________________
૯૦
તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અભિનવટીકા ૨ ક્રોધ કષાયના ઉદયને રોકવો કે ઉદયમાં આવેલા ક્રોધ કષાયને નિષ્ફળ બનાવવો તે ક્ષત્તિ - ૪ પ્રતિકારની શકિત હોવા છતાં પણ બીજાના આક્રોશ,કુવચનો આદિ સાંભળીને ક્રોધ ન કરવો તેને ક્ષાન્તિ કહે છે.
-धर्मप्रणिधानात् क्रोधनिर्वृति मनोवाक्कायैः शान्तिः । જ શૌરમ - લોભવૃત્તિ અને તેના જેવા દોષોનું શમનું તે શૌચ જ લોભ કષાયનો ત્યાગ અર્થાત સંતોષ ૪ બહાર થી શરીરાદિક અને અત્યંતર-માનસિક પવિત્રતા તે શૌચ
2 लोभ कषायविशेषेणम् अपरमः शौचम् । स हि कषाय तृष्णालक्षण आन्तरो मलस्तत्प्रक्षालने शौचम् । लोभकषाय रक्तस्य आत्मवासस:सन्तोषवारिणा विमलातापादनम् ।
* તિ:-સૂત્રમાં મૂકેલ તિ શબ્દ આ અનેઆવા પ્રકારના અન્ય ગુણોનું સૂચન કરે છે કેમ કે તિ શબ્દ પ્રકારવાચી છે, તેના દ્વારા ગ્રહણ થતા અન્ય સાતા વેદનીય કર્મીગ્નવોચઃ
-અરિહંત પરમાત્માની પૂજામાં તત્પરતા -બાળ,ગ્લાન, તપસ્વી,વૃધ્ધ આદિની વૈયાવચ્ચ -દેવ,ગુરુ,ધર્મનો રાગ અને સમ્યક્તપનું સેવન –ધર્માચાર્ય, માતાપિતા તથા વડીલોની સવા ભકિત -શીલવ્રત, પૌષધોપ વાસ, અતિથિ સંવિભાગ પર પ્રીતિ વિશેષ
-સિધ્ધ,ચૈત્ય,તીર્થભૂમિ, પૂજા આદિ સંબંધે શુભ પરિણામ. આ બધાને શાતા વેદનીય કર્મના આસવ કહેલા છે.
* સદ્યસ્થ:- શાતા વેદનીયના..... -અહીં માસવ શબ્દની અનુવૃત્તિ કરીને માજીવ શબ્દને જોડવાનો છે તેથી સદ્ વેદ્યસ્થ માસવી - (પતિ)અર્થાત શાતા વેદનીય નો આસ્રવ થાય છે. તેવું અર્થઘટન થશે
કર્મની મુખ્ય આઠ પ્રકૃત્તિ છે તેમાં એક વેદનીય નામક કર્મ પ્રવૃત્તિ કહેલી છે આ વેદનીયની ઉત્તર પ્રવૃત્તિ બે છે (૧)અશાતા વેદનીય અને (૨)શાતા વેદનીય આ બીજા પ્રકારની પ્રકૃત્તિનું અત્રે વર્ણન કરેલ છે
-તેમાં સાતા વેદનીય એટલે જે કર્મના ઉદયથી આત્માને વિષય સંબંધિ સુખનો અનુભવ થાય તે
–સત્ શબ્દ: પ્રાણ પ્રશંસા વાત્મનો મિતવિયત્વપૂ. વેદ્ય વેનીયમ |
# શાતા વેદનીય કર્મના આસ્રવ થી આ ભવમાં કે ભવાંતરમાં પણ સુખ મળે તેવા શુભ કર્મો બંધાય છે
* સૂત્રમાં સમાસ નહીં કરવાનું કારણ આવાજ અન્ય કારણોનો સંગ્રહ કરવો એ છે જો કે રૂતિ શબ્દ થકી પણ આ પ્રકારના અન્ય કારણોનો સમાવેશ કરવો એ જ અર્થ છે તો પણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
