________________
શ્રી. હૈમ સારસ્વત સત્ર: નિબંધસગ્રહ
ધાર્મિક રાજાએ પણ જે કીર્તિ નહાતા મેળવી શકયા તેવી પ્રીતિ મેળવવા ભાગ્યશાળી થયા અને આથી જ આચાર્ય હેમચંદ્ર પરમ પ્રસન્ન થઈને તેની સ્તુતિ કરે છે કેઃ
ન ચમ્મુń પૂર્વે રઘુ-નવુષ-નામા-મરતप्रभृत्युर्वीनाथैः कृतयुगकृतोत्पत्तिभिरपि । विमुञ्चन् सन्तोषात् तदपि रुदतीवित्तमधुना
कुमाररक्ष्मापाल ! त्वमसि महतां मस्तकमणिः ॥ अपुत्राणां धनं गृह्णन् पुत्रो भवति पार्थिवः । त्वं तु सन्तोषतो मुञ्चन् सत्यं राजपितामहः ||
ગુજરાતના એ સૈાથી વધારે આદર્શ રાજા હતા. એ જેવે વીર હતા તેવા જ સયત હતા. જેવા નીતિનિપુણ્ હતા તેવા જ ધર્મપરાયણ હતા. જેવા દુષ હતા તેવા જ સામ્ય પણ હતા. એનામાં અનુભવજ્ઞાનની જેટલી વિશાલતા હતી તેટલી જ તાત્ત્વિકમુદ્ધિની પણ ગંભીરતા હતી. એ જેવા ત્યાગી હતા તેવા જ મિતી પણુ હતા. જેવા પરાક્રમી હતા તેવે ક્ષમાવાન પણ હતા. ગુજરાતના સામ્રાજ્યના સર્વોત્કૃષ્ટ પ્રભુતાવાળા રાજા એ જ: સિદ્ધરાજ અને કુમારપાલ. બંનેના પરાક્રમ અને કૌશલથી ગુજરાતનું ગૈારવ ચરમ શિખરે પહોચ્યું. પ્રમધકારી કહે છે કે સિંહરાજમાં ૯૮ ગુણ હતા અને એ દોષ હતા, કુમારપાલમાં ૯૮ દોષ હતા અને એ ગુણ હતા. છતાં તેમાં કુમારપાલ શ્રેષ્ઠ હતો. સિદ્ધરાજે ગુજરાતના નાગરિકાના નિવાસ માટે મહાસ્થાના વસાવ્યાં તા કુમારપાલે મહાસ્થાનેાના સંરક્ષણ માટે દૃઢ પરકાટા બંધાવ્યા. સિદ્ધરાજે ગુજરાતના પરાક્રમને ગજવનારી મહાયાત્રાએ કરી તા કુમારપાલે એ યાત્રાએને અમરતાના ઉલ્લેખેાથી અંક્તિ કરવા માટે એની મહાપ્રાપ્તિએ રચાવી. સિદ્ધરાજે ગુજરાતના ગારવધામ ગિરિવર ઉપર મહાતીર્થની સ્થાપના કરી તા કુમારપાલે ગુજરાતના આબાલવૃદ્ધોને એ પુણ્યતીર્થની દુર્લભ યાત્રા સદા સુલભ થાય તે અર્થે ગિરિવર પર ચઢવા માટે સુગમ પદ્માએ કરાવી. આવી રીતે સિદ્ધરાજે જો ગુજરાતની અસ્મિતાના મહાલયા બંધાવ્યા તેા કુમારપાલે તેમના પર સુવર્ણકળશ અને ધ્વજદંડ ચઢાવી
Jain Education International
૧૫૪
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org