Page Text
________________
१८५
जीवस्य द्रव्यनिक्षेपासम्भवेऽपि क्षतेरभाव: वस्तुष्वेव, न तु वस्त्वंशेऽपीति कुतस्तद्भङ्गवार्ताऽपि ? अन्यथा सर्वसङ्ग्रहनयस्य 'सद्' इतिविषयेऽपि का गतिः ? सर्वस्यैव भावस्य 'सत्'तया भाव सत्'त्वेन द्रव्यसतोऽभावात् । ततश्च सदसदात्मकस्य सामान्यविशेषात्मकस्य वा वस्तुनः 'सद्'इतिसामान्यलक्षणस्य सर्वसङ्ग्रहनयविषयस्य यथा वस्त्वंशतया द्रव्यनिक्षेपासम्भवेऽपि न निक्षेपचतुष्टयव्यापितानियमस्य भङ्गस्तथैव सर्वसङ्ग्राहिनैगमनयविषयेऽपि ज्ञेयम्। एवमेवानादिनिधनस्य जीवस्य द्रव्यनिक्षेपासम्भवेऽपि न क्षतिः, तस्य वस्त्वंशतया वस्तुत्वाभावात्। एतद्विस्तरार्थं विलोकनीया निक्षेपविंशिका ।
ननु सर्वसङ्ग्राहिनैगमस्य यो विषयः स एव देशसङ्ग्राहिणोऽपि, ततश्च सर्वसङ्ग्राहिनयविषयस्य घटस्य यदि द्रव्यनिक्षेपस्यासम्भवस्तदा देशसङ्ग्राहिनयविषयस्य तस्यापि तदसम्भव एवेति 'सेसा इच्छंति सव्वणिक्खेवे 'त्ति वचनं कथमुपपादनीयम्? इति चेत् ? न, अनुपपत्तेरभावात्। यद्यपि द्वयोरपि घट एव विषयस्तथापि तत्र विशेषोऽप्यस्त्येव, सर्वसङ्ग्राहिनैगमविषयस्य घटस्यानादिनिधनत्वाद्, देशसङ्ग्राहिनैगमविषयस्य तु तस्य सादिसान्तत्वादिति । ततश्च देशसङ्ग्राहिनैगमनयविषयस्य घटस्यादिष्टद्रव्यत्वमेवेति तत्कारणसम्भवाद् द्रव्यनिक्षेपस्यापि सम्भव इति । ननु तथापि यतोऽयं नैगमनयस्ततो ध्रौव्यांशमेव गृह्णातीति चेत् ? सत्यं,
એવા વિષય અંગે પણ શું કરશો ? કારણ કે બધા જ ભાવપદાર્થો “સત્ હોવાથી ભાવ‘સત્ બની જવાના કારણે દ્રવ્યસનો અભાવ થઈ જશે. એટલે, સઅસઆત્મક વસ્તુના કે સામાન્ય-વિશેષાત્મક વસ્તુના, સત્ એવો સામાન્યરૂપ સર્વસંગ્રહનયનો વિષય જેમ વસ્તુઅંશ હોવાથી દ્રવ્યનિક્ષેપ ન મળવા છતાં ચારનિક્ષેપની સર્વવ્યાપિતાનો ભંગ નથી એમ સર્વસંગ્રાહીનૈગમનય અંગે પણ જાણવું. એ જ રીતે અનાદિનિધન જીવનો દ્રનિલેપ ન સંભવવા છતાં દોષ નથી, કારણ કે એ વસ્તુઅંશ હોવાથી વસ્તુરૂપ નથી. આ વાતના વિસ્તાર માટે નિક્ષેપવિંશિકા જોવી...
શંકા - સર્વસંગ્રાહકનૈગમનો જે વિષય છે એ જ દેશસંગ્રાહીનૈગમનો પણ છે. એટલે સર્વસંગ્રાહીનૈગમનયના વિષય ઘટનો જો દ્રવ્યનિક્ષેપ અસંભવિત છે તો દેશસંગ્રાહીનૈગમના વિષય તેનો = ઘટનો પણ દ્રવ્યનિક્ષેપ અસંભવિત જ રહેશે. એટલે सेसा इच्छंति सव्वणिक्खेवे में घननी संगति शी रीत ४२वी ?
સમાધાન - આવી શંકા બિનજરૂરી છે, કારણ કે અસંગતિ છે જ નહીં. જો કે બન્ને નૈગમનો વિષય ઘડો જ છે. છતાં પણ એમાં વિશેષતા પણ છે જ, કારણ કે સર્વસંગ્રાહી નૈગમનો વિષય ઘડો અનાદિનિધન છે જ્યારે દેશસંગ્રાહીનૈગમનો વિષય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004971 |
| Book Title | Nayavinshika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |