Page Text
________________
४०६ गुरुलघुविशेषस्तं, गुरुलघुप्रायश्चित्तापत्तिद्वारेण गुरुदोषाल्पदोषविभागमित्यर्थः । मुणेत् सूत्रादिति योगः। तथा शेषं उक्तादन्यदनुक्तं प्रदर्शितदोषविषयं दृष्टान्तप्रत्यपायादिकमुत्सर्गापवादादिकं च । प्रत्यपायादयो हि श्रुते विनेयानामकार्यपरिहारार्थं स्वे स्वे स्थाने दर्शितास्तदुक्तं, 'पायं अवायभीओ, पावाययणाणि परिहरइ लोउं । तेण अवाओ बहु हायए, एए देसिओ सुत्ते' ।।१।। यद्वा शेषमाहारदोषेभ्योऽन्यच्छय्यातरराजपिण्डोपाश्रयवस्त्रपात्राद्युपधिगोचरं दोषवृन्दमित्यर्थः । चा समुच्चये। 'मुण प्रतिज्ञाने' । मुणेद्विजानीयाच्छिष्यः सूत्रादागमानिशीथादिरूपादिति । तत्र यदुक्तमेतेषां लघुगुरुविशेषं सूत्राद्विजानीयादिति । तत्र विनेयानुग्रहायासौ किञ्चिदुच्यते।
कस्य दोषस्याऽपेक्षया कस्य लघुत्वं कस्य गुरुत्वं ? इति गुरुलघुविशेषः ॥ तदिह सर्वगुरु मूलकर्म, तस्माच्चाधाकर्मिकं, कम्मौदेशिकचरमत्रिकं, मिश्रान्त्यद्विकं, बादरप्रभृतिका, सप्रत्यपायपरग्रामाभ्याहृतं, लोभपिण्डोऽनन्तकायाव्यवहितनिक्षिप्तपिहितसंहृतोन्मिश्रापरिणतક્ષયોપશમપ્રમાણે અને પોતાની મતિઅનુસારે પણ”, “મg' = “મયા' = મારા દ્વારા. અહીં પોતાની જાતનો નિર્દેશ કર્યો છે, “મદિયા' = “મહેતા' = પ્રતિપાદન કરાયું છે.
“' = “ર્તપુ' = અહીં એક “વાર’ અધ્યાહાર તરીકે લેવો. એટલે કે “ઘણું ’ એમ લેવું. અર્થાત્ યથાગમ સંક્ષેપમાં દોષો મારાવડે કહેવાયા. અને હવે, એ પ્રદર્શિત ઉદ્ગમાદિદોષોમાં, “ગુરુવસે = “કુ-ઘુ-વિશેષ = આના કરતાં આ દોષ મોટો છે, “આનાં કરતા આ દોષ નાનો છે. આ પ્રમાણેના ગુરુલઘુસ્વરૂપ ભેદવિશેષને. એટલે કે, ગુરુલઘુ પ્રાયશ્ચિત્તની પ્રાપ્તિધારા ગુરુદોષ અને અલ્પદોષના વિભાગને, “મુછોન્ગ કુત્તા = “મુ સૂત્રાત' = શાસ્ત્રમાંથી જાણી લેવો. તથા, “જેસં ' = “શેષ ઘ' = કહેવાઈ ગયેલા કરતાં બીજું જે નથી કહેવાયું છે. એટલે કે ઉપર દર્શાવ્યા પ્રમાણેના દોષો સંબંધી દષ્ટાન્ત-પ્રત્યપાય = નુકશાન વગેરે અને ઉત્સર્ગ - અપવાદાદિને શાસ્ત્રથી જાણવા. શ્રુતમાં = શાસ્ત્રોમાં પ્રત્યપાયાદિ શિષ્યો અકાર્યને છોડી દે માટે સ્વ-સ્વ સ્થાને બતાવાયા છે. કહેવાયું છે કે,
पायं अवायभीओ, पावाययणाणि परिहरइ लोउं। तेण अवाओ बहु हायए, एए देसिओ सुत्ते ।।
અર્થ - પ્રાયઃ કરીને અપાયોથી ડરતો જીવ, અપાયને જોઈને પાપના સ્થાનોને છોડી જ દે છે. તેથી, જીવના ઘણાં ખરા અપાયો ઓછા થઈ જાય છે. એમ શ્રુતમાં કહેવાયું છે.
અથવા તો, “હં ઘ' નો અર્થ આ કરવો કે આહારદોષ સિવાય અન્ય શય્યાતરપિણ્ડ, રાજપિણ્ડ, ઉપાશ્રય, વસ્ત્ર, પાત્ર વગેરે ઉપધિસંબંધી દોષસમૂહને, “મુક્ત કુત્તા' = “મુત્ સૂત્રાત્' = નિશીથી આદિરૂપ શાસ્ત્ર-આગમથી શિષ્ય જાણી લેવું. ‘વ’ એ સમુચ્ચયાર્થમાં છે. • ક્યા દોષની અપેક્ષાએ કયો દોષ લઘુ અને ક્યો દોષ ગુરુ ?
એ પ્રમાણે ગુરુલઘુની જાણકારી છે મૂળ ગાથામાં કહેવાયું કે “આ દોષોના લઘુ-ગુરુ વિશેષને સૂત્રથી જાણવા.” પરંતુ શિષ્યના અનુગ્રહ માટે એ. અંગેની થોડીક વાત અહીં કહેવાય છે.
(A) સર્વગુરુ મૂલકર્મ છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |