________________
દુઃખવિપાકી કથા
૧૧૩
ત્યારે મૃગાદેવીએ ગૌતમસ્વામીને આવતા જોયા, જોઈને તેણી હર્ષિત, સંતુષ્ટ, આનંદિત ચિત્ત, પ્રીતિમના, પરમપ્રસન્ન અને હર્ષિના વશથી વિકસિત હૃદયવાળી થઈને પોતાના આસનેથી ઊભી થઈ, સાત-આઠ ડગલા સન્મુખ જઈ, ત્રણ વખત પ્રદક્ષિણા કરીને વંદન–નમસ્કાર કર્યા. પછી કહ્યું, આપના પધારવાનું પ્રયોજન જણાવો.
ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ મૃગાદેવીને કહ્યું, હે દેવાનુપ્રિયા ! હું આપના પુત્રને જોવાને માટે અહીં આવ્યો છું.
ત્યારે મૃગાદેવીએ મૃગાપુત્ર પછી જન્મેલા ચાર પુત્રોને અલંકૃત્ કરીને ગૌતમસ્વામીના ચરણે વંદન કરાવ્યા. પછી કહ્યું, આ મારા પુત્રોને જુઓ.
ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ મૃગાદેવીને કહ્યું, હે દેવાનુપ્રિયા ! હું તમારા આ પુત્રોને જોવા નથી આવ્યો. તમારો જ્યેષ્ઠ પુત્ર મૃગાપુત્રદારક જે જન્માંધ અને જન્માંધરૂપ છે તથા જેને તમે ગુપ્તભૂમિગૃહમાં ગુપ્ત રીતે રાખીને ભોજન–પાન દ્વારા સાવધાનીથી પાલન-પોષણ કરી રહ્યા છો. તેને જોવાને માટે આવ્યો છું.
ત્યારે મૃગાદેવીએ ગૌતમસ્વામીને કહ્યું, હે ગૌતમ ! એવા કોણ જ્ઞાની અને તપસ્વી છે, જેણે મારી આ ગુપ્ત વાત આપને બતાવી અને આપે જાણી ?
ત્યારે ગૌતમ સ્વામીએ મૃગાદેવીને કહ્યું, મારા ધર્માચાર્ય શ્રમણ ભગવંત મહાવીર તથારૂપ જ્ઞાની અને તપસ્વી છે. જેમણે તમારી આ ગુપ્ત વાત મને શીધ્ર બતાવી છે અને મેં જાણી છે. આ વાત ચાલતી હતી તેટલામાં મૃગાપુત્ર બાળકના ભોજનનો સમય થયો.
ત્યારે મૃગાદેવીએ ગૌતમસ્વામીને કહ્યું, હે ભદંત ! આપ અહીં જ રહો. રોકાઓ, ત્યાં સુધીમાં હું આપને મારા મૃગાપુત્ર બાળકને દેખાડું છું. એમ કહી તેણી ભોજનગૃહે પહોંચી, વસ્ત્ર બદલાવ્યા. લાકડાની ગાડી લીધી. વિપુલ પ્રમાણમાં અશન, પાન, ખાદિમ,
સ્વાદિમ ભોજન લીધું. લાકડાની ગાડીને ઠેલીને ગૌતમસ્વામી પાસે આવી, પછી કહ્યું, હે ભત ! મારી પાછળ આવો. હું આપને મૃગાપુત્ર બાળકને દેખાડું.
ત્યારપછી મૃગાદેવી તે ગાડીને ખેંચતી–ખેંચતી ભૂમિગૃહે આવી, ચાર પડના વસ્ત્રથી મુખને બાંધ્યું. ગૌતમસ્વામીને કહ્યું કે તમે પણ મુખવસ્ત્રિકાથી મુખને બાંધી લો. ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ મુખવસ્ત્રિકાથી મુખ બાંધ્યું.
- ત્યારપછી મૃગાદેવીએ બીજી તરફ મુખ ફેરવી ભૂમિગૃહનું દ્વાર ઉઘાડ્યું. ત્યારે તેમાંથી દુર્ગધ નીકળી તે દુર્ગધ મૃતસર્પ, મૃતગાય, મૃત કૂતરો, બિલાડી, મનુષ્ય, મહિષ, ઉદર, હાથી, સિંહ, વાઘ, વરુ, સુવર, ચિતાના કલેવર જેવી, મરેલ, સડેલ, ગળેલ– જાનવર દ્વારા ખવાયેલ, ક્ષત-વિક્ષત વિકારયુક્ત, દૂરભિગંધ અને કીડાઓથી વ્યાપ્ત, અશુચિ, વિકૃત, બીભત્સ, ભયાવહ મૃતકલેવરની દુર્ગધ કરતાં પણ અધિક અનિષ્ટ, અકાંત, અપ્રિય, અમનોજ્ઞ, અમણામ ગંધવાળી હતી.
ત્યારપછી તે મૃગાપુત્ર બાળકે તે વિપુલ અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ ભોજનની ગંધથી આકૃષ્ટ થઈને, તે ભોજનમાં મૂર્ણિત, આસક્ત, ગૃદ્ધ અને તલ્લીન થઈને તે વિપુલ અશન આદિને મુખ વડે ખાઈને જલદી વિનષ્ટ કરી દીધું. પછી લોહી અને પરુ રૂપે પરિણત કરી દીધું, પછી તે લોહી અને પરુ ચાટવા લાગ્યો.