Page Text
________________
આબાદ હિંદુસ્તાન! “દીવાની સત્તા મળ્યા બાદ નવાબ સાથે કરેલી સં પ્રમાણે ૬૩,૦૦,૦૦૦ રૂપિયા નવાબને તેના ખર્ચ માટે દ વર્ષે આપવામાં આવતા હતા. એ રકમ દેશમાંથી ૪ મહેસૂલ ઉઘરાવવામાં આવતી હતી તેના પ્રમાણમાં તે નજીવી જ હતી; છતાં તેમાંથી થોડાક પ્રમાણમાં દેશન કેટલાક શક્તિમાન તથા ઉચ્ચ વર્ગના નવાબના અમલદારો પગાર મળતો, એટલે એ રીતે તે વર્ગનું નામનિશાન નીકળ જતું અટકતું હતું. તે વર્ગના લેકે સામાન્ય રીતે વેપારધંધામ પડતા નહિ. તેમને મુખ્ય આધાર દેશના મુલકી કે લશ્કરી ખાતામાંની મોટી મોટી નોકરીઓ જ હતી.
પરંતુ થોડા જ વર્ષ બાદ પોતે કરેલા કરારનો ભંગ કરીને તે રકમને અંગ્રેજોએ ઘટાડીને માત્ર ૪૮ લાખ રૂપિયા કરી નાખી અને પછી થોડા જ સમયમાં નવા નવાબની નાની ઉમ્મર તથા તેના દેવાની રકમનું બહાનું કાઢી, તેને ફરી ઘટાડીને ૨૪ લાખ રૂપિયા કરી નાખી. પરંતુ પછી જ્યારે તે મેટો થયો અને તેનું દેવું ચૂકવાઈ ગયું, ત્યારે પણ તે રકમ તો તેટલી ને તેટલી જ રહી.
લશ્કરી ખાતામાં પણ, લશ્કરને ૧ ભાગ દેશી હોવા છતાં એક પણ દેશને ‘ જમાદાર ”થી ઊંચી પદવીએ લેવામાં આવતો નથી. ઉપરાંત લશ્કરની સામગ્રી અને સરંજામને બધા ઇજારા પણ અંગ્રેજોને જ આપવામાં આવે છે. એટલે કે, એકાદ સિપાઈને જીવતા રહેવા પૂરતી રકમ, નાનામાં નાના હોદ્દાને દેશી અમલદારના પગારની રકમ, કે અંગ્રેજો જે કાંઈ ખાયપીએ તેના ખર્ચની રકમ
અંગ્રેજી રાજ્યના મૂળમાં બાદ કરતાં બાકીના બધા રૂપિયા એક યા બીજે રૂપે પરદેશમાં જ ઘસડી જવામાં આવે છે.”
યુરોપની તમામ પ્રજાઓની અત્યારની સમૃદ્ધિનો મોટો ભાગ, તેમણે બીજા ખંડેની પ્રાચીન સંસ્કૃતિઓવાળી પ્રજાઓને લૂંટીને જ મેળવ્યા છે. સ્પેને દક્ષિણ અમેરિકા લૂંટયું; અને ઈંગ્લડે, શરૂઆતમાં, ત્યાંના ખજાનાથી ભરાઈને પેન આવતાં વહાણ લૂંટીને પૈસા ભેગા કર્યા. પરંતુ પછીનાં વર્ષોમાં અંગ્રેજોને બીજે કાઈ પરદેશી લૂંટવાનો મળ્યો નહિ, અને સ્પેન પાસેથી લૂંટી આણેલા પૈસા ભોગવિલાસની વસ્તુઓ પરદેશથી મંગાવવામાં ઝટ ખરચાઈ ગયા. પરિણામે દેશમાં નાણાંની મોટી ભીડ ઊભી થઈ
પરંતુ તે અરસામાં સુભાગ્યે હિંદુસ્તાન તેમના હાથમાં આવ્યું. ત્યાં તેમણે કેવી લૂંટ ચલાવી તથા નાણાંની તંગીમાં આવી પડેલા પિતાના દેશમાં તેમણે થોડા જ સમયમાં કેવી રીતે સોનારૂપાની રેલછેલ કરી મૂકી, એના જેવી બીજી બીના આખી દુનિયાના ઈતિહાસમાં ક્યાંય જોવા મળે તેમ નથી. મૅકૅલેએ તેનો આખો ઇતિહાસ પોતાના લાઈવ અને હેટસ વિષેના નિબંધમાં છટાદાર રીતે વર્ણવી બતાવ્યો છે. તે પુસ્તક વાચકને સહેલાઈથી મળી શકે તેમ હોવાથી તેમાંથી ઉતારી આપવાનું કૂફ રાખી, બીજી જે વસ્તુઓ વાચકને સહેલાઈથી જાણવા મળે તેવી નથી, તે વાતો ઉપર જ હું વાચકનું ધ્યાન ખેંચવા માગું છું.
• લાઈવ તેમજ તેના પછીના સમયને ઇતિહાસ આપતાં ગુજરાતીમાં પણ “ પ્લાસીનું યુદ્ધ ” અને “બેહાલ બંગાળા” નામનાં પુસ્તકે હવે પ્રસિદ્ધ થયેલાં છે.
Jain Education International
For Private & Personale Only
| SR No. | 004989 |
| Book Title | Abad Hindusthan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gopaldas Jivabhai Patel |
| Publisher | Navjivan Prakashan Mandir |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 134 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Social |
| File Size | 8 MB |