Page Text
________________
૨૩૪
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
पाद ३१. ऊध स्वर्गनिकेतनादपि तले पातालमूलादपि,
त्वत्कीर्तिभ्रमति क्षितीश्वरमणे ! पारे पयोधेरपि । तेनास्याः प्रमदास्वभावसुलभैरुचावचैश्चापलै
स्ते वाचंयमवृत्तयोऽपि मुनयो मौनव्रतं त्याजिताः ।। ( शार्दूलवि० ) “પૃથ્વીના રાજાઓના મુકુટમણિ! તારી કીતિ ઉપર સ્વર્ગભુવન–દેવકથી પણ દૂર ભમે છે અને નીચે પાતાળના તળિયાથી પણ વધારે નીચી જાય છે અને દરિયાની પણ પેલે પાર જાય છે. સ્ત્રીઓના સ્વભાવને સુલભ એવા એના આવા પ્રકારના ઊંચાનીચા ચપળ સ્વભાવને લઈને એણે વાણી ઉપર સંયમ રાખનારા મુનિઓના મૈનવતને પણ મૂકાવી દીધાં છે. (કીર્તિ બધે ફરે, ઉપર નીચે અને સીધી દરિયાપાર જાય. એટલે એ ચપળ કહેવાય અને એ એટલી ચપળ છે કે એણે મુનિઓના મૌનવ્રતને પણ છોડાવી દીધું એટલે મુનિઓ પણ સિદ્ધરાજની કીર્તિ ગાવા લાગ્યા. વાંચમ શબ્દદ્વારા સિદ્ધરાજની કીર્તિપ્રશંસા કરનાર તરીકે હેમચંદ્રાચાર્યે પિતાને ધ્વનિતા કર્યા હોય તેમ જણાય છે.) पाद ३२. आसीद् विशापतिरमुद्रचतुःसमुद्रप्रशस्ति १ मुद्राङ्कितक्षितिभरक्षमबाहुदण्डः ।
श्रीभूलराज इति दुधरवैरिकुम्भि-- कण्ठीरवः शुचिचुलुक्यकुलावतंसः ॥ ३२ ॥ ( वसंततिलका)
મુદ્રા (મર્યાદા) રહિત એવા અપાર ચાર સમુદ્રો (ચારે દિશાના) ની મુદ્રા(મર્યાદા)થી અંકિત થયેલી પૃથ્વીના ભારને વહન કરવામાં સમર્થ બાહુ–દંડવાળે, દુઃખે ધારી—પકડી શકાય–કષ્ટથી અધીન કરી શકાય એવા વૈરી રાજાઓ રૂપી હાથીઓને ભેટવામાં સિંહ જે, પવિત્ર ચુલુક્યકુલમાં આભૂષણ જે મૂલરાજ એ નામને પૃથ્વી પતિ થઈ ગયો.” (પ્રશસ્તિ ગ્રંથને છેડે મૂકી છે, તેને આ પ્રથમ શ્લોક છે. તેમાં છેવટે મૂળરાજ મહારાજા ચાલુક્ય વંશના સ્થાપકની પ્રશંસા કરી છે. અર્થ સ્પષ્ટ છે.) प्रशस्ति २ तस्यान्वये समजनि प्रबलप्रताप
तिग्मद्यतिः क्षितिपतिर्जयसिंहदेवः । येन स्ववंशसवितर्यपरं सुधांशी, श्रीसिद्धराज इति नाम निजं व्यलेखि ।। ३३ ।। ( वसंततिलका )
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005027 |
| Book Title | Haim Saraswat Satra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bharatiya Vidya Bhavan Mumbai |
| Publisher | Bharatiya Vidya Bhavan |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |