________________
२५७
तीए बाढं पडिसिद्धो । तेण संजायाहंकारेण वुत्तमवस्सं मए एयाउ गिण्हियव्वाउ । तीए भणियं जइ तुमं किं पि लहिसि ता, मम नासउडियाए मुत्तिज्जसु त्ति । तएणं गेहाउ निग्गंतूण कोइ पुट्ठो जहा कस्स सन्तियं इमं गिहं ? तेण भणियं, इंददत्तइब्भस्स। खुड्डेण भणियं इण्हिं सो कत्थ ? तेण वुत्तं परिसाए, तत्थ गंतूण परिसाजणा पुट्ठा। जहा को एत्थ इंददत्तो इब्भो ? तेहिं भणियं, तेण किं कज्जं ? खुड्डएण वुत्तं तं किंचि जाइस्सामि, सो य तेसिं भइणिवइओ हवइ त्ति तेहिं वुत्तं अम्हे जायसु सो किविणो न किंचि दाहिसी। इंददत्तेण मम उहावणा भविस्सइ त्ति चिंतिय पुरओ ठाउं खुड्डगो वुत्तो जहा-अहं इंददत्तो इमे केलीए एवं जपंति, जं तुमं मग्गसि तं दाहामि । खुड्डएण तस्स वभिचाररक्खणत्थं वुत्तं । # सेवतिकाक्षुल्लकद्रष्टांताऽन्तर्गत-क्षुल्लकेन कथिता षट्पुरुषोपलक्षिता कथा,
तत्राद्या 'सडंगुलि' पुरुष कथा # जहा एएसि छण्हं पुरिसाहमाणं समो महिलियामुणिसो(माणसो)हवसि ता न मग्गेमि, अह न एरिसो ता इमीसे महालियाए परिसाए मज्झे किंपि तुमं मग्गेमि, तेहिं भणियं के छप्पुरिसाहमा ?। = સભામાં છે.” સાધુ સીધા પર્ષદામાં પહોંચ્યા અને પર્ષદાના માણસોને પૂછ્યું કે “આમાં ઈન્દ્રદત્ત કોણ છે ?” પર્ષદાના લોકોમાં ઈન્દ્રદત્તના ૨-૪ બનેવીઓ પણ હતા. બનેવીએ સામો પ્રશ્ન કર્યો ‘એમનું શું કામ છે ?”. સાધુએ કહ્યું “તેની પાસે હું કાંઈક યાચીશ.” તેઓએ જણાવ્યું “તે તો કૃપણ છે એ કાંઈ આપશે નહિ માટે અમારી પાસે યાચો.” આ બધું સાંભળતા ઈન્દ્રદત્તે વિચાર્યું કે “આ તો મારો ઉપહાસ થશે” એટલે તરત સામે આવ્યો અને સાધુને કહ્યું “હું ઈન્દ્રદત્ત છું. બોલો શું જોઈએ છે ? તમે જે યાચશો તે હું તમને આપીશ. આ લોકો તો મજાકમાં મારી કૃપણતા અંગે કહી રહ્યા છે.” સાધુએ પણ ઈન્દ્રદત્તના વ્યભિચારની રક્ષામાટે = પાછળથી ફરી ન જાય એ રીતે તેને વચનાદિથી બાંધીલેવા માટે પર્ષદાની હાજરીમાં ઈન્દ્રદત્તની સામે કહ્યું કે “જુઓ આ ૬ પ્રકારના પુરુષ-અધમો છે કે જે પત્નીના મગજવાળા = પત્નીની આજ્ઞા પ્રમાણે ચાલનારા હોય છે. એમના જેવા તમે હો તો મારે કાંઈ તમારી પાસે માંગવું નથી. અને જો તમે એવા ન હો તો આ મોટીપર્ષદામાં કાંઈક પણ તમારી પાસે માંગીશ.” વાતમાં મજા પડી એટલે પર્ષદાના લોકોએ પૂછ્યું “કોણ છે એ ૬ પ્રકારના અધમપુરુષો ?” • સેવલિકાક્ષુલ્લક દૃષ્ટાંત અન્તર્ગત ક્ષુલ્લકે કહેલ ૬ પુરુષોપલક્ષિત કથા,
તેમાં “સડંગુલિ' પુરુષની પ્રથમ કથા છે ક્ષુલ્લકે કહ્યું, “સાંભળો ૧-સીંતિ ર-વાડવે ૩-રિ ૪-તત્થાય પદ્ધવિરવિ ૬-હંદના. આ છ અધમપુરુષો છે. તેમાં સવંગુલિ એટલે સફેદઆંગળીવાળો. તેની વાર્તા આ પ્રમાણે છે.
(૧) સહંગુલિ પુરુષ :- એક ગામ હતું. તેમાં પત્નીની ઈચ્છા પ્રમાણે વર્તતો એક કૌટુમ્બિક પુત્ર હતો. તેની મનોરમા નામની પત્ની હતી. એકવાર શીયાળામાં તેના ભર્તારને વ્હેલી સવારે જ ભૂખ લાગી. તેથી તેણે પલંગ પર બેઠેલી તેણીને કહ્યું “મને હમણાં જ ઘણી ભૂખ લાગી ગઈ છે માટે રસોઈ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org