Haim Saraswat Satra

SR No.: 005027
Original Sutra Author: N/A
Author: Bharatiya Vidya Bhavan Mumbai
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Publication Year: 2004
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 256

શ્રી. હૈમ સારસ્વત સત્ર : નિબંધસંગ્રહ
૨૨૫
पाद ९. असंरब्धा अपि चिरं, दुस्सहा वैरिभूभृताम् ।
चण्डाश्चामुंडराजस्य, प्रतापशिखिनः कणाः ॥९॥ ( अनुष्टुप् ) “ચામુંડરાજ (મૂળરાજના વારસ)ના પ્રતાપરૂપ અગ્નિનાં પ્રચંડ કણ (તણખાઓ ), ન લાગ્યા છતાં પણ દૂરથી પણ ઘણું આકરા અને એને વરી રાજાઓ માટે અસહ્ય હતા.” (બીજો સોલંકી ચામુંડરાજ. એના પ્રતાપને અગ્નિ સાથે સરખાવી એના કણીઆઓને ખૂબ પ્રચંડ બતાવ્યા અને તેને તાપ વૈરી રાજાઓ સહન ન કરી શકે તેવો હોય છે એમ બતાવી ચામુંડરાજના પ્રતાપને વર્ણવ્યો. એ રાજા મરણ પામ્યા છતાં હજુ પણ કણીઓ ઊડ્યા કરે છે એવો પણ અવ્યક્ત ભાવ જણાય છે.) पाद १० श्रीमद्वल्लभराजस्य प्रतापः कोऽपि दुस्सहः।
प्रसरन् वैरिभूपेषु दीघनिद्रामकल्पयत् ॥ १० ॥ (अनुष्टुप् ) “શ્રીમાન વલ્લભરાજનો પ્રતાપ તે કઈ ભારે આકરો છે, તે જ્યારે દુશ્મન રાજાઓમાં પ્રસાર પામે છે ત્યારે તે એ દીર્ધાનિદ્રા– મરણ જ નીપજાવે છે.” (ત્રીજે સેલંકી વલ્લભરાજ. દીર્ઘનિદ્રા એટલે મરણ જે ઊંઘમાંથી પ્રાણ જાગે નહિ તે) पाद ११. श्रीमद्दलभेशद्युमणेः, पादास्तुष्टुविरे न कैः ।
સુરિનીષા-વઝિબિરિવાતઃ ૧૧ | (૩નુષ્ય )
દુર્લભરાજ મહારાજ૫ સૂર્યના પાદાની સ્તુતિ તેની આગળ બાલિખિલ્યની જેમ ચાલતા અને પગ આગળ લેટતા ક્યા રાજાઓ નથી કરતા? (બાલિખિલ્યનું કદ અંગુઠા જેટલું હોય છે. તે માટે પૈરાણિક ઉત્પત્તિ કથા એવી છે કે, “ઈશ્વરના વિવાહમાં હેમાદિ ક્રિયા કરતા બ્રહ્માના કક્ષા-બંધથી, ગરીના રૂપ-દર્શનથી સુષિત થતાં વીર્ય પડયું, તેણે તે લૂછી નાખવા માંડયું, તે વીર્ય અમેધ હોવાથી
અબ્રહ્મણ્યમ, અબ્રહ્મણ્યમ” એમ બોલતા અઠયાસી હજાર ઋષિએ ઊભા (ઉત્પન્ન) થયા, તેમને બ્રહ્માએ પગ વડે દબાવતાં તેઓ અંગુઠા પ્રમાણના થઈ ગયા.” તે સૂર્યના રથની આગળ ચાલે છે. દુર્લભરાજ૫ સૂર્ય. સૂર્ય આગળ જેમ અઠયાસી હજાર બાલિખિલ્યો ચાલે તેમ મહારાજાની આગળ મેદિની પાળે ચાલે અને એના પગ આગળ ઠેબાં ખાય—આ ભાવ છે. બાલિખિલ્યો મગતરાં જેવાં છે, તેમ આ રાજાઓ પણ મગતરાને તોલે છે.)