Page Text
________________
नयविंशिका-२ स्यात्, अनंतधर्मात्मकवस्तुनः सर्वेषामनन्तानामंशानां मत्यादिना केनापि छाद्मस्थिकेन ज्ञानेन ग्रहणासम्भवात्, परमावधेरप्युत्कृष्टतोऽप्यसर्वपर्यायविषयत्वात् । न चेष्टापत्तिरिति वक्तव्यम्, तत्प्रमाणे ॥१-१०॥ इति तत्त्वार्थाधिगमगतेन सूत्रेण तेषां प्रमाणतायाः ख्यापितत्वात् । अत एव भाष्यवृत्तिकारैरपि नित्यत्वादिनाऽनित्यत्वादिना वा धर्मेणेत्याद्येव व्याख्यातं, न तु રૂપાદ્રિના રસાદ્રિના વા ધnત્યાતિા અત ઉવ ૨ ‘નયા: પ્રાપ: (ારા:), સાધ:.' इत्यादि तत्त्वार्थभाष्यवचनव्याख्यानावसरे श्रीमद्भिर्यशोविजयवाचकैर्नयरहस्ये 'अत्र प्रापकत्वं' प्रमाणप्रतिपन्नप्रतियोगि-प्रतियोगिमद्भावापन्ननानाधर्मैकतरमात्रप्रकारकत्वम्' इति व्याख्यातं, न तु 'प्रमाणप्रतिपन्ननानाधर्मैकतरमात्रप्रकारकत्वम्' इति । एतच्चान्येष्वपि नैकेषु ग्रन्थाधिकारेषु सूचितं श्रूयत एव ।
છે) એવા ન્યાય મુજબ પરસ્પર પ્રતિપન્થી અંશો જ અહીં લેવાના છે એ જણાય છે. નહીંતર કેવલજ્ઞાન સિવાય કોઈ જ જ્ઞાન ‘પ્રમાણ” રૂપ બની નહીં શકે, કારણ કે અનંતધર્માત્મક વસ્તુના બધા અંશોનું ગ્રહણ મતિજ્ઞાન વગેરે ચાર જ્ઞાનમાંના કોઈપણ છાબસ્થિક જ્ઞાનથી થઈ શકતું નથી. પરમાવધિજ્ઞાન પણ ઉત્કૃષ્ટથી પણ સર્વપર્યાયવિષયક હોતું નથી.
આ આપત્તિ અમને ઇષ્ટ જ છે' એમ ન કહેવું, કારણ કે શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્રમાં તત્રમાણે I૧-૧ળા એવા સૂત્ર દ્વારા છાબસ્થિક જ્ઞાનોને પણ પ્રમાણ તરીકે જણાવેલા છે.
વળી, અહીં પરસ્પર પ્રતિપથી ધર્મો અભિપ્રેત છે એવો આશય હોવાથી જ વિશેષાવશ્યકભાષ્યના વૃત્તિકારે પણ નિત્યત્વાદિ કે અનિત્યસ્વાદિ ધર્મથી.” એમ પરસ્પર પ્રતિપન્થીધર્મના ઉલ્લેખપૂર્વક વ્યાખ્યા કરી છે, પણ “રૂપાદિ કે રસાદિ ધર્મથી....' એવી વ્યાખ્યા કરી નથી.
વળી, એટલે જ તત્ત્વાર્થભાષ્યના “નયાઃ પ્રાપકાઃ (કારકા), સાધકાઃ...” વગેરે વચનની વ્યાખ્યા કરવાના અવસરે નરહસ્યમાં શ્રીમદ્ યશોવિજયજી વાચકે આ પ્રમાણે વ્યાખ્યા કરી છે કે - અહીં પ્રાપક એટલે પ્રમાણથી જેનો બોધ થયેલો છે એવા પ્રતિયોગિ-પ્રતિયોગિમાન આવા ભાવને પામેલા જે વિવિધ ધર્મો, તેમાંના કોઈ એક ધર્મને પ્રકાર તરીકે રાખીને થતું જ્ઞાન. પણ માત્ર આવી જ વ્યાખ્યા નથી કરી કે
પ્રમાણથી જણાયેલા વિવિધ ધર્મોમાંના કોઈપણ એક ધર્મને પ્રકાર તરીકે રાખીને થતું જ્ઞાન...” આમાં પ્રતિયોગિ-પ્રતિયોગિમાનું ધર્મો આવું જ જણાવેલું છે એનાથી નિત્યત્વઅનિત્યત્વ એકત્વ-અનેકત્વ.. વગેરે રૂપ પરસ્પર પ્રતિપથી ધર્મો જ લેવાના છે એ
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004971 |
| Book Title | Nayavinshika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |