરવુંજ હોય તો શામાટે શાશ્ર્વત સુખ ના સંયોગ રૂપ આર્તધ્યાન ન કરવું?
જો કે શાશ્વત સુખ જેને ઇષ્ટ હોય તે તો આર્તધ્યાન નો ત્યાગ કરી ધર્મ અને શુકલ ઘ્યાનમાં જ પ્રવર્તતા હોય છે, છતાં સૂત્રના નિષ્કર્ષ રૂપે આપણે અહીં કથન કરીએ છીએ કે ઇષ્ટનો સંયોગજ ચિંતવવો હોય તો ઇષ્ટ શું છે? તે સમજી ને મોક્ષમાટે જ પુરુષાર્થ કરવો. gu
J
અધ્યાયઃ૯-સૂત્રઃ ૩૪)
[1]સૂત્રહેતુઃ-ધ્યાન ના ચાર ભેદમાંના આર્ત્તધ્યાન નામક ભેદના ચોથા પ્રકાર એવા ‘‘નિદાન’’ નામક આર્તધ્યાનને જણાવે છે.
] [2]સૂત્ર:મૂળઃ- નિવાનં ૨
[3]સૂત્રઃપૃથ-સૂત્ર સ્પષ્ટતયા પૃથક્ જ છે [] [4]સૂત્રસાર:-નિયાણું પણ [આર્તધ્યાન છે.] ] [5]શબ્દજ્ઞાનઃ
નિવાન-નિયાણું,અપ્રાપ્ત વસ્તુને મેળવવાનો તીવ્ર સંકલ્પ. ૬-આ શબ્દ સમુચ્ચયને માટે છે.
U [6]અનુવૃત્તિઃ
(૧)આર્ત્તમમનોજ્ઞાનાં સયોને સૂત્ર. ૧:૨૬ આર્ત્તમ્ (२)उत्तमसंहननस्यैकाग्रचिन्तानिरोधोध्यानम् सूत्र. ९:२७
[]
[7]અભિનવટીકાઃ-આર્તધ્યાનના ચોથા ભેદને જણાવવા માટે સૂત્રકાર મહર્ષિ
અહીં નિવાનું મૈં એવું વિધાન કરે છે. પણ નિવાન એટલે શું? એ એક જ પ્રશ્નનો જવાબ અહીં જુદી જુદી રીતે અપાયેલો છે. જે ક્રમાનુસાર નીચે મુજબ છે.
[૧]સ્વોપશ ભાષ્યઃ- મોપહવત્તાનાં પુનર્મવવિષયસુવવૃદ્ધાનાં નિવાનમ્ આધ્યિાન માતા [૨]કામથી-અર્થાત્ વાસનાથી દૂષિત કે પીડિત ચિત્તવાળાને જે પુનર્ભવ એટલે કે હવે
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
