________________
અધ્યાય: ૫ સૂત્રઃ ૩
૧૩ કરી ગયા કે દ્રવ્ય એટલે ધર્માધર્માદિજ. જેના વડે આપો આપ અન્ય દર્શનની દ્રવ્ય સંબંધિ માન્યતાનું નિરસન થઈ જાય છે. જેમ કે અન્ય દર્શનીઓ પૃથ્વી-જલ-વાયુ-અગ્નિમન વગેરેનેદ્રવ્યગણાવેછે.આબધાંત્રફકત પુગલ નામના એકદ્રવ્યમાંજસમાવેશ પામે છે. અને પુદ્ગલાસ્તિકાય એટલું વિશાળ છે કે તેમાં આવા અનેક અજીવોનો સમાવેશ થઈ જાય છે.
[]સંદર્ભઃ૪ આગમસંદર્ભ-તિવિહા મંતે દ્રવ્ય પUUત્તા ? યમ વિદી [UMા, તંગી जीवदव्वा य अजीवदव्वाय * अनुयो. सू. १४१/१
૪ તત્વાર્થ સંદર્ભપૂર્વ સૂત્ર સંદર્ભ:- 13-.ર૭ મૃતયોર્નિવન્ય: સર્વશ્વેશ્વસર્વપર્યાપુ
अ.१ सू.३० सर्वव्यपर्यायेषु केवलम् દવ્ય વ્યાખ્યા:- મ. ૧ . રૂ૭ ગુખપર્યાયવત્ દ્રવ્યમ્ ૪ અન્ય ગ્રન્થ સંદર્ભઃ(૧)લોકપ્રકાશ-સર્ગ:૨-શ્લોક-૧૧ (૨)નવતત્ત્વ ગાથા-૮ વિસ્તાર (૩) ૩મસ્વિતીયનવતત્ત્વકરમ્ ગાથા-૨૧ U [9]પદ્ય(૧) જીવ અસ્તિકાય મળતાં પાંચ દ્રવ્યોધારવા
નિત્ય સ્થાયી ભાવ સાથે સર્વે અરૂપી માનવા (૨) આ પદ્ય પૂર્વ સૂત્ર માં કહેવાઈ ગયું છે.
[10] નિષ્કર્ષ-જીવોઅનંતો પ્રત્યેક જીવએદ્રવ્ય છે તેમ આસૂત્રમાં પ્રતિપાદન કર્યું તેના અર્થને નિષ્કર્ષ રૂપે વિચારીએ તો જીવ પોતાનાજ ગુણ-પર્યાયને પ્રાપ્ત થાય છે માટે તે દ્રવ્ય છે અર્થાત્ જીવ ને અજીવનો પર્યાય કે અજીવના ગુણો પ્રાપ્ત થતા નથી
શરીર એ પુદ્ગલ દ્રવ્યનો પર્યાય છે. કેમ કે તેમાં સ્પર્શ-રસ ગંધ અને વર્ણ છે. તેથી તે જીવનો પર્યાય જીિવની વર્તમાન અવસ્થા તો છે જ નહીં જીવ અને શરીર નો જે સંબંધ આ પૂર્વેના અધ્યાયમાં જણાવ્યોતે પણ એક ક્ષેત્રાવગાહસંબંધ છે. પણ તેથી કરીને જીવ અને શરીરનું તાદાભ્ય છે તેવું સમજવાનું નથી. કેમ કે જીવ અલગ દ્રવ્ય છેપુદ્ગલ પણ અલગ દ્રવ્ય છે. જેમ ઘી નો ઘડો શબ્દ બોલીએ ત્યારે ઘડો તો માટીનો જ હોય છે પણ ઘી જેમાં આધાર પામેલ છે તે ઘડો એવું સમજવાનું છે તેમ અહીં જીવ એ શરીર નો આધાર પામીને રહેલો છે પણ જીવ પોતે શરીર નથી.
બસ પ્રત્યેક જીવને આ સત્ય સમજાશે તો શીવ બનવાનો માર્ગ ખૂલી જશે અને દેહમમત્વ નો ત્યાગ કરી શકશે.
_ _ _ _ _
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
