________________
૧૬૬
તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અભિનવટીકા -૩- કોઈ દ્રવ્ય કે કોઈ ગુણ એવા નથી કે જે સર્વથા અધિકૃત અર્થાત અવસ્થાન્તરને પ્રાપ્ત કર્યા વિના રહી શકે.
-૪-વિકૃત અર્થાત અન્ય અવસ્થાઓને પ્રાપ્ત કરવા છતાં પણ કોઈ દ્રવ્ય અથવા કોઈ ગુણ પોતાની મૂળ જાતિનો કે મૂળ સ્વભાવ નો ત્યાગ કરતા નથી.
-પ-આ રીતે દ્રવ્ય હોય કે ગુણ, દરેક પોત-પોતાની જાતિનો ત્યાગ કયાંસિવાય જ પ્રતિ સમય પ્રાપ્ત નિમિત્ત અનુસાર ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થાઓને પ્રાપ્ત કર્યા કરે છે. અને તેને જ દ્રવ્યોનો તથા ગુણોનો પરિણામ કહેવાય છે.
--જેમ આત્મામનુષ્ય રૂપેહોય, દેવરૂપેહોય કે પશુપલીરૂપેહોય. આમાંની ભિન્ન ભિન્ન એવી કોઇપણ અવસ્થાને [-વિકારને]પ્રાપ્ત કરવા છતાં પણ તેનામાં ગૌવત્વ કાયમ રહે છે. નવત્વ માં કોઈ જાતનો વિકાર થતો નથી આથી મનુષ્યત્વઆદિ જીવના પરિણામો છે.
-૭- એ જ રીતે જ્ઞાનરૂપ આકાર ઉપયોગ હોય કે દર્શનરૂપ નિરાકાર ઉપયોગ હોય, ઘટવિષયક જ્ઞાન હોય કેપટવિષયક જ્ઞાન હોય પરંતુ આ બધાં ઉપયોગ પર્યાયમાં મૂળ ચૈતન્ય ગુણ કાયમ રહે છે.
તે ચૈતન્યરૂપ મૂળ ગુણમાં કોઈ વિકાર થતો નથી.
-૮-એ જ રીતે પુગલની યણુક અવસ્થા હોય, ત્યણુક અવસ્થા હોય કે અનંતાણુક અવસ્થા હોય, પરંતુ એ અનેક અવસ્થાઓમાં પણ પુદ્ગલ દ્રવ્ય પુદ્ગલત્વ છોડતું નથી.
-૯-તેમજ વર્ણગુણમાં ધોળાશ છોડી કાળાશ ધારણ કરે, કાળાશ છોડી પીળાશ ધારણ કરે કે પીળાશ છોડી લીલાશ ધારણ કરે તો પણ તે વિવિધ પર્યાયોમાં તેનો વર્ણત્વ [-રૂપત્ર) ગુણતો કાયમ રહે જ છે
-૧૦- આ રીતે દરેક દ્રવ્યો અને દરેક ગુણો વિશે સમજવું. U [સંદર્ભ- .
છે આગમ સંદર્ભ-તુવિષે પરિણામે પૂજે, ગદા ગીવ પરિણામે ય ગળીવપરિણામે ય / જ પ્રજ્ઞા - ૫૩–. ૨૮૨-૨
સૂત્રપાઠ સંબંધ-ઘર્માદિ દ્રવ્યોનો જેસ્વભાવ,તેને પરિણામકહ્યાઅહીંઆગમપાઠમાં તેવાબે પરિણામોનો ઉલ્લેખ છે. જેમાં મનવપરિણામ માં બાકીના ધર્માદિ ભેદો સમાવિષ્ટ છે.
# તત્વાર્થ સંદર્ભઃ-૧ પરિણામના બે ભેદ ગતિવિષ્ય- સૂત્ર ૫:૪૨ -૨ આદિ પરિણામ પáવિમાન -સૂત્ર. ૧:૪રૂ -૩ આદિ પરિણામ યોપિયોૌનીપુ- સૂત્ર, ૫:૪૪
[9]પદ્યઃ(૧) આ સૂત્રનું પ્રથમ પદ્ય પૂર્વસૂત્રઃ૪૦ સાથે કહેવાઈ ગયું છે (૨) સૂત્ર-૪૧ તથા ૪ર નું સંયુકત પદ્ય
સ્વરૂપમાંસ્થિતિ રહી, જન્મવું, નષ્ટથવું પરિણામ કહ્યું છે એ અનાદિ, આદિમાન વળી સ્વરૂપ ત્યાં બે પ્રકારનું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
