________________
૯૮
આબાદ હિંદુસ્તાન !
૧૧. ખેડૂતોને મૂડીની અને શાહુકારાને વ્યાજની ગયેલી ખાધ (મિન કમિશનના રિપોર્ટ પ્રમાણે ૨ લાખ ખેડૂતાને માથા દીઠ સરેરાશ ૫૦ રૂપિયા દેવું હતું. એટલે કે ૧૦,૦૦,૦૦,૦૦૦ રૂપિયા, તેમને ૨૦ ટકા ભાગ દુકાળને લીધે નાશ પામ્યા તે રીતે ગણતાં. )
૧૨. ધધોરાજગાર ઘટી જવાથી વેપારીએ • અને દુકાનદારાને ગયેલી ખાધ
( અડસટ્ટો )
મદ્રાસ ઇલાકાના ૧૮૭૭ના દુકાળની
૮૩
અને ઉપરાંત ૫૦ લાખ માણસની જિંદગીએની રૂપિયા આનાપાઈમાં કિંમત
આપશે ?
Jain Education International
૨૦,૦૦૦,૦૦૦
૧૦,૦૦૦,૦૦૦
કુલ ખાધ ૮૨,૭૩૬,૫૦૦૦ એટલે કે, લગભગ ૮૩,૦૦૦,૦૦૦૦ કરોડ રૂપિયા!
જિંદગી : એ કોણ કાઢી
૬
ઘરેણાં અને ઝવેરાતથી ઊભરાતુ હિંદુસ્તાન !
લાર્ડ કર્ઝને પેાતાના ભાષણમાં જાણાવ્યું છે કે : “ દર વર્ષે હિંદુસ્તાનમાં મેટી રકમનું સાનું અને ચાંદી આવ્યાં જ જાય છે. અને તે બધું જ લેાકેા ઘરેણાં બનાવવામાં કે દાટી મૂકવામાં વાપરે છે. એમ છતાં લૈકા શી રીતે કહેવાની હિંમત કરે છે કે, હિંદુસ્તાન અંગ્રેજોના રાજ્યમાં ગરીબ બનતું જાય છે? ”
ઇંગ્લેંડમાં પણ એક અગ્રગણ્ય છાપાએ હિંદુસ્તાનના લોકેાની ઘરેણાં બનાવવાની અને સાનું ચાંદી જમીનમાં દાટી મૂકવાની ટેવ વિષે ખૂબ ટીકા કરી હતી.
બિચારા હિંદુસ્તાનને દરેક બાબતમાં આમ જ બને છે, તેને દાઝથા ઉપર ડામ દીધા સિવાય આપણને ચાલતું જ નથી. હિંદુસ્તાનમાં દર વર્ષે કરાડે! માણસે દુકાળ અને ભખમરાથી મર્યાં જ જાય છે, તે વખતે પણ આપણને મેલ્યા વિના રહેવાતું નથી કે, લોકા સેનું ચાંદી દાટી દાટીને
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
