Haim Saraswat Satra

SR No.: 005027
Original Sutra Author: N/A
Author: Bharatiya Vidya Bhavan Mumbai
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Publication Year: 2004
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 230

શ્રી મ સારસ્વત સત્ર: નિબંધસંગ્રહ
યુગમાં.
વિધાનની રગસામગ્રી પણ પરિપૂર્ણ હતી. કળાકાશલ્ય પરિપૂર્ણ થતાં પૂજાવિધિમાં પણ નવીનતા, કામળતા, કળા, વગેરે આવ્યાં. ગુજરાતનાં ઉદ્યાને તે વખતે જાણીતાં થયાં.
આ મૂતિવિધાન સેાલંકીયુગ પછી આપણે ત્યાંથી મુર્રલમ અસહિષ્ણુતાથી જતું રહ્યું, જે હજુ આપણે પાછું વસાવી શકા નથી. કાંઈક અંશે આપણે તે વિધાનને કાગળ ઉપર મૂકવા પ્રયાસ કર્યાં, જો કે તેમાં આપણુને બહુ સફળતા મળી શકી નહીં.
૧૯૯
આવે! આપણા સાલંકીયુગ હતા. તે યુગના રાજવને જેને એ અને બ્રાહ્મણાએ અતિ સંસ્કારી ભૃનાવ્યું હતું. એ યુગના ત્રણુ મોટા રાજવીઓએ હિંસા ખાતર ક્ષાત્ર તેજથી હિંસાને પોષો નહેાતી, બ્રાહ્મણુશ ક્તિથી ભ સૈન્યે નહેાતા, અને વૈશ્યસ પત્તિથી અભિમાન કે લેાભ ધાર્યા નહાતાં. તેમના સંસ્કારને હેમચંદ્ર જેવા સૂરીશ્વરે પડયો હતા, તેમની લેાકસંગ્રહની બુદ્ધિને પ્રભાસપાટણના મુખ્ય નાગરિક ગ’ડભાવમિત્રે જગાવી હતી, તેમની ક્લાપ્રિયતાને માઢેરા, વડનગર, શહેર ને ભાઇની બ્રહ્મપુરીઓએ પાષી હતી, તેમના પ્રેરણડારાતે જૈન જૈનેતર ખંભાત, દિવ, ભરુચ, ને પ્રભાસપાટણુના વેપારીએએ અને ગૂજરાત–સુરાષ્ટ્રના પાટીદારઆહિરાએ ભર્યા હતા, એમણે મુસ્લિમાને અનેકવાર હુંફાવ્યા હતા.
એ સાલકી પછી થએલા વાધેલાએએ તે નીતિ ચાલુ રાખી હતી. છેલ્લા કરણ વાઘેલાના વખતમાં તેમની રાજ્યોના નાશ થયેા; તેને પાછી લાવવા સુલતાનેએ ભ્રુણા પ્રપંચ કર્યાં; અને તેમાં તેઓ ફાવ્યા પણ ખરા. પણ તેઓ ધર્મ સમભાવી નહાતા. તેથી તેમને ગુજરપ્રનને જોઈ એ તેવા સહકાર મળ્યેા નહીં. તેમના પછી આવ્યા મેાગલા. તેમણે ગુજરાતની ખાખાદી વધારી, પણ ગૂજરાતની આઝાદીને ભાગે : ગૂજરાત તેમના સમયમાં મેગલાઈન પ્રાંત હતા. અને અમદાવાદ રાજનગર નહી, સૂક્ષ્માનું ધામ હતું. તે પછી થયા મરાઠી અમલ,જ્યારે સાલકીયુગની ઘેાડીએક અને તે પણ આંખી ઝાંખી કેટલીક પુરાતન વિશિષ્ટતા ફરી અનુભવમાં આવી. મરાઠી અમલમાં તે નબળા થઈ ગયા હતા. પણ તે વખતે ચાંઢાદ, કરનાળી, સિદ્ધપુર, બેચરાજી, પ્રભાસપાટણ, વગેરે સ્થાએ ફ્રી વેદવિદ્યાનાં પઠનઠિન થવા માંડયા. ઈંગ્રેજી અમલમાં ગૂજરાતમાં