Haim Saraswat Satra

SR No.: 005027
Original Sutra Author: N/A
Author: Bharatiya Vidya Bhavan Mumbai
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Publication Year: 2004
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 193

ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
તેમાં મોટા ભાગ મધ જ ભજવી રહ્યું છે. આપણા ગરીબ અને મહેનતુ પ્રજાવર્ગની જે આટલી બધી અવદશા થઈ રહેલી છે તેમાં પણ મદ્ય એક પ્રધાન કાર છે, એ આપણે સારી પેઠે જાણીએ છીએ. મદ્યની આવી માઠી અસરને લક્ષ્યમાં લઈને મધ્યકાળના કેટલાક મુસલમાન સમ્રાટાએ પણ તેના પાનને જે તીવ્ર નિષેધ કર્યા હતા. તેતિહાસના અભ્યાસીઓને અપરિચિત નથી. અમેરિકા જેવા કેવળ ભાતિક સંસ્કૃતિના ઉપાસક રાષ્ટ્રને પણુ, આ વર્તમાન વીસમી શતાબ્દી સુધીમાં એ ઉન્માદક મદ્યપાનના નિષેધ માટે રાજનનાના કટાર ઉપયોગ કરવા પડે છે.
૧૧૨
પ્રશ્નધગત પ્રમાણેાના વણુન ઉપરથી જણાય છે કે, કુમારપાલ જૈનધર્મોનુયાયી થતા તે પહેલાં માંસહાર તા તે કરતા હતા પરંતુ મદ્યપાન તરફ તેને કેડેથી તિરસ્કાર હતા. ઘણું કરીને એના કુલમાં જ એ વસ્તુ ત્યાજ્ય મનાતી હતી. હેમચંદ્રના યાગશાસ્ત્ર'માં આવેલા એ ઉલ્લેખ ઉપરથી જણાય છે કે ચાલુકયાનાકુલમાં મદ્યપાન નિન્દ ગણાતું હતું, જેમ ભ્રાહ્મણુ જાતિમાં ગણાતું તેમ.
પરંતુ ચાલુકયાના પુરાગામી ચાવડાએ સારી પેઠે મપી હતા. સ્વયં અહિલપુરના સંસ્થાપક વનરાજને મદ્ય બહુપ્રિય હતું, તથા એણે બાંધેલા અણુહિલપુરના રાજમહેલામાં, એની પાછળ પણ મદિરા દેવીના ખૂબ સત્કાર થતા હતા અને તેના જ પરિણામે, નંદવાની મા', એ ચાવડાવ’શતે પણ આખરે ક્ષય થયા હતા એમ માહરાજપરાજય ’ નાટકના તૂં મંત્રી યશઃપાલ ગતિરૂપે સૂચન કરે છે. 'તિમ ચાવડા રાજા સામ ંતસિંહનુ રાસિંહાસન કેવી રીતે ચાલુકવ્યવશના પ્રતિષ્ઠાતા મૂળરાજના હાથમાં આવ્યું, તેની જે હકીકત પ્રબંધચિંતામણિ 'માં આપવામાં આવી છે તે પરથી પણ ચાવડાઓના મદ્યપાનની હકીકત સ્પષ્ટપણે જણુાઇ આવે છે.
.
મદ્યપાનના નિષેધની સાથે જુગાર ખેલવાની મનાઇ પણુ કુમારપાલે તેટલી જ સખ્તાઈથી જાહેર કરી હતી. જુગારના લીધે પાંડા જેવાઓને પણ કેવી કષ્ટાવસ્થા ભગવવી પડી હતી તેમ જ નળ જેવા રાજા ઉપર પશુ કેવી આત્તિ આવી પડી હતી, – એ વગેરેની કથાએ! કુવારપાલે હેમચંદ્રસૂરિ પાસેથી ઘણી વાર સાંભળી હતી અને પોતાના આસપાસના લેાકામાં ગુ એણે જુગારની ખૂબ જ મંદી